Instytucje polityczne i proces budżetowy

• Druk: Warszawa, 2019
• Autor: Michal Możdżeń
• Wydawca: Scholar

Autor przedstawia czynniki, które wpływają na politykę budżetową w państwach rozwiniętych, w tym w Polsce. Wykorzystuje koncepcje z obszaru ekonomii politycznej, odnoszące się do działania podmiotów sfery publicznej, uzupełniając je narzędziami nowoczesnej analizy instytucjonalnej. Tak ukształtowany warsztat badawczy pozwala mu odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu instytucje polityczne oraz reguły fiskalne są w stanie oddziaływać na podmioty uczestniczące w procesie budżetowym i ograniczać generowaną przez nie, zgodnie z koncepcją „tragedii wspólnych zasobów fiskalnych”, presję na zwiększanie wydatków publicznych. Analiza potwierdza, że tego rodzaju instytucje mają do odegrania niebagatelną rolę w kontrolowaniu wydatków budżetu państwa.

Książkę oceniam bardzo wysoko (…). Wnosi ona wartościowy wkład w badania nad rolą instytucji w kształtowaniu polityki fiskalnej. Problem wspólnych zasobów jest jednym z kluczowych zjawisk wpływających na negatywne postrzeganie polityki fiskalnej, mających ważne konsekwencje makroekonomiczne.
Z recenzji dr. hab. Michała Mackiewicza, prof. UŁ

Analiza przeprowadzona w książce pomaga lepiej zrozumieć kształtowanie się wydatków publicznych w Polsce w okresie transformacji oraz pozwala na wyciągnięcie wniosków, które mogą i powinny być wykorzystane do wzmocnienia finansów publicznych. Niesie ona istotną wartość poznawczą zarówno dla osób odpowiedzialnych za politykę gospodarczą, jak i ekonomistów.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Rzońcy, prof. SGH

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-65390-21-9
• ISBN druku: 978-83-65390-21-9
• Liczba stron: 284

