Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym

• Druk: Warszawa, 2012
• Autor: Wojciech Woźniak
• Wydawca: Scholar

Nierówności płacowe w długim okresie, mierzone stosunkiem dochodów górnego decyla do najniższego, w ostatnich dwóch dekadach wzrosły w Polsce najbardziej ze wszystkich krajów należących do OECD. Jednocześnie problematyka wzrastających nierówności ekonomicznych była w publicznym dyskursie pierwszych piętnastu lat transformacji właściwie nieobecna. Bardzo rzadko również ten – klasyczny przecież – temat sporów filozoficznych i politycznych pojawiał się w polskiej debacie politycznej.
Książka Wojciecha Woźniaka podejmuje ważny poznawczo i społecznie problem związany z percepcją nierówności społecznych i ich dziedziczenia przez reprezentantów gremiów politycznych na szczeblu centralnym i lokalnym. Obydwie te grupy mają istotny wpływ na formułowanie polityki społecznej: pierwsi na poziomie krajowym poprzez stanowienie prawa i jego monitoring, drudzy na poziomie lokalnym, oraz – w przypadku drugich – na realizację tej polityki wobec konkretnych społeczności, jednostek i rodzin. Znaczenie przypisywane nierównościom społecznym przez rządzących warunkuje działania w różnych dziedzinach (np. podatkowej, finansowej, pomocy społecznej, edukacyjnej, zdrowotnej itd.) i ma istotny wpływ na zróżnicowanie jakości życia obywateli i szanse życiowe ich potomków. Praca ta jest oryginalnym i nowatorskim opracowaniem naukowym.

Prof. dr hab. Wielisława Warzywoda-Kruszyńska
Uniwersytet Łódzki

Wybór tematu książki jest bardzo aktualny. Jeżeli założymy za Millsem, że celem nauk społecznych jest nie tylko gromadzenie faktów, lecz także próba wyjaśniania prywatnych trosk ludzi językiem problemów społecznych i systemowych, to refleksja nad nierównościami społecznymi w dobie kryzysu finansowego, socjalnego i politycznego jest ze wszech miar uzasadniona i wskazana. Każda kolejna podpowiedź ze strony socjologii – szczególnie potwierdzona solidnie zebranym materiałem empirycznym – wzbogaca debatę publiczną.

Dr hab. prof. UWr. Piotr Żuk
Uniwersytet Wrocławski


Wojciech Woźniak (ur. 1978) – socjolog, pracuje w Katedrze Socjologii Ogólnej na Wydziale Ekonomiczno--Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Autor lub współautor ponad 30 artykułów opublikowanych w tomach zbiorowych i czasopismach naukowych. Wchodził w skład zespołu koordynującego projekt PROFIT, pierwszy w historii projekt badawczy finansowany ze środków programów ramowych w dziedzinie nauk społecznych, koordynowany przez uczelnię z krajów, które przystąpiły do UE w roku 2004.
Jego zainteresowania badawcze i wynikające z nich publikacje dotyczą problematyki nierówności społecznych, edukacji, polityki społecznej, dyskursu publicznego wobec kwestii społecznych (m.in. zjawiska paniki moralnej), fińskiego modelu społeczno-gospodarczego, a także socjologii sportu. Jest członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego (ISA), Brytyjskiego Towarzystwa Socjologicznego (BSA), Europejskiej Sieci Badaczy Polityki Społecznej (ESPAnet) oraz Westermarck Society, czyli Fińskiego Towarzystwa Socjologicznego. Prowadził gościnne wykłady na uniwersytetach w Niemczech (Wolny Uniwersytet w Berlinie i Uniwersytet Justusa Liebiga w Giessen) oraz w estońskim Tartu i fińskim Tampere.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Socjologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-601-3
• ISBN druku: 978-83-7383-601-3
• Liczba stron: 256

