CZĘŚĆ VII. CHIRURGIA – UKŁADY NARZĄDOWE (2) 1
TORAKOCHIRURGIA 3
70. DIAGNOSTYKA INWAZYJNA CHORÓB PŁUC, TECHNIKI CHIRURGICZNE, RAK PŁUCA, PRZERZUTY NOWO TWOROWE DO PŁUC, ODMA OPŁUCNEJ, ROZEDMA PŁUC 3
70.1. Diagnostyka inwazyjna chorób płuc – Jarosław Pieróg 3
70.2. Techniki chirurgiczne w obrębie klatki piersiowej – Mirosław Kozłowski 4
70.3. Rak płuca – leczenie operacyjne – Cezary Piwkowski 7
70.4. Przerzuty nowotworowe do płuc – Paweł Rybojad 12
70.5. Odma opłucnej, rozedma płuc – Damian Czyżewski 14
71. CHIRURGIA ŚRÓDPIERSIA – Marcin Zieliński 19
71.1. Wstęp, podziały śródpiersia 19
71.2. Choroby śródpiersia 19
71.3. Guzy śródpiersia 20
71.4. Diagnostyka guzów śródpiersia 20
71.5. Leczenie guzów śródpiersia 20
71.6. Techniki operacyjne w leczeniu guzów śródpiersia 20
72. CHIRURGIA TCHAWICY – Tadeusz M. Orłowski 23
72.1. Wstęp 23
72.2. Zwężenia w przebiegu schorzeń nienowotworowych 23
72.3. Przetoki tchawiczo-przełykowe 25
72.4. Nowotwory tchawicy 25
72.5. Leczenie paliatywne zwężeń tchawicy 26
73. CHIRURGIA ŚCIANY KLATKI PIERSIOWEJ – Janusz Kowalewski 29
73.1. Anatomia i fizjologia ściany klatki piersiowej 29
73.2. Zniekształcenia ściany klatki piersiowej 29
73.3. Nowotwory ściany klatki piersiowej 31
73.4. Chirurgia przepony 33
74. ROPNE SCHORZENIA KLATKI PIERSIOWEJ – Marek Marciniak 35
74.1. Definicja, podziały ropniaków opłucnej 35
74.2. Diagnostyka ropniaka opłucnej 35
74.3. Leczenie 35
CHIRURGIA ENDOKRYNOLOGICZNA 39
75. HISTORIA CHIRURGII ENDOKRYNOLOGICZNEJ NA ŚWIECIE I W POLSCE – Marcin Barczyński, Marek Dedecjus 39
76. CHIRURGIA TARCZYCY 43
76.1. Anatomia, embriologia chirurgiczna tarczycy i nerwów krtaniowych – Marek Dedecjus 43
76.2. Diagnostyka chorób tarczycy – Marek Dedecjus 45
76.3. Wskazania do leczenia chirurgicznego chorób tarczycy – Marcin Barczyński, Marek Dedecjus 50
76.4. Rodzaje i przebieg operacji tarczycy – Marcin Barczyński, Marek Dedecjus 51
76.5. Chirurgiczne leczenie nowotworów łagodnych i guzków tarczycy – Marek Dedecjus 65
76.6. Chirurgiczne leczenie chorób autoimmunizacyjnych tarczycy – Marek Dedecjus 66
76.7. Chirurgiczne leczenie nowotworów złośliwych tarczycy – Agnieszka Czarniecka, Marek Dedecjus 67
77. CHIRURGIA PRZYTARCZYC 77
77.1. Embriologia, anatomia i patologia przytarczyc – Jacek Gawrychowski 77
77.2. Pierwotna nadczynność przytarczyc i rak przytarczyc – diagnostyka i wskazania do leczenia operacyjnego – Witold Chudziński, Jacek Gawrychowski 79
77.3. Diagnostyka lokalizacyjna w pierwotnej nadczynności przytarczyc – Aleksander Konturek 82
77.4. Wtórna i trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc – Witold Chudziński 84
77.5. Paratyroidektomia – współczesna taktyka postępowania i techniki operacyjne – Aleksander Konturek 87
77.6. Powikłania w chirurgii przytarczyc – Jacek Gawrychowski 90
78. CHIRURGIA NADNERCZY 93
78.1. Anatomia i embriologia chirurgiczna nadnerczy – Piotr Myśliwiec 93
78.2. Fizjologia chirurgiczna nadnerczy – Piotr Myśliwiec 94
78.3. Diagnostyka obrazowa nadnerczy – Andrzej Cichocki 94
78.4. Przebieg operacji i techniki stosowane w chirurgii nadnerczy – Piotr Myśliwiec 95
78.5. Powikłania w chirurgii nadnerczy – Piotr Myśliwiec 99
