Niezbędnik lekarza dyżurnego SOR
„Niezbędnik lekarza
dyżurnego SOR” powstał na prośbę członków i sympatyków Sekcji Młodych Lekarzy przy Polskim Towarzystwie Medycyny Ratunkowej.
Mimo wielu dostępnych źródeł internetowych i opracowań papierowych na polskim rynku brakowało przewodnika, który odpowiadałby prosto i rzeczowo na pytanie „Jak badać i leczyć pacjenta w stanach nagłych?”. Autorzy podjęli się trudnego zadania, które wymagało od nich przełożenia teorii na praktykę oraz znalezienia sposobu na opis wybranych zagadnień. Tak powstał zbiór wytycznych, objawów, odchyleń w badaniach pomagający lekarzowi w podjęciu ważnych decyzji diagnostycznych i leczniczych.
Według Redaktorów Naukowych najskuteczniejszym narzędziem przekazywania kluczowych informacji jest algorytm, postępowanie oparte na najnowszych wytycznych. Autorzy podkreślają jednak, że wielu sytuacji nie można ująć w schematach. Dlatego tak ważna jest znajomość standardów. To właśnie opanowanie zasad EBM pozwala na nietypowe działania w trudnych przypadkach.
„Niezbędnik" powstawał na dyżurach i pomiędzy nimi; w SOR i ambulansie. Został napisany przez lekarzy dyżurnych SOR dla lekarzy dyżurnych SOR.
Przedmowa – Praefatio XVII
Co pominęliśmy oraz co proponujemy – Praeterita propositaque XIX
Lekarz SOR na dyżurze w czasie pandemii COVID-19 – Doctor OCEP agens tempore pandemiae COVID-19 XX
1. Adan R. ATRIHAM Podejście do dyżuru w SOR – Tractatio munium doctoris in OCEP – How to approach a shift in the Emergency Department 1
2. Jakub JAŻDŻEWSKI Co się dzieje poza algorytmami, czyli dyżur w SOR z szerszej perspektywy – Res ultra rationes agendi actae sive tempus munium in OCEP perspectione laxiore – What is happening outside the algorithms? Shift at an Emergency Department from a broader perspective 9
3. Michał KURDZIEL Współpraca z funkcjonariuszami Policji – Cooperatio doctoris OCEP cum custodibus publicis – Cooperation of Emergency Department doctor with Police officers 15
4. Irina MOGILNAYA-WENGLOWSKA Pacjent osadzony konwojowany przez funkcjonariuszy służby więziennej (SW) – Incarceratus patiens a carceriis custoditus – Incarcerated patient transported by Prison Service officers 32
5. Arkadiusz WEJNARSKI, Tomasz DERKOWSKI Współpraca z Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym – Cooperatio doctoris OCEP cum Aeronauticis Servatoribus Medicinalibus – Cooperation of the ED doctor with the Polish Medical Air Rescue 35
6. Tomasz JUREK, Marta RORAT, Dominika KOCOWSKA-DZIK Informowanie pacjenta i jego zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych – Patientem edocere et eius voluntatem therapiae accipere – Informing the patient and consent for healthcare services 43
7. Dominika KOCOWSKA-DZIK, Tomasz JUREK, Marta RORAT Tajemnica medyczna i prywatność w SOR – Confidentia medicinalis et secretum in OCEP – Medical confidentiality and privacy at the Emergency Department 56
8. Agnieszka WLAZŁO Komunikacja z pacjentem trudnym – Communicatio cum patiente difficili – Communication with a difficult patient 63
9. Daniel DUCHAŃ-OGRODNIK Przekazywanie„złych wieści” – Ars nuntiandi mala – Communicating unfavorable information 67
10. Jacek KLESZCZYŃSKI Promocja zdrowia w SOR i formułowanie zaleceń przy wypisie – Promotionem salutis in OCEP – Promoting health at the Emergency Departament 70
11. Agnieszka WLAZŁO Wypalenie zawodowe – Exustio profesionalis – Job burnout 76
12. Janusz SPRINGER Duszność – Dyspnoe – Dyspnea 81
