W stronę pedagogiki istotnej egzystencjalnie
Książka ta służyła wypracowaniu pewnego podejścia do problematyki pedagogicznej w trosce o to, aby kompetencje działających na tym polu były lepiej zanurzone w wiedzy dotyczącej „spraw ludzkich” i ich umiejscowienia w cyklu życiowym. Zadaniem Autorki było pokazanie możliwości (i uzasadnienie celowości) budowania perspektywy pedagogiki egzystencjalnej, w sensie: istotnej egzystencjalnie, opartej na idei rezydualności rozmaitych aspektów: postaw duchowych, „spraw ludzkich”, energii witalnych, składowych tożsamości czy rozmaitych aspektów ludzkiego dążenia, które zasługują na własną zintegrowaną i transwersalną refleksję. Jednocześnie chodziło o wzmocnienie echa najnowszych badań dla pedagogiki ogólnej czy społecznej w sferze zrozumienia dwoistej struktury kategorii tworzących napięcia wpisane w poszczególne fazy rozwojowe, czy też występujących w cyklu życia jako ważne dla niego wymiary ludzkich zaangażowań.
z recenzji:
[…] jest to książka programowa, budująca strategię troski o to, aby oddziaływania edukacyjne były „istotne egzystencjalnie”. Szereg inspiracji [...] pojawia się na taką skalę po raz pierwszy w polskiej pedagogice [...].
[…] najbardziej niezwykłym dokonaniem [...] jest wskazanie na możliwość wydobycia w ślad za modelem cyklu życia Eriksona co najmniej ośmiu „pedagogik rezydualnych” odniesionych do kolejnych energii witalnych uwypuklonych w rezultacie rozpisania napięć fazowych z kolejnych faz życia, co pozwala wyróżnić zadanie pedagogicznego rozpracowania […] zwykle niewydzielanych typów pedagogik, takich jak pedagogika: nadziei, woli, wyobraźni, fachowości, wierności, troskliwości, twórczości i mądrości życiowej. Osobno pojawiają się [...] ustalenia wskazujące na konieczność skupienia rozważań pedagogicznych na takich kategoriach, jak: wstyd, nuda, lęk, samotność, śmierć, wdzięczność.
[...] To z pewnością przykład bardzo dojrzałej próby zdefiniowania i podjęcia zadań badawczych, który może uruchomić nową jakość refleksji pedagogicznej i nowy etap recepcji humanistyki współczesnej w ramach wydobywania „pedagogiki z kultury”.
[…] powstała książka niezwykle inspirująca, pod wieloma względami nowatorska [...].
Ma ona szansę być jedną z najlepszych publikacji ostatnich lat wśród książek przewidzianych jako rozprawy habilitacyjne w pedagogice.
Z recenzji dr hab. Moniki Jaworskiej-Witkowskiej, prof. nadzw. KPSW
[Książka przynosi] szereg ważnych dla polskiej pedagogiki inspiracji. [...] autorka – na kanwie teologii Paula Tillicha – podejmuje problem relacji pomiędzy filozofią religii a pedagogiką.
[...] religia może być niezwykle bogatym rezerwuarem dla humanistyki pod warunkiem postrzegania jej nie jako spetryfikowanej i niepodważalnej treści, lecz w sposób procesualny – jako jednego z twórców dyskursu, który z jednej strony odpowiedzialny jest za stan ludzkiego ducha, z drugiej zaś sam podlega nieustannej weryfikacji. Orzelska – w odniesieniu do innych podejmowanych przez siebie wątków – podobnie jak Tillich, proponuje [...] dialektyczną jedność przyjęcia i odrzucenia, której zawsze będą towarzyszyć niepewność i wątpienie. Ukazanie [...] możliwości takiej wzajemnej stymulacji różnorodnych aktorów otwartego dyskursu jest ważnym impulsem dla polskiej pedagogiki.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Mirosława Patalona