78.6. Leczenie chirurgiczne zaburzeń czynnościowych nadnerczy – Piotr Myśliwiec 100
78.7. Leczenie chirurgiczne nowotworów nadnerczy – Andrzej Cichocki 104
CHIRURGIA GŁOWY I SZYI 109
79. WYBRANE ASPEKTY OTORYNOLARYNGOCHIRURGII W CHIRURGII OGÓLNEJ 109
79.1. Otochirurgia – Henryk Skarżyński 109
79.2. Rynochirurgia – Piotr Henryk Skarżyński 121
79.3. Wybrane aspekty laryngochirurgii – Beata Miaśkiewicz 123
80. NOWOTWORY GŁOWY I SZYI – WYTYCZNE DLA WSPÓŁPRACY INTERDYSCYPLINARNEJ – Wojciech Golusiński, Patryk Niewinski 131
80.1. Epidemiologia 131
80.2. Gardło środkowe 132
80.3. Krtań 133
80.4. Jama ustna 135
80.5. Węzły chłonne 137
80.6. Tarczyca 137
81. CHIRURGIA SZCZĘKOWO-TWARZOWA W PRAKTYCE CHIRURGA OGÓLNEGO – Bartosz Mańkowski, Maciej Okła, Krzysztof Osmola 141
81.1. Obrażenia części twarzowej czaszki 141
81.2. Zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego 145
81.3. Stany wymagające pilnej interwencji w chirurgii szczękowo-twarzowej 146
GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 151
82. CHIRURGIA W POŁOŻNICTWIE, ZABIEGI POŁOŻNICZE – Wojciech Michał Kwaśniewski 151
82.1. Nacięcie krocza 151
82.2. Cięcie cesarskie 152
82.3. Okołoporodowe wycięcie macicy 154
82.4. Krwawienia w ciąży 155
82.5. Krwawienie z dróg rodnych 156
82.6. Ostry brzuch w ciąży pozapołożniczy 156
83. WYBRANE ASPEKTY CHORÓB NARZĄDU PŁCIOWEGO U KOBIET – Rafał Tarkowski 161
83.1. Zespół bólowy miednicy mniejszej 161
83.2. Endometrioza 161
83.3. Stany naglące w ginekologii 165
83.4. Guz miednicy mniejszej – diagnostyka różnicowa 168
83.5. Markery nowotworowe stosowane w diagnostyce i leczeniu nowotworów narządu płciowego kobiet 170
84. LECZENIE CHIRURGICZNE NOWOTWORÓW ŻEŃSKICH NARZĄDÓW PŁCIOWYCH – Patrycja Ziober-Malinowska 173
84.1. Rak jajnika – konieczność chirurgii wielodyscyplinarnej 173
84.2. Nowotwory złośliwe trzonu macicy 176
84.3. Rak szyjki macicy 177
84.4. Rak sromu 179
84.5. Rak pochwy 180
UKŁAD MOCZOWY – UROLOGIA 185
85. ANATOMIA CHIRURGICZNA, DIAGNOSTYKA KLINICZNA I OBRAZOWA CHORÓB UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO – Weronika Zahorska, Aleksander Antoniewicz, Artur A. Antoniewicz 185
85.1. Uwarunkowania anatomiczne narządów układu moczowo-płciowego (anatomia chirurgiczna) 185
85.2. Diagnostyka kliniczna chorób układu moczowo-płciowego 186
86. STANY NAGŁE W UROLOGII – WYBRANE ZAGADNIENIA UROLOGICZNE W PRAKTYCE OGÓLNOCHIRURGICZNEJ – Aleksander Antoniewicz, Weronika Zahorska, Artur A. Antoniewicz 191
86.1. Zatrzymanie moczu 191
86.2. Krwiomocz 195
86.3. Kolka nerkowa (kamica moczowa) 196
86.4. Ostra moszna 197
86.5. Zakażenie dróg moczowych, urosepsis 199
87. WYBRANE ZAGADNIENIA CHIRURGII UROLOGICZNEJ – Artur A. Antoniewicz, Weronika Zahorska, Aleksander Antoniewicz, Michał Małek 203
87.1. Chirurgia czopu nowotworowego raka nerki wrastającego do układu żylnego 203
87.2. Rekonstrukcja dróg moczowych z użyciem jelita po cystektomii radykalnej 204
87.3. Sztuczny zwieracz moczowy, protezy i implanty 209
87.4. Operacje nerkooszczędzające w guzach nerek 210
GRUCZOŁ PIERSIOWY 215
88. OBJAWY I DIAGNOSTYKA CHORÓB PIERSI. ŁAGODNE CHOROBY PIERSI – Janusz Piekarski, Arkadiusz Jeziorski 215