13. Nicole TYCZYNSKA Wentylacja nieinwazyjna w SOR – Ventilatio noninvasiva in OCEP – Non-invasive ventilation in the Emergency Department 96
14. Reuben J. STRAYER Intubacja dotchawicza – Intubatio endotrachealis – Endotracheal intubation 103
15. Katarzyna STAROSTA, Karolina BURSKA Przezskórny dostęp ratunkowy do dróg oddechowych – Percutaneus salutem afferens accessus ad vias aereas – Percutaneous emergency airway access 110
16. Małgorzata RAK, Tomasz ILCZAK Wstrząs – Commotus – Shock 121
17. Małgorzata RAK Ultrasonografia przyłóżkowa – Ultrasonographia adlectuaria – Point-of-care ultrasonography (POCUS) 129
18. Anthony RODIGIN Zaburzenia stanu świadomości – Perturbationes conscientiae – Altered mental status 137
19. Przemysław M. WASZAK Majaczenie – Delirium – Delirium 144
20. Janusz SPRINGER Ogólne zasady leczenia bólu w SOR – Regulae generales therapiae doloris in OCEP – General principles of analgesia at the ED 153
21. Reuben J. STRAYER Analgosedacja proceduralna w SOR – Analgosedatio rationalis in OCEP – Procedural sedation in the ED 161
22. Janusz SPRINGER Ból boku – Dolor lateris – Flank pain 169
23. Ewelina TRYBAŁA, Janusz SPRINGER Ból głowy – Cephalgia – Headache 171
24. Janusz SPRINGER Ból kończyny – Dolor membri – Limb pain 177
25. Ewelina TRYBAŁA, Janusz SPRINGER Ostry ból pleców – Dorsalgia acuta – Acute back pain 191
26. Ewa SOBCZAK Ból brzucha – Abdominalgia – Abdominal pain 195
27. Janusz SPRINGER, Grzegorz PISKULAK Ból brzucha oraz miednicy u kobiety – Abdominalgia/pelvialgia feminae – Abdominal and pelvic pain in women 206
28. Ewa SOBCZAK, Janusz SPRINGER Krwawienie z przewodu pokarmowego – Haemorrhagia gastrointestinalis – Gastrointestinal tract bleeding 208
29. Janusz SPRINGER, Grzegorz PISKULAK Krwawienie z pochwy – Hemorrhagia vaginalis – Vaginal bleeding 218
30. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Nieurazowy ból w klatce piersiowej – Thoracalgia – Non-traumatic chest pain 222
31. Jacek KLESZCZYŃSKI Ostry zespół wieńcowy – Syndroma coronaria acuta – Acute coronary syndrome 229
32. Janusz SPRINGER Troponina – Troponinum – Troponin 238
33. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Ostre rozwarstwienie aorty – Dissectio aortae – Aortic dissection 241
34. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Zatorowość płucna – Embolia pulmonalis – Pulmonary embolism (PE) 247
35. Janusz SPRINGER D-dimer – D-dimer – D-dimer 260
36. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Kołatanie serca – Palpitatio – Palpitations 262
37. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Omdlenia – Syncope – Syncope 270
38. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Niewydolność serca – Insufficientia cordis – Heart failure 279
39. Janusz SPRINGER BNP – Natriuretici peptidi encephali – Brain Natriuretic Peptide (BNP) 286
40. Janusz SPRINGER Nadciśnienie tętnicze – Hypertensio arterialis – Arterial hypertension 288
41. Janusz SPRINGER, Monika LICA-GORZYNSKA Leczenie przeciwkrzepliwe a procedury inwazyjne w SOR – Therapia anticoagulans et ratio agendi in OCEP – Anticoagulant therapy and invasive procedures at the ED 293
42. Janusz SPRINGER Hipoglikemia – Hypoglycaemia – Hypoglycemia 299
43. Janusz SPRINGER Hiperglikemia – Hyperglycaemia – Hyperglycemia 302
44. Anna KORZON-BURAKOWSKA, Janusz SPRINGER Stopa cukrzycowa – Pes diabeticus – Diabetic foot 308
45. Janusz SPRINGER Hipokaliemia – Hypokaliaemia – Hypokalemia 312
46. Janusz SPRINGER Hiperkaliemia – Hiperkaliemia – Hyperkalemia 316