Spis treści

Podziękowania   9
Wprowadzenie  11
Uzasadnienie wyboru tematu   11
Wartość dodana pracy  13
Struktura monografii   15
Rozdział 1
Teorie funkcjonowania sfery publicznej w aspekcie kształtowania
wydatków publicznych   17
1.1. Zarys historii podejść teoretycznych do analizy sektora publicznego  18
1.2. Czemu służą finanse publiczne – perspektywa normatywna  21
1.3. Szkielet analizy założeń behawioralnych  23
1.4. Tragedia wspólnych zasobów budżetowych  29
1.5. Relacja mocodawca–pełnomocnik  42
1.6. Działalność grup interesu oraz istota teorii politycznego cyklu
koniunkturalnego  48
1.7. Podsumowanie   53
Rozdział 2
Instytucje a wydatki budżetowe – ujęcie teoretyczne   55
2.1. Założenia teorii nowej ekonomii instytucjonalnej w powiązaniu
z klasyczną teorią instytucjonalizmu   56
2.1.1. Fundamenty nowego instytucjonalizmu  56
2.1.2. Instytucje – definicje i perspektywa integrująca  57
2.2. Pojęcie instytucji jako reguł strukturyzujących działania podmiotów
politycznych   60
2.2.1. Obszar analizy instytucjonalnej   60
2.2.2. Instytucjonalizm racjonalnego wyboru   63
2.2.3. Instytucjonalizm historyczny   64
2.2.4. Instytucjonalizm socjologiczny  65
2.2.5. Problem zmiany instytucjonalnej  67
2.2.6. Rodzaje instytucji strukturyzujących proces polityczny   68
2.3. Instytucje jako podstawy działań politycznych – podejście nowej
ekonomii politycznej   71
2.4. Instytucje kreacji i legitymizacji władzy (instytucje wyborcze)   73
2.4.1. Zasięg (wielkość) okręgu wyborczego  74
2.4.2. Formuła wyborcza  76
2.4.3. Struktura list wyborczych   76
2.4.4. Selektorat i wygrywająca koalicja – wpływ względnej szerokości
bazy wyborczej na wydatki budżetowe 78
2.4.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji legitymizacji
władzy na wydatki publiczne   82
2.5. Instytucje relacji wewnętrznych   83
2.5.1. Systemy prezydenckie i parlamentarne  84
2.5.2. Znaczenie podmiotów mogących blokować politykę  85
2.5.3. Rola administracji publicznej  88
2.5.4. Problem państwa federalnego  91
2.5.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji
wewnętrznych na wydatki publiczne   92
2.6. Instytucje relacji zewnętrznych  93
2.6.1. Rozważania ogólne  93
2.6.2. Liczba „punktów wpływu” jako determinanta poziomu realizacji
interesów grupowych   95
2.6.3. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji
zewnętrznych na wydatki publiczne   97
2.7. Reguły procesu budżetowego jako instytucje niższego rzędu   97
2.7.1. Rola instytucji determinujących układ podmiotów w ramach
procesu budżetowego   98
2.7.2. Standardy przygotowywania budżetu państwa  100
2.7.3. Numeryczne reguły fiskalne  101
2.7.4. Wybrane wyniki badań nad wpływem reguł procesu
budżetowego na wydatki publiczne  102
2.8. Podsumowanie – hipotezy wpływu instytucji na kształt procesu
budżetowego  103
Rozdział 3
Kształt i konsekwencje funkcjonowania systemu instytucji regulujących
proces kształtowania wydatków budżetowych w Polsce  110
3.1. Ewolucja kształtu systemu instytucji ustrojowych potencjalnie
wpływających na wydatki budżetowe w III RP w latach 1989–2000  111
3.1.1. Instytucje legitymizacji władzy (mechanizmy jej wyłaniania)   111
3.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych   113
3.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych  119
3.2. Kształtowanie się instytucji ustrojowych mających wpływ na wydatki
budżetowe po 2000 r. i stan obecny  129
3.2.1. Instytucje legitymizacji władzy  129
3.2.2. Instytucje relacji wewnętrznych   133
3.2.3. Instytucje relacji zewnętrznych  144
3.3. System instytucji niższego poziomu ingerujących w proces budżetowy –
reguły fiskalne  156
3.4. Podsumowanie  166
Rozdział 4
Porównanie instytucji politycznych, fiskalnych i analiza ich konsekwencji
w krajach OECD i UE oraz wnioski dla Polski  170
4.1. Zmienne operacyjne   171
4.1.1. Instytucje legitymizacji władzy  172
4.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych   176
4.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych  180
4.1.4. Reguły budżetowe  182
4.1.5. Zmienne kontrolne  183
4.1.6. Operacjonalizacja zmiennych zależnych  184
4.1.7. Generalne założenia metodologiczne  184
4.2. Analiza eksploracyjna zmiennych oraz ich relacji
do wydatków budżetowych  186
4.2.1. Zmiany wydatków budżetowych jako przybliżenie intensywności
działań państwa  186
4.2.2. Instytucje ustrojowe (legitymizacji władzy, relacji wewnętrznych
i zewnętrznych)  191
4.2.3. Centralizacja procesu budżetowego  201
4.2.4. Instytucje niższego rzędu (reguły fiskalne)  209
4.2.5. Zmienne kontrolne  226
4.3. Analiza determinant wydatków budżetowych  228
4.3.1. Metodyka badania panelowego  228
4.3.2. Wyniki badania panelowego  230
4.4. Wnioski dla Polski  235
4.4.1. Typologia reżimów finansów publicznych i miejsce Polski  237
4.4.2. Instytucjonalne podobieństwa i różnice w porównaniu z innymi
krajami  240
4.4.3. Wzajemna kompatybilność funkcjonujących instytucji z punktu
widzenia przeciwdziałania tragedii wspólnych zasobów  245
4.5. Podsumowanie  247
Zakończenie  249
Bibliografia  254
Załącznik 1. Charakterystyka zmiennych wybranych do pierwotnej
analizy eksploracyjnej  269
Spis rycin  274
Spis tabel  277
Indeks nazwisk  279