Euroregiony polskie w procesie integracji europejskiej oraz w przezwyciężaniu peryferyjności i dysproporcji regionalnych

• Druk: Łódź, 2013
• Autor: Marianna Greta
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Cel główny opracowania dotyczy euroregionów, ale tych nie da się oddzielić od polityki regionalnej, jej celów i instrumentów. Autorka umiejętnie łączy te zagadnienia i przedstawia politykę regionalną łącznie z jej instrumentami organizacyjnymi i finansowymi w kontekście euroregionalnym, czego nie czyni się w powszechnie dostępnych, standardowych opracowaniach. Wart podkreślenia jest też fakt przedstawienia perspektywicznej (już niedługo) polityki regionalnej na okres 2014-2020 wraz z jej nowym instrumentem finansowym „Łącząc Europę” oraz jego euroregionalnym ukierunkowaniem. Zawarto tu również nową filozofię wsparciową starych instrumentów funduszowych (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny i Fundusz Spójności) w kontekście trzech wzrostów (inteligentnego, zrównoważonego i integracji społecznej) określonych w Strategii Europa 2020 i służących euroregionom. Stanowi to nowe ujęcie, jeszcze nierozpowszechnione w literaturze przedmiotu.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7525-852-3
• Liczba stron: 288

Wstęp	9

Rozdział I. Regiony i rozwój regionalny, klasyfi kacja teorii regionów – wybrane zagadnienia	13

Uwagi wstępne	13

1. Region i rozwój regionalny – cele i czynniki rozwoju regionalnego	13

2. Ekonomia regionu w poszukiwaniu teorii euroregionu	18
2.1. Elementy teorii regionu i klasyfi kacja wybranych teorii	18
2.2. Teorie lokalizacji – czy tylko w kręgu potencjału produkcyjnego i kosztów transportu – nowa jakość lokalizacji	21
2.3. Przepływy czynników produkcji, specjalizacja i efekty aglomeracji, czyli od tradycyjnej do nowoczesnej teorii handlu zagranicznego w rozwoju regionów	22
2.4. Organizacja i innowacyjne otoczenie w budowie teorii regionu	24
2.5. Teoria geografi i przemysłu i możliwości nowego uprzemysłowienia w regionie	26

3. Regiony w Unii Europejskiej (UE) – wybrane zagadnienia	26
3.1. Regiony w procesie decyzyjnym UE i dyplomacja regionów	27
3.2. Regiony a typ państwa w UE	29
3.3. Regiony w strukturze terytorialno-administracyjnej państw UE	34
3.4. Podział NUTS w UE – istota, znaczenie oraz dążenie do usystematyzowania i porównywalności regionów w Europie	37

Uwagi końcowe w kontekście wniosków dla euroregionów	45

Rozdział II. Od współpracy transgranicznej do euroregionów	47

Uwagi wstępne	47

1. Od współpracy transgranicznej...	47

2. ...do euroregionów	53

Uwagi końcowe	59

Rozdział III. Instrumenty organizacyjne (instytucjonalne) i prawne regionów/euroregionów	61

Uwagi wstępne	61

1. Rada Europy i jej wpływ na instytucjonalizację regionów w Europie	62
1.1. Krótki rys genezy Rady Europy i struktury organizacyjnej	62
1.2. Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy jako główny organ dla funkcjonowania regionów/euroregionów	67
1.2.1. Funkcje Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy	67
1.2.2. Struktura organizacyjna Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy	68

2. Komitet Regionów i jego znaczenie w instytucjonalizacji regionalnej	69
2.1. Funkcje Komitetu Regionów dla regionów i euroregionów	69
2.2. Struktura organizacyjna Komitetu Regionów	71

3. Stowarzyszenie Europejskich Regionów Granicznych (SERG) i jego szczególne zaangażowanie oraz „misja” dla euroregionów		73
3.1. SERG – geneza, zadania i cele	73
3.2. SERG – struktura organizacyjna i członkowstwo	75
3.3. SERG – funkcje dla euroregionów i „misja specjalna”	79

4. Umocowanie prawne regionów/euroregionów	82
4.1. Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi (Konwencja Madrycka) – jako główna podstawa prawna dla regionów transgranicznych	82
4.2. Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych kodeksem dla współpracy transgranicznej	84
4.3. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego i Europejska Karta Samorządu Regionalnego	85

Uwagi końcowe w kontekście wniosków dla euroregionów	87

Rozdział IV. Instrumenty fi nansowe dla regionów/euroregionów w ramach unijnej polityki	regionalnej, polityk sektorowych oraz fi nansowe mechanizmy spoza UE 89
Uwagi wstępne	89

1. Polityka regionalna UE „dziś i „jutro”	91
1.1. Lata 2007-2013 i 2014-2020	91
1.2. Strategia Europa 2020 – założenia i cele – jako wyznacznik przyszłej polityki regionalnej UE i „nowej fi lozofi i” dla jej instrumentów fi nansowych 96
1.3. Polityka regionalna w perspektywie 2014 -2020 – wybrane problemy	100

2. Unijne fundusze strukturalne dla regionów/euroregionów w ramach polityki regionalnej w okresie 2007-2013 oraz Fundusz Spójności – obszary wsparcia	103
2.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – geneza, rozwój, obszary wsparcia	103	
2.2. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – geneza, rozwój, obszary wsparcia	109
2.3. Fundusz Spójności (FS) – geneza, rozwój, obszary wsparcia	112

3. „Nowy” wymiar wsparcia ze „starych” funduszy strukturalnych w polityce spójności na lata 2014-2020	115

