Wentylacja i klimatyzacja laboratoriów
Niniejsza monografia powstała z uwagi na brak literatury omawiającej problemy związane z wentylacją i klimatyzacją laboratoriów różnych rodzajów. Pomimo istnienia pewnych branżowych wytycznych dotyczących wymagań dla laboratoriów oraz pojedynczych opracowań i artykułów zwracających uwagę na problem wentylacji i klimatyzacji w obiektach tego typu, na rynku wydawniczym nie pojawiła się dotychczas monografia zawierająca zagregowaną, dostępną wiedzę w tym zakresie. Sytuacja ta stała się impulsem do powstania niniejszej publikacji.
W rozdziale pierwszym omówiono zalecenia ogólne stawiane systemom wentylacyjnym i klimatyzacyjnym pomieszczeń laboratoryjnych. Należy zaznaczyć, że pojęcie laboratorium nie dotyczy wyłącznie pomieszczenia, w którym wykonywane są bezpośrednio badania i eksperymenty. Do strefy laboratorium zalicza się m.in. magazyny odczynników niezbędnych w laboratorium, pomieszczenia socjalne personelu czy pomieszczenia odzieży ochronnej.
Sprawnie działająca wentylacja w pomieszczeniach laboratoryjnych jest jedną z podstawowych metod ochrony zdrowia personelu oraz ochrony obiektu przed pożarem lub eksplozją, natomiast zastosowanie klimatyzacji ma na celu przede wszystkim spełnienie wymagań dotyczących utrzymania odpowiednich warunków badawczych otoczenia oraz zapewnienia komfortu osobom lub zwierzętom – w przypadku laboratoriów zwierzęcych – przebywającym w laboratorium.
W rozdziale drugim zaprezentowano systemy wentylacji i klimatyzacji wybranych rodzajów laboratoriów oraz omówiono stosowane rozwiązania techniczne. Można w nim znaleźć informacje na temat wentylacji np. laboratoriów medycznych, chemicznych, fizycznych. W większości spotykanych obiektów tego typu powstają szkodliwe gazy, pary, pyły, w tym pyły promieniotwórcze i aerozole radioaktywne, bioaerozole szkodliwe dla zdrowia, występuje zjonizowanie powietrza. Brak odpowiedniej wymiany powietrza w laboratorium jest przyczyną wzrostu stężenia zanieczyszczeń. Na ogół wentylacja naturalna jest ze względów bezpieczeństwa niewystarczająca i konieczna jest wentylacja mechaniczna. W laboratoriach, w których emitowane są szkodliwe zanieczyszczenia, zastosowanie znajduje wentylacja podciśnieniowa.
Wentylacja mechaniczna o odpowiednio dużej wydajności, wyposażona w odpowiedni system filtracji i sposób rozdziału powietrza jest konieczna również w laboratoriach tzw. czystych, w których w zależności od stawianych wymagań powietrze powinno mieć odpowiednią klasę czystości pyłowej lub mikrobiologicznej. Doprowadzanie czystego, pozbawionego zanieczyszczeń powietrza i usuwanie zużytego, zanieczyszczonego zmniejsza ryzyko skażenia badanego materiału. W laboratoriach zaliczanych do clean rooms zastosowanie znajduje wentylacja nadciśnieniowa.
W każdym laboratorium stosuje się pewne rozwiązania z zakresu wentylacji, umożliwiające usuwanie emitowanych do powietrza zanieczyszczeń i ograniczające ich rozprzestrzenianie się w pomieszczeniu. Zaliczyć do nich należy m.in. odciągi miejscowe, okapy, komory bezpiecznej pracy, digestoria. Urządzenia i rozwiązania techniczne spełniające te funkcje zaprezentowano w kolejnym, trzecim rozdziale.
Rozdział ostatni natomiast zawiera krajowe wymagania prawne dotyczące stosowania wentylacji i klimatyzacji w laboratoriach z krótkim komentarzem autora opracowania.
Książka ta, z uwagi na jej zakres tematyczny, może być podręcznikiem i poradnikiem dla wielu Czytelników zajmujących się projektowaniem i eksploatacją instalacji, dla studentów i słuchaczy kierunków związanych z wentylacją pomieszczeń, a także dla każdego Czytelnika zainteresowanego zagadnieniami wentylacji i klimatyzacji.
Spis treści
Wstęp – s.5
1. Laboratoria – zalecenia ogólne dotyczące klimatyzacji i wentylacji – s.6
2. Klimatyzacja i wentylacja w wybranych laboratoriach – s.19
2.1. Laboratoria chemiczne – s.21
2.1.1. Laboratoria z nanomateriałami – s.27
2.2. Laboratoria biologiczne i medyczne – s.27
2.2.1. Laboratoria mikrobiologiczne – s.30
2.2.2. Laboratoria histopatologiczne i patomorfologiczne oraz hematologiczne i analityki krwi – s.34
2.2.3. Laboratoria do eksperymentowania na zwierzętach, laboratoria biotechnologiczne i badań genetycznych – s.36
2.3. Laboratoria fizyczne – s.41
2.3.1. Laboratoria izotopowe i radiologiczne – s.42
2.4. Laboratoria czyste – s.43
2.5. Laboratoria dydaktyczne – s.51
3. Wentylacja miejscowa – odciągi miejscowe, okapy, ssawki, digestoria, komory bezpiecznej pracy, komory laminarne czyste – s.53
3.1. Digestoria – s.55
3.2. Komory bezpiecznej pracy oraz komory laminarne czyste – s.63
3.2.1. Komory laminarne czyste – s.63
3.2.2. Komory bezpiecznej pracy BSC – s.66
4. Wymagania prawne dotyczące klimatyzacji i wentylacji w laboratoriach – s.80
Bibliografia – s.85
