Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzki

• Druk: Łódź, 2021
• Autor: Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

W obrębie Niżu Europejskiego występuje szeroki pas piaszczysty, w skład którego wchodzą eoliczne piaski pokrywowe i wydmy śródlądowe. Wydmy są formami wypukłymi o różnych kształtach i znacznych wysokościach względnych, maksymalne do 30 m, dlatego są ważnymi elementami w krajobrazie równinnej części Europy, szczególnie Polski. Europejskie wydmy śródlądowe zostały ukształtowane przez wiatr w zimnych, peryglacjalnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu. W holocenie, w warunkach klimatu umiarkowanego, zostały ustabilizowane przez lasy iglaste. Dopiero wycięcie lasów, głównie w czasach historycznych, spowodowało ponowne ożywienie procesów eolicznych, rozwiewanie, a nawet kształtowanie nowych form wydmowych. Jeszcze w połowie XX wieku aktywne były procesy eoliczne w środkowej Polsce. W obrębie pól wydmowych ukształtował się wyjątkowy ekosystem, o charakterze którego decydują znaczne miąższości piasków kwarcowych, ich duża przepuszczalność, nisko położony poziom wód gruntowych i ubogie gleby.
Celem publikacji jest ukazanie specyfiki ekosystemu wydm śródlądowych oraz obecnego użytkowania i zagospodarowania pól wydmowych na przykładzie badań w regionie łódzkim. Przeanalizowano charakter i funkcje lasów na wydmach, przydatność piasków eolicznych dla przemysłu i skutki eksploatacji, przyczyny i skalę rolniczego użytkowania powierzchni wydmowych, lokalizację zabudowy wsi względem wydm oraz pola wydmowe w systemie obszarów chronionych. Szczególną uwagę zwrócono na walory pól wydmowych i ich wykorzystanie w turystyce i rekreacji. Przedstawiono też przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych. Podjęto próbę oceny stabilności i wrażliwości ekosystemów wydmowych, a także wskazano zagrożenia wynikające z ocieplenia oraz antropopresji.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Geografia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-428-5
• ISBN druku: 978-83-8220-427-8
• Liczba stron: 156

Pobierz spis treści»

1. Wprowadzenie 	7
1.1. Cel i zakres badań  	10
1.2. Metody badań i źródła informacji	11
1.3. Rozmieszczenie wydm śródlądowych w regionie łódzkim	13

2. Morfogeneza wydm śródlądowych 	17
2.1. Rozwój wydm w zimnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu	17
2.2. Wpływ działalności człowieka na przekształcenie wydm w holocenie  	25
2.3. Proces rozwiewania wydm w drugiej połowie XIX i w XX w.	29

3. Cechy ekosystemów w obszarach wydmowych	35
3.1. Cechy litologiczne piasków eolicznych	35
3.2. Współczesna rzeźba pól wydmowych  	41
3.3. Stosunki wodne	48
3.4. Gleby	51
3.5. Szata roślinna	54
3.6. Klimat lasu na wydmach  	62

4. Użytkowanie i zagospodarowanie obszarów wydmowych w regionie łódzkim	67
4.1. Lasy 	67
4.1.1. Charakterystyka lasu  	72
4.1.2. Funkcje lasu na wydmach	74
4.2. Tereny uprawne	79
4.3. Eksploatacja piasków wydmowych i torfu z niecek deflacyjnych  	82
4.4. Zabudowa 	87
4.5. Formy ochrony środowiska przyrodniczego obszarów wydmowych	91

5. Zabudowa turystyczna i rekreacyjna pól wydmowych	99
5.1. Walory turystyczne i rekreacyjne obszarów wydm śródlądowych	99
5.2. Lokalizacja zabudowy turystycznej	105

6. Wrażliwość ekosystemów piaszczystych w warunkach zmian klimatu i antropopresji	119
6.1. Przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych	119
6.2. Stabilność i wrażliwość ekosystemów wydmowych	123
6.3. Zagrożenia w warunkach zmian klimatu	127
6.4. Pożądane kierunki użytkowania pól wydmowych w regionie łódzkim	130

7. Podsumowanie	133

8. Literatura	139

Spis ilustracji i tabel	153