88.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe chorób piersi 215
88.2. Diagnostyka chorób piersi 219
88.3. Łagodne choroby piersi 221
89. RAK I INNE NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERSI – Janusz Piekarski, Arkadiusz Jeziorski 227
89.1. Rak piersi 227
89.2. Specjalne postacie kliniczne raka i inne nowotwory złośliwe piersi 242
CZĘŚĆ VIII. WYBRANE DZIEDZINY CHIRURGII CHIRURGIA DZIECIĘCA 251
90. CHIRURGIA DZIECIĘCA – WYBRANE ZAGADNIENIA – Paweł Nachulewicz, Beata Rybojad, Czesław Cielecki 251
90.1. Organizacja chirurgii dziecięcej 251
90.2. Dziecko, młody pacjent wymagający leczenia operacyjnego 251
90.3. Kontakt z rodzicami i małym pacjentem 251
90.4. Przygotowanie dziecka do zabiegu chirurgicznego 252
90.5. Postępowanie i opieka pooperacyjna u dziecka 253
90.6. Przepuklina pachwinowa 253
90.7. Bóle brzucha i ostry brzuch u dzieci 254
90.8. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci 256
90.9. Kamica żółciowa 257
90.10. Odma opłucnowa u dzieci 257
90.11. Schorzenia nowotworowe u dzieci wymagające interwencji chirurgicznej 261
90.12. Urazy u dzieci 265
90.13. Oparzenia 271
91. CHIRURGIA NOWORODKA I NIEMOWLĘCIA – Dariusz Patkowski, Mateusz Palczewski, Agata Dzielendziak 277
91.1. Rozpoznanie prenatalne, planowanie porodu, rozpoznanie wad wrodzonych, postępowanie przedoperacyjne . 277
91.2. Dostępy i techniki operacyjne 280
91.3. Zarośnięcie przełyku i przetoka tchawiczo-przełykowa 282
91.4. Przepuklina przeponowa 285
91.5. Wrodzona niedrożność dwunastnicy 287
91.6. Wrodzone zarośnięcie jelita 288
91.7. Zarośnięcie jelita grubego 290
91.8. Zarośnięcie odbytu i odbytnicy 290
91.9. Wady powłok jamy brzusznej – wytrzewienie wrodzone i przepuklina pępowinowa 293
91.10. Ostry brzuch u noworodka i niemowlęcia 295
92. UROLOGIA DZIECIĘCA – Wojciech Apoznański, Marcin Polok 303
92.1. Ostra moszna 303
92.2. Nowotwory jądra u dzieci 305
92.3. Wnętrostwo 310
92.4. Wodniak jądra 312
92.5. Spodziectwo 312
92.6. Patologia napletka 313
92.7. Wodonercze 314
92.8. Nowotwory nerek 315
92.9. Kamica układu moczowego 317
92.10. Zastawki cewki tylnej 318
92.11. Wybrane schorzenia dolnych dróg moczowych wymagające leczenia zabiegowego 319
URAZY 331
93. MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA I OBRAŻENIA WIELONARZĄDOWE – Paweł Grala, Bartosz Mańkowski 331
93.1. Wprowadzenie i dane epidemiczne 331
93.2. Mianownictwo w chirurgii urazowej 331
93.3. Postępowanie z pacjentem z mnogimi obrażeniami ciała 332
93.4. Pourazowe schematy badania przedmiotowego i podmiotowego oraz badania obrazowe w chirurgii urazowej 333
93.5. Wstrząs urazowy – hipowolemiczny, zasady przetaczania płynów krwiopochodnych i krwiozastępczych, stosowanie leków wpływających na krzepnięcie, niestabilność hemodynamiczna, „śmiertelna triada” 337
93.6. Damage control 338
93.7. Skale ocen pacjenta po urazie wielonarządowym 339
94. OBRAŻENIA KLATKI PIERSIOWEJ – Paweł Grala, Bartosz Mańkowski 343
94.1. Wstęp 343
94.2. Badanie wstępne: „parszywa dwunastka”, „ukryta szóstka” 343
94.3. Zarys technik diagnostycznych 344
94.4. Rodzaje obrażeń i zarys metod leczenia 345
94.5. Natychmiastowa torakotomia urazowa 349