4. Istota i znaczenie nowego instrumentu fi nansowego „Łącząc Europę” w dochodzeniu do smart specialisation	117

5. Fundusze z polityk sektorowych UE	124
5.1. Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – geneza, rozwój, obszary wsparcia	124
5.2. Europejski Fundusz Rybacki (EFR) – geneza, rozwój, obszary wsparcia	127

6. Inicjatywy Wspólnotowe (IW) – jako szczególny rodzaj fi nansowania regionów/euroregionów	128
6.1. Inicjatywy Wspólnotowe – ogólna charakterystyka i klasyfi kacja	128
6.1.1. Inicjatywa INTERREG – istota i funkcjonowanie oraz znaczenie euroregionalne	132
6.1.2. Pozostałe Inicjatywy Wspólnotowe	135

7. Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP) – znaczenie dla euroregionów	139

8. Inne instrumenty fi nansowe dla wspierania euroregionów: Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Norweski Mechanizm Finansowy	141
8.1. Fundusze Norweskie (Mechanizm Finansowy EOG, Norweski Mechanizm Finansowy)	141
8.2. Szwajcarki Instrument Finansowy	144

Uwagi końcowe w kontekście wniosków dla euroregionów	146

Rozdział V. Euroregiony wobec pobudzania możliwości rozwojowych – klastry i Partnerstwo Wschodnie	149
	
Uwagi wstępne	149

1. Euroregion w roli naturalnego klastra	149
1.1. Klaster – ujęcia i kryteria defi nicyjne, teoretyczne zależności	149
1.2. Czynniki i etapy tworzenia klastrów w kontekście porównań z euroregionem	151
1.3. Znaczenie „nowej ekonomii” dla regionalnego i euroregionalnego klasteringu	156

2. Europejska Polityka Sąsiedztwa (EPS) i Partnerstwo Wschodnie jako inicjatywa wynikająca	159
z euroregionów i dla euroregionów	
2.1. Geneza Europejskiej Polityki Sąsiedztwa w poszukiwaniu wzajemnej współpracy	159
2.2. Rozwój i realizacja celów EPS	161
2.3. Partnerstwo Wschodnie (PW) – płaszczyzny działania i ramy instytucjonalne	164
2.4. Partnerstwo Wschodnie (PW) – polsko-szwedzka inicjatywa zbliżenia wschodniego w relacjach z UE	167

Uwagi końcowe w kontekście euroregionów	172

Rozdział VI. Aktywność polskich euroregionów w Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT)	175

Uwagi wstępne	175

1. Europejska Współpraca Terytorialna (EWT) – istota, priorytety i działania	175

2. Europejskie Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT) narzędziem wzmacniania i upowszechniania priorytetów i działań EWT	180
	
3. Polskie euroregiony zachodnie w programach EWT	181

4. Pozostałe polskie euroregiony (granica południowa, wschodnia i północna) w programach EWT	189
4.1. Program Operacyjny EWT Polska-Słowacja	189
4.2. Program Operacyjny EWT Polska-Litwa	193
4.3. Program Operacyjny EWT Południowy Bałtyk	195

5. Programy EWT w ramach Partnerstwa Wschodniego	198
5.1. Program Operacyjny EWT Polska-Białoruś-Ukraina	198
5.2. Program Operacyjny EWT Litwa-Polska-Rosja	200

Uwagi końcowe	205

Rozdział VII. Studium empiryczne polskiej euroregionalizacji – wybrane zagadnienia	207
Uwagi wstępne	207

1. Polskie pogranicza w opinii „ludności euroregionalnej” przed i po członkostwie w UE	208
1.1. Cele euroregionalne	208
1.2. Czynniki euroregionotwórcze	211
1.3. Znaczenie euroregionalizacji dla pogranicza	214
1.4. Korzyści euroregionalne	219
1.5. Bariery euroregionalne	221
1.6. Próba weryfi kacji wpływu euroregionalizacji na jakość życia społeczności lokalnych przy uwzględnieniu wynagrodzeń (przykład trzech regionów pogranicza Polski	226

2. Euro-miasta nowoczesną formą aktywizacji transgranicznej i wzorcem dla euroregionalnego modelu rozwoju	229

3. Projekt Euregio PL-CZ i jego praktyczne znaczenie	233

4. Sieci parasolowe w euroregionach	236
4.1. Istota sieci parasolowych	236
4.2. Przykład projektu parasolowego Tatry-Karpaty-Beskidy w zacieśnianiu transgranicznych więzi	237

5. Euroregion Karpacki – jako szczególny model więzi transgranicznych o dużym znaczeniu praktycznym dla euroregionalnych partnerów	240
5.1. Opinie o euroregionie na „starcie” oraz z perspektywy doświadczeń i Partnerstwa Wschodniego	240
5.2. Ukraiński aspekt euroregionu – wybrane zagadnienia dotyczące realizacji działań z funduszy pomocowych jako przykład praktycznego partnerstwa	246
5.3. Grant Szwajcarski w Euroregionie Karpackim i jego praktyczne znaczenie	249
5.4. Wymiana dobrych praktyk oraz Regionalna Strategia Innowacyjna w Euroregionie Karpackim i jej euroregionalne oddziaływanie	252

6. Euroregion Bałtyk i jego wymiar praktyczny w Programie Region Morza Bałtyckiego oraz w wykorzystaniu funduszy norweskich	253
6.1. Program Region Morza Bałtyckiego i działania na rzecz ekologicznej ochrony środowiska morskiego oraz inne priorytety	253
6.2. Aktywność funduszy norweskich na północnym euroregionalnym pograniczu Polski oraz Programu „Bałtyk 21”	262

Uwagi końcowe	266
Zakończenie	267
Literatura	271
Spis tabel, map, schematów, wykresów i załączników	279
Załączniki	283