Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Tom 8
Motywem przewodnim prezentowanego ósmego tomu Życia prywatnego Polaków w XIX wieku jest świat XIX-wiecznego mężczyzny w perspektywie prywatności. Problematyka męskości stała się przedmiotem badań w polskiej humanistyce stosunkowo niedawno. W historiografii dotyczącej epoki znane są przede wszystkim sylwetki mężczyzn charakteryzowane przez pryzmat aktywności publicznej, pracy zarobkowej, udziału w kampaniach wojennych i powstaniach narodowych, a także utartych w świadomości społecznej ról, jakie stawiały przed nimi panujące realia społeczno-obyczajowe oraz obowiązujące wzorce i kanony. Autorzy publikacji przedstawiają mężczyzn (nie)zwyczajnie – od strony ich codzienności, relacji prywatnych, przeżyć wewnętrznych, dzieciństwa, tożsamości psychicznej i fizycznej, postrzegania zmian cywilizacyjnych i kulturowych oraz przemian społecznych i reakcji na umacnianie się pozycji kobiety. Bohaterami tomu są Polacy z różnych środowisk społecznych, na różnych etapach życia, o różnym poziomie wykształcenia, zamieszkujący ziemie polskie oraz rzucani na krańce Europy, zarówno ci spełniający widoczne role w społeczeństwie, których biografie są powszechnie znane, jak również aktorzy całkowicie transparentni.
Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, O mężczyźnie (nie)zwyczajnie – wprowadzenie 7
Marta Sikorska-Kowalska, Józef Piłsudski w relacjach pamiętnikarek z okresu pierwszej wojny światowej 15
Wojciech Jerzy Górczyk, Biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński (1714–1800) i generał Wincenty hrabia Krasiński (1782–1858). Wzorce mężczyzny w rodzie Krasińskich 27
Adrianna Czekalska, „Cygańska” przyjaźń – Józef Ignacy Kraszewski i środowisko warszawskich literatów 53
Elżbieta Klimus, Męska przyjaźń i jej odcienie w Towarzystwie Filomatów 65
Katarzyna Ryszewska, Dzieciństwo i edukacja chłopca z rodziny inteligenckiej w drugiej połowie XIX wieku na podstawie „Pamiętników Stanisława Jana Czarnowskiego. Wspomnień z trzech stuleci XVIII, XIX i XX” 77
Marta Milewska, Aleksander Maciesza – lekarz (nie)zwyczajny 95
Maria Korybut-Marciniak, Mężczyzna w Petersburgu. Życie prywatne urzędnika w stolicy carów 111
Henryk Stroński, Nie tylko nauka. Z życia Polaka-studenta Politechniki w Kijowie na początku XX wieku 127
Urszula Klemba, Stanisław Walewski herbu Kolumna (1852–1927). Mąż znanej działaczki i pisarki Cecylii Walewskiej 141
Jarosław Kita, Mężczyzna w XIX-wiecznym kurorcie 159
Anna Śmiechowicz, Bodaj to cykliści! – (nie)zwyczajni jeźdźcy wyścigowi z przełomu XIX i XX wieku 181
Jolanta Kowalik, Petersburg – miasto mężczyzn. Życie towarzyskie w stolicy carów 193
Kamil Śmiechowski, Mężczyzna w wielkim mieście przełomu XIX i XX wieku na przykładzie Warszawy i Łodzi w świetle wspomnień 205
Piotr Bojarski, Mińsk przełomu XIX i XX wieku oczami Michała Kryspina Pawlikowskiego 221
Jolanta Załęczny, Polak na zesłaniu, czyli życie w warunkach niezwyczajnych 235
Olga Szadkowska-Mańkowska, Miejsce, w którym historia powszechna zamienia się w historię jednostki. Śladami włoskich peregrynacji Kazimierza Chłędowskiego 249
Krzysztof Marchlewicz, Sport i aktywność fizyczna w życiu emigrantów polistopadowych w Anglii 265
Kinga Raińska, O powinnościach względem męża. Miejsce mężczyzny w małżeństwie w świetle XIX-wiecznych poradników dla kobiet 277
Anita Napierała, „Dlaczego się nie żenią?” O przyczynach starokawalerstwa w humorystycznych narracjach polskich publikacji popularnych od drugiej połowy XIX do początków XX wieku 305
Kinga Fink, Śpiewaczki i pianistki – muzy polskich poetów epoki romantyzmu 323
Izabela Lewandowska, Wizerunek XIX-wiecznego chłopa z Mazur w świetle źródeł i literatury wspomnieniowej 337
Bibliografia (wybór) 353