95. OBRAŻENIA JAMY BRZUSZNEJ – Paweł Grala, Bartosz Mańkowski 355
95.1. Wstęp 355
95.2. Urazy niepenetrujące i penetrujące 355
95.3. Zarys technik diagnostycznych: FAST, TK, laparoskopia diagnostyczna, diagnostyczne płukanie otrzewnej, RTG 357
95.4. Rola i metody monitorowania w leczeniu nieoperacyjnym 359
95.5. Laparotomia 360
95.6. Zarys metod zaopatrywania obrażeń poszczególnych narządów jamy brzusznej 362
96. URAZY UKŁADU KOSTNO-STAWOWEGO – Tomasz Bielecki, Rafał Sadło 367
96.1. Podstawy traumatologii narządu ruchu 367
96.2. Urazy kończyny górnej 374
96.3. Urazy kręgosłupa 383
96.4. Urazy kończyny dolnej oraz miednicy 390
96.5. Rehabilitacja w traumatologii 407
97. URAZY UKŁADU NERWOWEGO 411
97.1. Urazy układu nerwowego – mózgowie 411
97.1.1. Ogólne definicje, ocena pacjenta i wstępne postępowanie z pacjentem po urazie ośrodkowego układu nerwowego – Krzysztof Gil, Radosław Rola 411
97.1.2. Neuromonitoring pacjenta urazowego – Wojciech Dąbrowski, Radosław Rola 414
97.1.3. Urazy głowy – Jacek Osuchowski, Radosław Rola 416
97.2. Urazy układu nerwowego – kręgosłup, rdzeń kręgowy i nerwy obwodowe 424
97.2.1. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego – Krzysztof Kura, Radosław Rola 424
97.2.2. Urazy nerwów obwodowych – Radosław Rola 432
98. URAZY NARZĄDÓW UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO – Aleksander Antoniewicz, Weronika Zahorska, Artur A. Antoniewicz 437
98.1. Urazy nerek 437
98.2. Urazy pęcherza moczowego (w tym jatrogenne) 439
98.3. Urazy cewki moczowej (urazy miednicy mniejszej) 439
98.4. Urazy jatrogenne moczowodów 445
98.5. Urazy zewnętrznych narządów płciowych 447
99. OBRAŻENIA I URAZY TERMICZNE – Marek Kawecki 451
99.1. Wstęp 451
99.2. Podział oparzeń ze względu na czynnik sprawczy urazu, epidemiologia 452
99.3. Kliniczna ocena chorego oparzonego 454
99.4. Klasyfikacja rany oparzeniowej 456
99.5. Taktyka postępowania diagnostyczno-terapeutycznego 457
99.6. Następstwa oparzeń 463
99.7. Rehabilitacja chorych oparzonych 464
99.8. Problem blizn po oparzeniu 464
99.9. Odmrożenia 465
CHIRURGIA PLASTYCZNA I REKONSTRUKCYJNA 469
100. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU CHIRURGII PLASTYCZNEJ – Bartłomiej Noszczyk 469
100.1. Podział chirurgii plastycznej 469
100.2. Planowanie leczenia 469
100.3. Gojenie ran 470
100.4. Przeszczepy 471
100.5. Płaty 474
101. REKONSTRUKCJE TWARZY I GŁOWY – Bartłomiej Noszczyk 481
101.1. Skóra owłosiona głowy 481
101.2. Nos 481
101.3. Powieki 482
101.4. Małżowiny uszne 482
101.5. Wargi 482
102. REKONSTRUKCJE PIERSI – Bartłomiej Noszczyk 483
102.1. Metody mastektomii 483
102.2. Radioterapia uzupełniająca 483
102.3. Rekonstrukcje w operacjach oszczędzających pierś – chirurgia onkoplastyczna 483
102.4. Rekonstrukcje po mastektomii 483
103. ODLEŻYNY – Bartłomiej Noszczyk 487
104. MIKROCHIRURGIA – Bartłomiej Noszczyk 489
104.1. Zagadnienia dodatkowe w mikrochirurgii 489
105. RAK PODSTAWNOKOMÓRKOWY I RAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY – Bartłomiej Noszczyk 491
106. ZESPOŁY UCISKOWE KOŃCZYNY GÓRNEJ I CHOROBA DUPUYTRENA – Bartłomiej Noszczyk 493
