Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815–1868

• Druk: Łódź, 2023
• Autor: Justyna Bieda
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Myśl oświecenia, uznająca wolność za jedno z podstawowych praw jednostki, zwróciła uwagę na kwestię uwięzienia człowieka przed wyrokiem, a także przyniosła pierwsze idee dotyczące zasad tymczasowego aresztowania, których praktyczne urzeczywistnienie nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Jednym z głównych postulatów było przyjęcie reguły oddzielania osób zatrzymanych przed wyrokiem od już skazanych. Stopniowo wprowadzano ośrodki penitencjarne przeznaczone tylko dla osób tymczasowo aresztowanych, a w europejskich procedurach karnych zaczęły pojawiać się przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania tych jednostek.
W Księstwie Warszawskim od samego początku zaczęto apelować o utworzenie bardziej rozbudowanego systemu ośrodków pozbawienia wolności, w tym rozdzielanie miejsc służących do przetrzymywania osób, względem których nie zapadł jeszcze wyrok w zależności od etapu postępowania przygotowawczego. Wówczas nie udało się jednak wprowadzić w życie reformy więziennictwa. Dopiero czasy Królestwa Polskiego przyniosły realne działania centralnych organów rządowych. Nie było to natomiast łatwe zadanie, gdyż brakowało regulacji dotyczących organizacji i funkcjonowania jednostek penitencjarnych.
Na przykładzie rozwoju instytucji aresztów detencyjnych w publikacji ukazano problemy, z jakimi mierzyły się centralne organy administracji rządowej w trakcie tworzenia zmierzającego ku nowoczesności więziennictwa w Królestwie Polskim, w tym struktur administracyjnych. Przedstawiono próby wdrażania rodzących się humanitarnych idei penitencjarnych pomimo ograniczeń wynikających z sytuacji społeczno-gospodarczej państwa.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• ISBN: 978-83-8331-211-8
• ISBN druku: 978-83-8088-957-6
• Liczba stron: 282

Pobierz spis treści»

Wstęp	9

Rozdział I. Ewolucja zasad stosowania i wykonywania zatrzymania przed wyrokiem w europejskiej doktrynie prawa karnego do początków XIX w.	37
1.	Kształtowanie się zasad stosowania aresztu tymczasowego	37
2.	Kształtowanie się zasad wykonywania aresztu tymczasowego	45
3.	Podsumowanie	55

Rozdział II. Rozwój instytucji uwięzienia przed wyrokiem na ziemiach polskich	57
1.	Warunki stosowania i wykonywania aresztu tymczasowego w I Rzeczypospolitej	57
2.	Areszt tymczasowy w Księstwie Warszawskim	61
3.	Areszt tymczasowy w Królestwie Polskim	65
3.1.	Poglądy polskich penitencjarystów w pierwszych latach istnienia Królestwa Polskiego	65
3.2.	Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania	67
3.3.	Zasady wykonywania tymczasowego aresztowania	70
3.4.	Rodzaje ośrodków pozbawienia wolności dla osób tymczasowo aresztowanych	73
3.4.1.	Areszty policyjne	73
3.4.2.	Areszty detencyjne	74
3.4.3.	Więzienia śledcze	81
4.	Podsumowanie	83

Rozdział III. Rola organów administracji rządowej i sądów w funkcjonowaniu aresztów detencyjnych	85
1.	Organy administracji	85
1.1.	Zasada centralizacji	85
1.2.	Udział organów administracji rządowej w procesie podejmowania decyzji dotyczących funkcjonowania aresztów detencyjnych	87
1.2.1.	Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych	87
1.2.2.	Komisja Rządowa Sprawiedliwości	90
2.	Organy sądowe	92
2.1.	Decyzje w przedmiocie osadzenia w areszcie	92
2.2.	Wydawanie ogólnych wytycznych co do postępowania z aresztantem	94
2.3.	Decyzje w przedmiocie uwolnienia z aresztu	95
2.4.	Wydawanie zgody na widzenia	95
2.5.	Wydawanie zgody aresztantom na lepsze pożywienie	96
2.6.	Wymierzanie kar dyscyplinarnych względem aresztantów	96
2.7.	Odpowiedzialność sędziego z tytułu bezprawnego aresztowania tymczasowego	96
3.	Nadzór nad aresztami detencyjnymi	99
4.	Podsumowanie	104