WSTĘP    9
Podziękowania   12
ROZDZIAŁ I
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE W IDEOLOGIACH POLITYCZNYCH
I REFLEKSJI SOCJOLOGICZNEJ  15
1. Nierówności społeczne – wprowadzenie  15
1.1. Typy dystrybucji a zasada równości  17
1.2. Równość i sprawiedliwość a moralność  19
1.3. Równość prosta  21
1.4. Przyrodzony charakter nierówności   22
1.5. Merytokracja  24
1.6. Nierówności a prawo i polityka   28
2. Ideologie polityczne a równość społeczna i ekonomiczna   30
2.1. Liberalizm klasyczny   32
2.2. Społeczna nauka Kościoła katolickiego i idee konserwatywne   39
2.3. Lewica   42
2.4. Neokonserwatywny neoliberalizm   47
2.4.1. Triumf 1989 roku   60
2.4.2. Nierówności w neoliberalizmie   62
3. Nierówności społeczne w refleksji socjologicznej   67
3.1. Socjologiczne analizy nierówności – podejście strukturalne  67
3.2. Najnowsza refl eksja o nierównościach  72
3.3. Socjologia jakościowa – krytyczna refleksja o biedzie
i nierównościach jako tematach w dyskursie publicznym
i politycznym   79
ROZDZIAŁ II
RAMA ANALITYCZNA I METODOLOGICZNE ZAŁOŻENIA
PROJEKTU BADAWCZEGO  88
1. Wprowadzenie   88
2. Polityka jako element kultury welfare. Próba konceptualizacji  90
3. Koncepcja społecznej świadomości elit Abrama de Swaana  95
4. Elementy krytycznej analizy dyskursu.
Pytania problemowe i hipotezy badawcze  98
5. Metodologia badania   104
5.1. Założenia metodologiczne. Projekt PROFIT   104
5.2. Wywiad swobodny ukierunkowany z parlamentarzystami   108
5.2.1. Kompozycja próby badawczej i sposób
realizacji badania  109
5.3. Wywiady fokusowe z lokalnymi elitami
i pracownikami lokalnych instytucji  110
5.3.1. Kompozycja próby w badaniach fokusowych.
Problemy metodologiczne   110
5.3.2. Tomaszów Mazowiecki jako teren badania   113
5.4. Programy partyjne jako materiał empiryczny   114
5.5. Audycje radiowe jako materiał empiryczny  115
5.6. Triangulacja danych   116
ROZDZIAŁ III
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE
W REFLEKSJI POLSKICH PARLAMENTARZYSTÓW   119
1. Uwagi ogólne  119
2. Grupy zagrożone transmisją nierówności społecznych  121
3. Czynniki stymulujące i przeciwdziałające reprodukcji
nierówności społecznych   122
4. Relatywna odpowiedzialność państwa za przeciwdziałanie
nierównościom społecznym  124
5. Samorządy i trzeci sektor – kluczowe i niewydolne   128
5.1. Negatywna ocena reformy administracyjnej   128
5.2. Kluczowa rola samorządu w programowaniu i realizacji
polityki społecznej   129
5.3. Słabość trzeciego sektora   130
6. Czynniki wpływające na proces polityczny  131
7. Postrzeganie wpływu poszczególnych elementów polityki społecznej
na skalę nierówności społecznych   135
7.1. Polityka edukacyjna   135
7.2. Polityka rynku pracy  137
7.3. Pomoc społeczna   139
ROZDZIAŁ IV
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE W PROGRAMACH PARTYJNYCH
I PREZYDENCKICH W LATACH 2001–2005  142
1. Wybory parlamentarne 2001   142
1.1. Sojusz Lewicy Demokratycznej   142
1.2. Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy   143
1.3. Unia Wolności   144
1.4. Prawo i Sprawiedliwość   145
1.5. Polskie Stronnictwo Ludowe   146
1.6. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej   147
1.7. Samoobrona i Liga Polskich Rodzin   149
2. Wybory parlamentarne 2005   150
2.1. Sojusz Lewicy Demokratycznej   150
2.2. Socjaldemokracja Polska   151
2.3. Partia Demokratyczna – demokraci.pl   151
2.4. Polskie Stronnictwo Ludowe   152
2.5. Liga Polskich Rodzin   152
2.6. Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej   153
2.7. Prawo i Sprawiedliwość   153
2.8. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej   154
3. Programy wyborcze kandydatów na urząd Prezydenta RP   155
3.1. Henryka Bochniarz  155
3.2. Marek Borowski   156
3.3. Włodzimierz Cimoszewicz  156
3.4. Lech Kaczyński   157
3.5. Jarosław Kalinowski  158
3.6. Andrzej Lepper   159
3.7. Donald Tusk   159
3.8. Inni kandydaci   161
ROZDZIAŁ V
MEDIALNA DEBATA PUBLICZNA – PROBLEMY SPOŁECZNE
W DEBATACH RADIOWYCH  162
1. Polityka fi skalna, czyli jak dzielić PKB  163
2. Pomoc społeczna, czyli jak walczyć z biedą   168
3. Dyktatura urzędników, czyli państwo wrogiem obywatela   174
ROZDZIAŁ VI
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE I ICH REPRODUKCJA JAKO SPOŁECZNY
PROBLEM W TOMASZOWIE MAZOWIECKIM W PERCEPCJI
LOKALNYCH ELIT   178
1. Uwagi ogólne  178
2. Grupy i osoby zagrożone reprodukcją nierówności   184
3. Skala i głębokość problemu  185
4. Przeciwdziałanie narastaniu nierówności   186
4.1. Aktorzy   186
4.2. Grupy objęte wsparciem  189
4.3. Ocena podejmowanych działań   192
5. Zróżnicowanie poszczególnych sesji fokusowych   194
5.1. Fokus nr 1 – pracownicy „pierwszej linii”: frustracja  194
5.2. Fokus nr 2 – przedstawiciele trzeciego sektora:
mentalność charytatywna   196
5.3. Fokus nr 3 – kierownicy: urzędowy optymizm   196
5.4. Fokus nr 4 – lokalni politycy: obojętność/SEP-izacja   197
ROZDZIAŁ VII
POLSKA POLITYKA A NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE. PODSUMOWANIE   199
1. Wprowadzenie   199
2. Nierówności społeczne w świadomości polityków   207
2.1. Konwergencja ku liberalizmowi  211
2.2. Programy partyjne jak ulotki reklamowe   219
2.3. Elity samorządowe – alienacja lokalna   224
2.4. Chaos ideowy i przymus ekonomiczny   228
ZAKOŃCZENIE   233
BIBLIOGRAFIA  240
O AUTORZE    256