107. WADY TWARZOCZASZKI, CHIRURGIA ESTETYCZNA I POBARIATRYCZNA – Bartłomiej Noszczyk 495
107.1. Wady czaszki, twarzoczaszki i twarzy 495
107.2. Chirurgia estetyczna i pobariatryczna 496
TRANSPLANTOLOGIA 497
108. WPROWADZENIE I PODSTAWOWE MIANOWNICTWO – Roman Danielewicz 497
108.1. Wprowadzenie 497
108.2. Podstawowe mianownictwo 497
108.3. Zagadnienia etyczne, prawne i organizacyjne w przeszczepianiu narządów 498
109. PODSTAWY IMMUNOLOGII TRANSPLANTACYJNEJ – Piotr Przybyłowski 501
109.1. Antygeny zgodności tkankowej 501
109.2. Dobór dawcy i biorcy przeszczepu 501
109.3. Mechanizmy odrzucania przeszczepu 501
109.4. Wirtualna próba krzyżowa 502
110. POBIERANIE NARZĄDÓW OD OSÓB ZMARŁYCH – Maciej Kosieradzki 503
110.1. Autoryzacja pobrania (sprzeciw na pobranie, stwierdzanie śmierci mózgu, stwierdzanie śmierci w wyniku nieodwracalnego zatrzymania krążenia) 503
110.2. Przeciwwskazania do pobrania narządów 503
110.3. Kryteria kwalifikacji do pobrania poszczególnych narządów 503
110.4. Dawca o rozszerzonych kryteriach 504
110.5. Opieka nad zmarłym dawcą narządów 505
110.6. Pobranie wielonarządowe 505
110.7. Pobranie tkanek i ich zastosowania 507
111. POBRANIE NARZĄDÓW DO PRZESZCZEPIENIA OD DAWCÓW ŻYWYCH – Roman Danielewicz 509
111.1. Zasady autoryzacji pobrania od dawcy żywego 509
111.2. Kwalifikacja i przeciwwskazania do pobrania narządu 509
111.3. Pobranie od dawcy żywego (nerka, fragment wątroby) 510
111.4. Opieka nad żywym dawcą 510
112. USZKODZENIE REPERFUZYJNE I PRZECHOWYWANIE NARZĄDÓW PRZED PRZESZCZEPIENIEM – Maciej Kosieradzki 511
112.1. Uszkodzenie niedokrwienno-reperfuzyjne 511
113. PRZESZCZEPIENIE NEREK – Roman Danielewicz 513
114. PRZESZCZEPIANIE WĄTROBY – Maciej Kosieradzki 517
115. PRZESZCZEPIANIE TRZUSTKI – Maciej Kosieradzki 519
116. PRZESZCZEPIENIE SERCA – Piotr Przybyłowski 521
116.1. Wskazania do przeszczepienia serca 521
116.2. Techniki przeszczepiania serca 522
117. PRZESZCZEPIENIE PŁUC – Piotr Przybyłowski 525
117.1. Wskazania ogólne do przeszczepienia płuc 525
117.2. Wskazania i kryteria kwalifikacji do przeszczepienia płuc 525
117.3. Wybór rodzaju transplantacji w zależności od etiologii choroby płuc 526
118. PRZESZCZEPIENIE JELITA I PRZESZCZEPIENIA WIELONARZĄDOWE – Piotr Kaliciński 529
118.1. Chirurgiczne aspekty przeszczepienia jelita 529
118.2. Immunosupresja po przeszczepieniu jelita 530
118.3. Wyniki przeszczepiania jelita 531
119. ODRĘBNOŚCI PRZESZCZEPIANIA NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ U DZIECI – Piotr Kaliciński 533
119.1. Wskazania do przeszczepienia narządów u dzieci 533
119.2. Specyfika przeszczepiania poszczególnych narządów u dzieci 534
119.3. Nowotwory potransplantacyjne układu limfatycznego u dzieci 539
119.4. Jednoczesne przeszczepienie nerki i wątroby u dzieci 540
119.5. Wyniki przeszczepienia narządów u dzieci 541
120. LECZENIE IMMUNOSUPRESYJNE PO PRZESZCZEPIENIU NARZĄDU ALOGENNEGO – Piotr Przybyłowski 543
121. POWIKŁANIA U CHORYCH PO PRZESZCZEPIENIU NARZĄDÓW – ODRZUCANIE NARZĄDU, ZAKAŻENIA, NOWOTWORY – Piotr Przybyłowski 547
122. WYNIKI PRZESZCZEPIANIA NARZĄDÓW W POLSCE I REALIZACJA ZAPOTRZEBOWANIA NA LECZENIE PRZESZCZEPIENIEM NARZĄDU – Roman Danielewicz 549
SKOROWIDZ 553