Rozdział IV. Aresztanci	107
1.	Osoby umieszczane w areszcie detencyjnym	107
1.1.	Podejrzani o popełnienie przestępstwa	107
1.2.	Szczególne zasady dotyczące osób podejrzanych o przestępstwo defraudacji (kontrabandy)	111
2.	Dopuszczalny czas pobytu w areszcie detencyjnym	117
2.1.	Regulacje prawne	117
2.2.	Praktyka	121
3.	Prawa  aresztantów	126
3.1.	Wyżywienie	126
3.2.	Odzież	129
3.3.	Opieka lekarska	130
3.4.	Widzenia	132
3.5.	Utrzymywanie się z własnych funduszy	133
4.	Obowiązki  aresztantów	134
4.1.	Przestrzeganie ustalonych reguł zachowania	134
4.2.	Praca	135
4.3.	Zwrot kosztów utrzymania	138
5.	Odpowiedzialność dyscyplinarna aresztantów	139
6.	Podsumowanie	140

Rozdział V. Organizacja aresztów detencyjnych	143
1.	Lokalizacja	143
2.	Lokal	148
2.1.	Obowiązek wyznaczenia lokalu przez władze miejskie	148
2.2.	Wymogi ustawowe dotyczące technicznych standardów lokalu	155
2.3.	Urządzenie celi więziennej 	159
3.	Burmistrz jako organ prowadzący areszt detencyjny	163
3.1.	Uprawnienia zarządcze burmistrza	164
3.2.	Czynności dozorcze burmistrza	169
3.2.1.	Kontrola aresztantów przy przyjęciu do aresztu 	169
3.2.2.	Kontrola stanu ludności	170
3.2.3.	Bieżące rewizje	173
4.	Koszty funkcjonowania aresztów detencyjnych	176
4.1.	Zasady finansowania kosztów utrzymania aresztów	176
4.2.	Wydatki	184
4.2.1.	Wyżywienie aresztantów	184
4.2.2.	Utrzymanie lokalu	186
4.2.3.	Wynagrodzenie służby więziennej	189
4.2.4.	Remonty	189
4.2.5.	Odzież	191
4.2.6.	Leczenie	191
4.3.	Problem rozliczenia kosztów funkcjonowania aresztów detencyjnych mieszczących się w jednym lokalu z aresztami policyjnymi	192
5.	Transport	194
6.	Postępowanie w razie zgonu	198
7.	Podsumowanie	200

Rozdział VI. Służba więzienna	205
1.	Dozorcy (nadzorcy)	205
1.1.	Procedura przyjmowania do służby 	205
1.1.1.	Warunki kwalifikacyjne	205
1.1.2.	Nominacja	208
1.2.	Rozwiązanie stosunku urzędniczego	212
1.3.	Obowiązki	213
1.4.	Prawa	215
1.4.1.	Wynagrodzenie	215
1.4.2.	Uprawnienia emerytalne	217
1.4.3.	Urlopy	219
1.4.4.	Awanse	220
2.	Strażnicy (stróże)	220
3.	Odpowiedzialność urzędników państwowych za brak należytego wykonywania powierzonych im obowiązków	225
3.1.	Odpowiedzialność porządkowa	226
3.2.	Odpowiedzialność dyscyplinarna i karno-sądowa	228
3.3.	Przepisy szczególne dotyczące odpowiedzialności służbowej burmistrza i służby więziennej w związku z funkcjonowaniem aresztów detencyjnych	230
4.	Podsumowanie	233

Rozdział VII. Inne funkcje aresztów detencyjnych	235
1.	Funkcje wprowadzone na mocy przepisów prawa	235
1.1.	Odbywanie zastępczej kary aresztu przez defraudantów (kontrabandzistów)	235
1.2.	Odbywanie kary aresztu publicznego lub aresztu na czas krótki 	244
1.3.	Miejsca noclegowe dla więźniów (aresztantów) podczas transportu	248
2.	Inne funkcje aresztów detencyjnych wykształcone na drodze praktyki	249
2.1.	Odbywanie kary aresztu policyjnego	249
2.2.	Przetrzymywanie osób podlegających ekstradycji w Kaliszu	250
2.3.	Przetrzymywanie osób ukrywających się przed spisem wojskowym	251
2.4.	Osadzanie niewypłacalnych dłużników	252
3.	Podsumowanie	254

Zakończenie	257

Bibliografia	267

Spis tabel	281