Wybory bez wyborów

• Druk: Łódź, 2021
• Autor: Paweł Stępień
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Poruszana w publikacji problematyka dotyczy zjawiska tzw. wyborów niespornych, a więc elekcji rozgrywanych w warunkach braku politycznej konkurencji (ang. uncontested seats). Książka obejmuje zagadnienia związane z miejscem rywalizacyjnych wyborów w państwach demokratycznych i ma na celu wyjaśnienie przyczyn spadającego poziomu wyborczej rywalizacji na poziomie lokalnym.
Elekcje niekonkurencyjne, choć spełniają podstawowe wymogi stawiane demokratycznym wyborom, stanowią bolesną weryfikację postulatów wysuwanych przez teoretyków demokracji chcących widzieć w rywalizacyjnych wyborach jej podstawowy, a zarazem niezbywalny element. Praktyka polityczna pokazuje jednak, że nawet skonsolidowane demokracje nie są wolne od problemu wyborów niekonkurencyjnych.
Oddawana do rąk Czytelników książka jest próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie, dlaczego obywatele nie chcą ubiegać się o ważne urzędy obierane w drodze demokratycznych wyborów i – w konsekwencji – rezygnują z największego demokratycznego przywileju, jakim jest możliwość kandydowania w wyborach. Autor swoją uwagę koncentruje na coraz częściej występujących przypadkach elekcji niekonkurencyjnych na poziomie lokalnym w Polsce, w szczególności skupia się na wyborach niekonkurencyjnych do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.
*
Prezentowana książka to przedsięwzięcie niezwykle ambitne i zrealizowane z rozmachem, wnoszące oryginalny wkład do naszej wiedzy o zjawisku dotychczas słabo poznanym. Autor opiera swą pracę na silnej podbudowie teoretycznej i bogatym materiale empirycznym. Łączy przy tym zainteresowania porównawcze (analizy międzykrajowe) z węziej zakrojonymi analizami kontekstu polskiego. Publikacja może stanowić inspirację dla przyszłych badaczy, zarówno w sensie czysto substantywnym, jak i w zakresie metodologii oraz metodyki pracy naukowej w empirycznych naukach społecznych.
Z recenzji dr. hab. Macieja A. Góreckiego, prof. UW

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-610-4
• ISBN druku: 978-83-8220-609-8
• Liczba stron: 316

Pobierz spis treści»

Wstęp 	9

CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE	19

Rozdział 1. DEMOKRACJA A WYBORY	21
1.1.	Demokracja w ujęciu proceduralno-substancjalnym – od klasycznej do elitarystycznej teorii demokracji	22
1.1.1.	Teoria klasyczna	22
1.1.2.	Teoria elitarystyczna	26
1.1.3.	Kategoria normatywna i empiryczna wyborów	29
1.2.	Wyznaczniki wyborów w systemie demokratycznym	31
1.2.1.	Funkcje wyborów	31
1.2.2.	Ogólne zasady wyborów	34
1.3.	Kategoria rywalizacyjności wyborów	44
1.3.1.	Wybory rywalizacyjne	45
1.3.2.	Wybory semirywalizacyjne	47
1.3.3.	Wybory nierywalizacyjne	48
1.4.	Konkurencyjność i niekonkurencyjność elekcji – konceptualizacja pojęć	50
1.4.1.	Pomiędzy „rywalizacyjnością” a „konkurencyjnością”	50
1.4.2.	Wybory konkurencyjne	53
1.4.3.	Wybory niekonkurencyjne	57
1.4.4.	Wybory niekonkurencyjne a funkcje wyborów demokratycznych	60
1.5.	Podsumowanie 	61

Rozdział 2. PROJEKT BADANIA WYBORÓW NIEKONKURENCYJNYCH	63
2.1.	Idea projektu badawczego	64
2.1.1.	Konceptualizacja pojęcia	64
2.1.2.	Problem badawczy	65
2.1.3.	Obecny stan badań i luka badawcza	65
2.1.4.	Uzasadnienie podjęcia problemu badawczego	69
2.2.	Ogólna strategia badania	71
2.2.1.	Koncepcja i struktura części empirycznej	71
2.2.2.	Charakter badań i znaczenie wyników dla rozwoju dziedziny naukowej 	75
2.3.	Badanie skali zjawiska – metody oraz dane	76
2.3.1.	Mierniki niekonkurencyjności elekcji	76
2.3.2.	Analiza wskaźnikowa wyborów niekonkurencyjnych	80
2.3.3.	Dane do analizy częstotliwości zjawiska	81
2.3.4.	Sposób opracowania i prezentacji wyników	82
2.4.	Badania terenowe: założenia i realizacja	83
2.4.1.	Cel realizacji terenowej	83
2.4.2.	Dobór próby oraz jednostek analizy	84
2.4.3.	Techniki badawcze zastosowane w realizacji terenowej	89
2.4.4.	Przebieg badania	93

