Literatura zakorzenienia, literatura ucieczki
Autor przygląda się najnowszej prozie amerykańskiej w różnych
kontekstach, z których ona wyrasta i do których się odnosi: społecznych, historycznych, geograficznych, politycznych. Każde wydarzenie lub zjawisko odciskające trwały ślad w świadomości i wrażliwości ludzi spotyka się w dużej skali z odzewem na amerykańskim rynku książki – jako przykłady można podać 11 września 2001 roku, kryzys ekonomiczny z roku 2008 czy ekspansję Internetu. Prezydentura Donalda Trumpa, która mocno porusza intelektualne kręgi społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, też przypuszczalnie zaowocuje dość wyraźnie na polu literatury.
Miarą zakorzenienia współczesnej prozy amerykańskiej w kulturze jest wszak nie tylko wyczulenie pisarzy na możliwe implikacje aktualnych okoliczności, ale też stopień odzwierciedlenia świadomości historycznej w ich utworach. Przeszłość nieustannie powraca w literaturze tworzonej za oceanem, Amerykanie chyba najlepiej spośród wszystkich nacji opanowali sztukę przepracowywania zaszłości dziejowych za pomocą form narracyjnych. Literatura amerykańska jest też (zawsze była) zakorzeniona w przestrzeni i na jej przykładzie doskonale widać kulturotwórczą rolę pisarstwa regionalnego.
W najnowszej prozie amerykańskiej nie zanikła tradycja eskapistyczna, mająca kluczowe znaczenie od czasów romantyzmu. Ucieczka pozostaje przewodnim motywem tematycznym, ale eskapizm ma też ciekawe przejawy formalne. Nie przedawniła się istota lekcji Nathaniela Hawthorne’a, który przeszło sto pięćdziesiąt lat temu w przedmowie do Domu o siedmiu szczytach zdefiniował romans jako gatunek amerykański i napisał o potrzebie szukania obszarów, gdzie wyobraźnia uwolniłaby się z rygorów realności.
******
Literature of Rootedness, Literature of Escape. Essays on
American Fiction after 2000
The author explores contemporary American fiction in its various contexts: social, historical, geographical, political. Every event or phenomenon that leaves an imprint in people's ks– to tmention 9/11, the recession of 2008, or the expansion of the Internet - has a complex representation in literature.
Wstęp 9
Terror skonwencjonalizowany 13
(John Updike, Terrorysta)
Przed kataklizmem 18
(Claire Messud, Dzieci cesarza)
Rozwód w czasach terroru 22
(Ken Kalfus, Choroba narodowa)
Stare chwyty w nowym sztafażu 27
(Thomas Pynchon, W sieci)
Droga do nieśmiertelności 32
(Don DeLillo, Zero K)
Życie z perspektywy grobu 37
(Philip Roth, Everyman)
Demony wojny według Doctorowa 41
(E.L. Doctorow, Marsz)
Cień ojca, cień historii 45
(Joyce Carol Oates, Wodospad)
Pamięć ojca 50
(Marilynne Robinson, Gilead)
Śmierdzący interes 54
(Annie Proulx, As w rękawie)
Poza historią 58
(Richard Ford, Kanada)
Religia i alergia 63
(David Guterson, Madonna z Lasu)
Kiedy umieram 67
(Paul Harding, Majsterka)
Proza zwierzenia 72
(Robert Goolrick, Koniec świata w obrazkach)
Szlachetna imitacja 77
(Hillary Jordan, Błoto)
Póki ich śmierć nie rozdzieli 82
(Toni Morrison, Miłość)
Choroba naszych czasów 87
(Toni Morrison, Skóra)
Anatomia niewolnictwa 92
(Edward P. Jones, Znany świat)
Historia jako improwizacja 97
(James McBride, Ptak dobrego Boga)
Powieść w służbie słusznej sprawy 103
(Colson Whitehead, Kolej podziemna)
Wierny ogrodnik 108
(Paul Beatty, Sprzedawczyk)
Wyrodne dziecko rezerwatu 114
(Sherman Alexie, Absolutnie prawdziwy pamiętnik)
Inscenizacja rozdwojenia 119
(Paul Auster, Dziennik zimowy)
Cena zaistnienia 124
(Siri Hustvedt, Świat w płomieniach)
Edukacja sentymentalna 129
(Jonathan Franzen, Bez skazy)
Chrzest bojowy 134
(Ben Fountain, Długi marsz w połowie meczu)
W gąszczu wieloznaczności 139
(Ann Patchett, Stan zdumienia)
Rodzina trwa 144
(Ann Patchett, Dziedzictwo)
Historia pewnej książki 149
(Nicole Krauss, Historia miłości)
Literacka szarża Jonathana Safrana Foera 154
(Jonathan Safran Foer, Oto jestem)
Uzębienie a sprawa tożsamości 159
(Joshua Ferris, Wstać znowu o ludzkiej porze)
Inny świat 164
(Sana Krasikov, Patrioci)
Między wybuchem i wystrzałem 169
(Donna Tartt, Szczygieł)
Nie mieć dokąd uciec 174
(Dave Eggers, Bohaterowie pogranicza)
Ameryka mimo wszystko 179
(Chuck Palahniuk, Pigmej)
Palahniuk, magia i reinkarnacja 185
(Chuck Palahniuk, Kołysanka i Rant)
Miłość po czasie zarazy 190
(Peter Heller, Gwiazdozbiór psa)
Amerykańskie apokryfy 196
(James Frey, Ostatni Testament)
Maszyny wojenne zamiast smoków 201
(Anthony Doerr, Światło, którego nie widać)
Literatura wyczerpania 205
(Hanya Yanagihara, Małe życie)
Yes, we can 210
(J.D. Vance, Elegia dla bidoków)
Ostatni Updike 216
(John Updike, Łzy mojego ojca i inne opowiadania)
Życie miłosne 221
(Lorrie Moore, Kora)
Kres i trwanie 226
(Elizabeth McCracken, Grom z jasnego nieba i inne opowiadania)
Bibliografia 231
