Pamięć zbiorowa a tekst ustny

• Druk: Lublin, 2014
• Autor: Marta Wójcicka
• Wydawca: UMCS

Celem monografii jest próba spojrzenia na pamięć zbiorową z punktu widzenia językoznawstwa i folklorystyki. Praca podejmuje problem, zdaniem autorki, kluczowy dla funkcjonowania tekstów folkloru w obiegu społeczno-kulturowym. Podstawę materiałową monografii stanowią zróżnicowane gatunkowo teksty ustne, w tym prozatorskie teksty folkloru: bajki (magiczne, zwierzęce, nowelistyczne), podania (wierzeniowe i historyczne), legendy, opowieści wspomnieniowe, anegdoty, legendy miejskie oraz wierszowane: ballady, pieśni dziadowskie, nowiniarskie, historyczne, kolędy, pieśni weselne, pogrzebowe i inne.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Kultura i sztuka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7784-488-5
• ISBN druku: 978-83-7784-488-5
• Liczba stron: 366

Wstęp  9

Problemy teoretyczne	15

I. Pamięć zbiorowa – definicje, typy, funkcje  17

1. Pamięć społeczna czy zbiorowa? Spory terminologiczne   17
2. Pamięć zbiorowa – metafora czy konkret?   20
3. Pamięć zbiorowa – suma wspomnień indywidualnych czy konstrukt ponadjednostkowy?   22
4. Relacje pamięć–historia   24
4.1. Pamięć a historia – stanowiska dezintegrujące   24
4.2. Pamięć i historia – stanowiska integrujące   29
5. Pamięć zbiorowa – definicje i cechy   33
6. Typy pamięci zbiorowej   38
7. Funkcje pamięci zbiorowej   54

II. Dziedzictwo kulturowe–pamięć–tekst kultury  57

1. Nośniki pamięci, pamięć jako nośnik – ustalenia wstępne   57
2. Definicja i zakres znaczeniowy dziedzictwa kulturowego według konwencji UNESCO  58
3. Dziedzictwo kulturowe jako tworzywo/budulec pamięci   60
4. Pamięć jako nośnik dziedzictwa kulturowego   60
5. Tekst kultury jako wyraz dziedzictwa kulturowego  63
5.1. Tekst kultury – stan badań   63
5.2. Tekst kultury – przegląd definicji   64
5.3. Tekst kultury jako struktura   65
5.4. Tekst kultury jako proces   67
5.5. Tekst językowy (ustny) jako prototypowy tekst kultury   70
6. Dziedzictwo kulturowe–pamięć–tekst kultury w perspektywie badawczej i analitycznej  76

Pamięć w języku – pamięć ujęzykowiona	81

III. Pamięć w metaforach językowych  83

1. „Metafora łączy rozum z wyobraźnią”   84
2. Pamięć w metaforach językowych – stan badań   85
3. Pamięć jako struktura i proces. Szczegółowe sposoby konceptualizacji pamięci   86
4. Pamięć jest „językopodobna”?   92

IV. Nazwy jako nośniki pamięci zbiorowej 99

1. Kuchnia jako mowa i pamięć  101
2. Nazwy potraw jako nośniki pamięci deklaratywnej  102
3. Funkcje nazw potraw  107

Pamięć a tekst – pamięć tekstowa	111

V. Struktura tekstu ustnego jako odwzorowanie struktury pamięci  113

1. Tekst ustny a pamięć oralna  113
2. tekst jako podpor a pamięci, czyli przywoływanie tekstu z pamięci  118
3. Tekst jako lustro pamięci, czyli tekstowe sposoby wyrażania pamięci   121
3.1. Struktura tekstu oparta na pamięci intertekstualnej  122
3.1.1. Pamięć intertekstualna procesualna  123
3.1.2. Pamięć intertekstualna strukturalna  126
3.2. Struktura tekstu oparta na pamięci asocjacyjnej (na słowach-kluczach)  128
3.3. Struktura tekstu oparta na połączeniu intertekstualności i asocjacji  134

VI. Wariantywność tekstu nośnikiem informacji o funkcjonowaniu tekstu w pamięci zbiorowej  145

1. Podwójna natura tekstu folkloru – źródłem informacji o pamięci zbiorowej  145
2. Pamięć tekstowa – od struktury tekstu do struktury pamięci  147
3. Wariantywność tekstu folkloru – od struktury tekstu do obrazu podmiotu  147
4. Analiza morfologiczna jako sposób dotarcia do obiegu tekstu ustnego w pamięci zbiorowej  151
5. Tekst w pamięci grupy społecznej, czyli obieg tekstu ustnego  152
6. Folkloryzm – od pamięci kulturowej do międzykulturowej, czyli dialog z tradycją i tradycyjnym sposobem myślenia o folklorze  168

VII. Figury a aspekty pamięci w tekstach ustnych  189

1. Figury pamięci w ujęciu badaczy   189
2. Pamięć w aspekcie czynnościowym   191
2.1. Czas–narracja–pamięć   191
2.1.1. Relacja czas–porządek opowiadania  192
2.1.2. Relacja czas–porządek zdarzeń   195
2.2. Przestrzeń–narracja–pamięć   206
2.2.1. Relacja przestrzeń–porządek opowiadania  207
2.2.2. Relacja przestrzeń–porządek zdarzeń  208
3. Przedmiotowy aspekt pamięci, czyli rekonstruktywność   219
3.1. Rekonstruktywność mityczna   220
3.2. Rekonstruktywność wierzeniowa   230
3.3. Rekonstruktywność apokryficzna   232
3.4. Rekonstruktywność historyczna   237
3.5. Rekonstruktywność rodzinno-osobista   244
3.6. Rekonstruktywność obrzędowa   246
4. Podmiotowy aspekt pamięci, czyli odniesienie do grupy społecznej   256
4.1. Nadawca tekstu   256
4.2. Kategoria odbiorcy   280
5. Funkcje figur pamięci   283

Pamięć a gatunek tekstu – pamięć i niepamięć gatunkowa	285

VIII. Typy pamięci a gatunkowa dyferencjacja tekstów folkloru   287

1. Gatunek folkloru jako czynnik kształtujący pamięć i niepamięć zbiorową   287
2. Pamięć jako kryterium typologii gatunków folkloru. Mnemoniczna typologia tekstów folkloru   290
2.1. Kryteria dyferencjacji gatunków folkloru   290
2.2. Podział na memoraty i fabulaty a mnemoniczna typologia gatunków folkloru   293
2.3. Figury pamięci a gatunkowa dyferencjacja tekstów folkloru  295
2.4. Tradycyjne i współczesne gatunki folkloru w świetle teorii pamięci   299
3. Transformacje gatunkowe tekstów folkloru – od pamięci komunikatywnej do kulturowej   305

Pamięć a styl językowy	311

IX. Pamięć jako wartość ludowego stylu artystycznego  313

1. Ludowy styl artystyczny w ujęciu badaczy folkloru   313
2. Pamięć jako kategoria światopoglądowa   315
2.1. Pamięć jako źródło kolektywizmu   317
2.2. Pamięć jako podpora oralności   319
3. Formuła jako główny eksponent pamięci   321
4. Pamięć jako skarbnica folkloru, folklor jako relacja o pamięci   322

Bibliografia   325
Wykaz skrótów  339
Spis tabel i wykresów  241
Indeks osobowy  343
Indeks przedmiotowy  347
Collective Memory and Oral Text  353
Коллективная память и устный текст  359