Model homo oeconomicus

• Druk: Łódź, 2018
• Autor: Joanna Dzionek-Kozłowska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

W monografii zaprezentowano genezę i ewolucję modelu homo oeconomicus będącego jedną z najbardziej znanych koncepcji stworzonych w okresie blisko trzech stuleci rozwoju nauk ekonomicznych. Przeprowadzone studia pozwalają wskazać trzy główne etapy rozwoju tego modelu, czyli ujęcia: Millowskie, marginalistyczne i bazujące na teorii racjonalnego wyboru. Obecny status modelu homo oeconomicus w teorii ekonomii jest konsekwencją ścierania się dwu przeciwstawnych tendencji: imperializmu ekonomii, postrzeganego przez część ekonomistów jako świadectwo sukcesu tego modelu oraz rozwoju ekonomii behawioralnej, która dostarczyła materiału empirycznego, stawiającego pod znakiem zapytania aksjomaty i założenia teorii racjonalnego wyboru. Zważywszy na te tendencje, a zarazem na fundamentalną rolę odgrywaną przez model homo oeconomicus w ekonomii głównego nurtu, charakteryzując obecną kondycję ekonomii, można mówić o pewnego rodzaju rozdarciu, napięciu czy wręcz „rozdwojeniu jaźni”. Popularyzacja idei performatywności ekonomii, a także liczne, płynące zarówno ze strony samych ekonomistów, jak i osób spoza profesji, głosy niepokoju o potencjalne, negatywne oddziaływanie edukacji ekonomicznej na postawy absolwentów stały się inspiracją do podjęcia próby zidentyfikowania wpływu modelu homo oeconomicus na postawy studentów oraz przebieg realnych procesów i zjawisk gospodarczych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8142-218-5
• ISBN druku: 978-83-8142-217-8
• Liczba stron: 266

Pobierz spis treści»

Wstęp 	7

Rozdział 1. Geneza modelu homo oeconomicus	21
1.1.	John Stuart Mill o definiowaniu ekonomii politycznej a koncepcja człowieka gospodarującego	22
1.1.1.	Esej On the Definition of Political Economy	22
1.1.2.	Mill o metodach badawczych w naukach społecznych	24
1.1.3.	Definiowanie ekonomii politycznej przez ekonomistów klasycznych. Idea reformy nauk Augusta Comte’a	26
1.1.4.	Model homo oeconomicus jako klucz do wyodrębnienia obszaru badawczego ekonomii politycznej	30
1.2.	Das Adam Smith Problem a geneza modelu homo oeconomicus	35
1.3.	Obecność modelu homo oeconomicus w pracach pozostałych ekonomistów klasycznych	44

Rozdział 2. Ewolucja modelu człowieka gospodarującego	53
2.1.	Model homo oeconomicus w ujęciu marginalistów	54
2.1.1.	Modyfikacja i uogólnienie Millowskiego modelu człowieka gospodarującego w okresie rewolucji marginalistycznej	 	55
2.1.2.	Zróżnicowanie w ujmowaniu modelu homo oeconomicus przez marginalistów	59
2.1.3.	Podejście do modelu homo oeconomicus w ekonomii neoklasycznej: stanowiska Francisa Y. Edgewortha, Maffeo Pantaleoniego i Vilfredo Pareto	63
2.1.4.	Racjonalność jako element koncepcji człowieka gospodarującego: przyczynki Maxa Webera i Franka Knighta	70
2.1.5.	Dualizm w podejściu do modelu człowieka gospodarującego u Alfreda Marshalla	75
2.2.	Homo oeconomicus w teorii racjonalnego wyboru. Imperializm ekonomii	79
2.2.1.	Esej Lionela Robbinsa	79
2.2.2.	Ku aksjomatyzacji preferencji człowieka gospodarującego: teoria racjonalnego wyboru	84
2.2.3.	Homo oeconomicus poza tradycyjnie definiowanym obszarem badań ekonomicznych. Imperializm ekonomii	90
2.3.	Problem modelowania aktywności jednostek gospodarujących w makroekonomii	101
2.3.1.	John M. Keynes i „zwierzęce instynkty”: źródła dychotomii w ujmowaniu człowieka na gruncie makroekonomii	102
2.3.2.	Poszukiwanie mikropodstaw teorii makroekonomicznej	108

Rozdział 3. Krytyka modelu homo oeconomicus. W poszukiwaniu nowej koncepcji	117
3.1.	Analiza argumentów krytycznych wysuwanych wobec modelu człowieka gospodarującego	118
3.1.1.	Nierealistyczność	118
3.1.2.	Tautologiczny charakter założenia o maksymalizacji użyteczności	133
3.1.3.	Brak korzyści z posługiwania się abstrakcyjnym modelem człowieka w naukach ekonomicznych	136
3.1.4.	Androcentryzm	138
3.1.5.	Heterogeniczność istot ludzkich (argumenty odwołujące się do rasizmu)	141
3.2.	Homo oeconomicus i inne chłopaki. Przegląd wybranych modeli jednostki gospodarującej w ekonomii współczesnej	144
3.2.1.	Ekoni i Ludzie. Modelowanie aktywności gospodarczej w nowej ekonomii behawioralnej	144
3.2.2.	Modelowanie decyzji dotyczących aktywności gospodarczej w klasycznej („starej”) ekonomii behawioralnej	150
3.2.3.	Modele: REMM i homo socio-economicus (RREEMM)	156
3.2.4.	Człowiek gospodarujący w społeczeństwie: model człowieka w ekonomii tożsamości i podejściu od strony preferencji społecznych	160

Rozdział 4. Model homo oeconomicus a życie gospodarcze 	167
4.1.	Problemy relacji teorii ekonomicznej do praktyki gospodarczej	169
4.2.	Zależność pomiędzy teorią ekonomii a życiem gospodarczym w świetle koncepcji wysuwanych na gruncie współczesnej socjologii nauki i filozofii ekonomii	177
4.2.1.	Performatywność ekonomii	177
4.2.2.	Refleksyjność teorii ekonomii i rzeczywistości gospodarczej	181
4.2.3.	Model homo oeconomicus z perspektywy idei performatywności i refleksyjności ekonomii	183
4.3.	Analiza kanałów oddziaływania teorii ekonomicznej na rzeczywistość gospodarczą a model człowieka gospodarującego	189
4.3.1.	Model homo oeconomicus a wpływ teorii ekonomii na politykę gospodarczą	190
4.3.2.	Rola ekonomistów w propagowaniu idei ekonomicznych. Normatywny wymiar modelu homo oeconomicus	199
4.3.3.	Wpływ edukacji ekonomicznej na umacnianie postaw postrzeganych jako charakterystyczne dla modelu człowieka gospodarującego	 	209

Zakończenie i wnioski	225

Aneks 1. Stan poszukiwań źródeł terminów homo oeconomicus i economic man	233
Aneks 2. Wnioski z badań empirycznych nt. różnic w zachowaniach i postawach studentów kierunków ekonomicznych i nie-ekonomicznych	235

Bibliografia	241