CZĘŚĆ II. WYNIKI I DYSKUSJA	97

Rozdział 3. PRZYKŁADY WYBORÓW NIEKONKURENCYJNYCH W SKONSOLIDOWANYCH DEMOKRACJACH	99
3.1.	Zjawisko uncontested seats w Stanach Zjednoczonych	101
3.1.1.	Wybory do Izby Reprezentantów	101
3.1.2.	Wybory do legislatur stanowych	108
3.1.3.	Przyczyny zjawiska uncontested seats w USA	110
3.2.	Wybory niekonkurencyjne w Australii	124
3.2.1.	Wybory do Izby Reprezentantów	124
3.2.2.	Wybory do legislatur stanowych	127
3.2.3.	Przyczyny zjawiska uncontested seats w Australii	129
3.3.	Wielka Brytania	136
3.3.1.	Wybory do Izby Gmin	137
3.3.2.	Wybory na poziomie lokalnym	141
3.3.3.	Przyczyny zjawiska uncontested seats w Wielkiej Brytanii	145
3.4.	Podsumowanie	151

Rozdział 4. WYBORY NIEKONKURENCYJNE W POLSKIM SAMORZĄDZIE: UWARUNKOWANIA I SKALA ZJAWISKA	153
4.1.	Systemowe rozwiązania wyborów samorządowych w latach 1990–2014	154
4.1.1.	Uwagi wprowadzające	154
4.1.2.	Systemy wyborcze	155
4.2.	Wybory niekonkurencyjne w polskim samorządowym prawie wyborczym	159
4.2.1.	Tło historyczne	159
4.2.2.	Wybory organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego 163
4.2.3.	Wybory wójta, burmistrza, prezydenta miasta	168
4.3.	Skala zjawiska wyborów niekonkurencyjnych w Polsce – analiza w świetle danych ilościowych	172
4.3.1.	Ogólne trendy	172
4.3.2.	Formuła wyborcza	176
4.3.3.	Rozkłady indeksów	178
4.3.4.	Klasyfikacja	181
4.3.5.	Cykliczność i seryjność	183
4.3.6.	Typ gminy	184
4.3.7.	Wielkość gminy	187
4.3.8.	Wielkość okręgów wyborczych	190
4.3.9.	Regionalizacja	192
4.3.10.	Mechanizm proceduralny	194
4.3.11.	Wpływ inkumbenta	198
4.4.	Podsumowanie 	200

Rozdział 5. WYNIKI BADAŃ TERENOWYCH	203
5.1.	Ogólne zestawienie przyczyn wyborów niekonkurencyjnych	204
5.2.	Kluczowe uwarunkowania braku konkurencyjności elekcji	211
5.2.1.	Liczba kandydatów na wójta	211
5.2.2.	„Sztuczne” okręgi wyborcze	217
5.2.3.	Procedury rejestracyjne	221
5.2.4.	Oświadczenia majątkowe	226
5.2.5.	Partie polityczne	229
5.2.6.	„Koszt”  kandydowania	233
5.3.	Pozainstytucjonalne aspekty wyborów niekonkurencyjnych	238
5.3.1.	Stosunek respondentów wobec mechanizmów „patronalnych”	238
5.3.2.	Strategie wójtów osłabiające konkurencyjność elekcji	242
5.4.	Wybory niekonkurencyjne oczami respondentów	247
5.4.1.	Ocena działań radnych	247
5.4.2.	Oddźwięk społeczny zjawiska	251
5.4.3.	Stosunek do instytucji obsadzania mandatów bez głosowania	253
5.5.	Podsumowanie	256

Wnioski końcowe	259

Bibliografia	265
Spis rysunków	283
Spis tabel	287
Indeks osób	289
Aneks	293