47. Janusz SPRINGER Hiponatremia – Hyponatraemia – Hyponatremia 320
48. Janusz SPRINGER Hipernatremia – Hypernatraemia – Hypernatremia 324
49. Janusz SPRINGER, Maciej WORONIECKI Ból przy oddawaniu moczu – Alginuresis – Dysuria 327
50. Janusz SPRINGER, Maciej WORONIECKI Kamica nerkowa i moczowodowa – Nephrolitihiasis et urethrolithiasis – Renal and urethral Stones 329
51. Janusz SPRINGER, Maciej WORONIECKI Krwiomocz – Haematuria – Hematuria 332
52. Janusz SPRINGER, Maciej WORONIECKI Obrzęk moszny – Oedema scroti – Scrotal edema 335
53. Janusz SPRINGER, Maciej WORONIECKI Zatrzymanie moczu – Iischuria – Urinary retention 337
54. Janusz SPRINGER, Grzegorz FARAN Ostre uszkodzenie nerek – Insufficientia renum acuta – Acute kidney injury 339
55. Janusz SPRINGER, Grzegorz FARAN Kreatynina, eGFR i mocznik – Creatinine, indicatio liquo glomerulus et urea – Creatinine, estimated Glomerular Filtration Rate and urea 345
56. Janusz SPRINGER Sepsa – Sepsis – Sepsis 349
57. Janusz SPRINGER Prokalcytonina – Procalcitoninum – Procalcitonin 358
58. Janusz SPRINGER, Michał PATOCK Wstępne postępowanie z pacjentem zatrutym – Prima ratio agendi cum patiente intoxicato – Initial management of the poisoned patient 361
59. Jacek KLESZCZYŃSKI Zatrucie etanolem – Intoxicatio ethanolica – Alcohol intoxication 377
60. Janusz SPRINGER Zatrucie tlenkiem węgla (zaczadzenie) – Intoxicatio effluvio carbonis monoxydati – Carbon monoxide poisoning 383
61. Janusz SPRINGER, Mariusz SIEMIŃSKI Napad drgawek – Colvulsiones – Convulsions 389
62. Ewelina TRYBAŁA, Janusz SPRINGER Opadnięty kącik ust – Anguli oris ptosis – Mouth droop 399
63. Janusz SPRINGER, Dariusz GĄSECKI Udar mózgu i przemijające niedokrwienie mózgu (TIA) – Apoplexia/paroxysmus ischaemiae transitorius – Stroke and transient ischemic attack (TIA) 402
64. Peter JOHNS, Janusz SPRINGER Zawroty głowy – Vertigo – Vertigo 419
65. Przemysław M. WASZAK, Marta SARBIEWSKA Badanie psychiatryczne w SOR – Examinatio psychiatrica in OCEP – Psychiatric examination at the ED 433
66. Przemysław M. WASZAK, Marta SARBIEWSKA Alkoholowy zespół odstawienny – Syndrome detractionis alcoholicae – Alcohol withdrawal syndrome 441
67. Przemysław M. WASZAK, Anna Sylwia KOWALSKA Zachowania samobójcze – Suicidomania et tentamen suicidii – Suicidal behaviors 450
68. Przemysław M. WASZAK, Jacek KLESZCZYŃSKI Stosowanie przymusu bezpośredniego w SOR – Coactio directa in OCEP – Use of restraint at the ED 459
69. Krzysztof KARWAN Wielonarządowe obrażenia ciała – Polytrauma – Polytrauma 474
70. Adan R. ATRIHAM Postępowanie z chorym dzieckiem w SOR – Ratio agendi cum puero aegro in OCEP – Approach to the sick child at the Emergency Department 487
71. Janusz SPRINGER Oparzenia – Combustiones – Burns 502
72. Janusz SPRINGER Ból i zaczerwienienie oka – Dolor et erythema oculi – Red and painful eye 513
73. Janusz SPRINGER Profilaktyka zakrzepicy u pacjentów z tymczasowym unieruchomieniem kończyny – Thromboprophylaxis causa immobilisationis extremitatum temporariae – Thrombosis prophylaxis in patients with temporary limb immobilization 518
74. Janusz SPRINGER Profilaktyka zakażeń pacjenta po urazie – Prophylaxis infectionis in patientem traumaticum – Post-trauma infection prevention 520
75. Janusz SPRINGER Leczenie składnikami krwi w SOR – Therapia haematogenica in OCEP – Blood component therapy at the ED 524
Wybrane skrótowce, oznaczenia i terminologia obcojęzyczna– Abbreviatio et terminologia lingua – Abbreviations and foreign languageterminology 535
Skorowidz 539
