Pierwotne formy kontraktualizmu

• Druk: Łódź, 2017
• Autor: Lucyna Chmielewska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Autorka publikacji precyzyjnie omawia zarówno filozoficzne, jak i teologiczne źródła nowożytnego konstytucjonalizmu. Wnikliwie analizuje wpływ biblijnego pojęcia przymierza na zachodnią myśl polityczną. Pokazuje, jak teologowie i duchowni protestanccy, zwłaszcza wywodzący się z angielskich purytanów, za pomocą kazań, traktatów i pamfletów stymulowali rozwój tego aspektu myśli politycznej, który stawiał sobie za cel ograniczenie prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Odwoływali się przy tym do wzorowanej na przymierzu umowy i zasad będących jej przedmiotem.
Przymierze jest pojęciem religijnym, ale miało też ogromny wpływ na sferę społeczną i polityczną tej części Europy, która doświadczyła rewolucji protestanckiej. W książce pokazano związki przymierza biblijnego z rozwojem kontraktualizmu, przedstawiając różne formy przymierzy i umów, poprzedzających klasyczną teorię umowy społecznej znaną z prac Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a oraz znaczących drogę dla jej rozwoju. Pojęcie przymierza biblijnego, obecne w tradycji religijnej Żydów, za pośrednictwem protestantów reformowanych, zwłaszcza hugenotów francuskich i purytanów angielskich, odegrało ważną rolę w procesie ograniczania prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Sprzeciwiano się władzy autorytetów religijnych i politycznych, argumentując, że nawet Bóg nie rządzi światem arbitralnie, lecz na podstawie przymierzy zawieranych między Nim a ludźmi, których czyni współrządzącymi i współodpowiedzialnymi za świat.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Religia i teologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8088-133-4
• ISBN druku: 978-83-8088-132-7
• Liczba stron: 432

Pobierz spis treści»

WSTĘP	11
1.	Temat i cel pracy	11
2.	Pojęcie kontraktualizmu	20

Rozdział I. PRZYMIERZA – BIBLIJNE PRAWZORCE KONTRAKTUALIZMU	33
1. Przymierze a umowa	35
2.	Przymierze z Noem: potwierdzenie prawa natury	38
3.	Przymierze z Abrahamem: porzucenie stanu natury	41
4.	Przymierze synajskie: wyjście Hebrajczyków ze stanu natury	46
5.	Przymierze-arka: przejście ze świata natury do świata antropologicznego	53

Rozdział II. IZRAELICI – LUD PRZYMIERZA	59
1.	Prawo królem	61
2.	Król pod prawem	70
3. Diaspora	85
4.	Odnowienie Prawa	90
5.	Wolność pod Prawem	95

Rozdział III. REFORMACJA: ROZPAD RELIGIJNO-POLITYCZNEJ STRUKTURY CHRISTIANITAS. ŁASKA PRZECIW NATURZE	99
1. Marcin Luter – religijny rewolucjonista, polityczny konserwatysta	102
2.	Jan Kalwin – polityzacja religii, etyzacja polityki	118
a.	Antropologia pesymistyczna	119
b.	Kościół	120
c.	Społeczeństwo z natury, państwo z konieczności	129
d.	Afirmacja świata	141
e. Kalwinizm i jego znaczenie polityczne	143
3.	Reformacja a doktryna prawa natury	151
a.	Koncepcja prawa natury Tomasza z Akwinu	151
b.	Prawo natury w ujęciu Jana Kalwina	157
c.	Łaska versus natura	166

Rozdział IV. TEOLOGIA PRZYMIERZA (NA PRZYKŁADZIE HEINRICHA BULLINGERA I JOHANNESA COCCEIUSA)	171
1.	Nowe przymierze	173
2.	Przymierze Uczynków i Przymierze Łaski – kluczowe pojęcia protestanckiej teologii przymierza	177
3. Teologia przymierza Heinricha Bullingera	182
4.	Kalwin a teologia przymierza Bullingera	193
5.	Teologia przymierza Johannesa Cocceiusa	198

Rozdział V. POLITYZACJA PRZYMIERZA	205
1.	Przymierze i umowa w teorii monarchomachów	207
a.	Późnośredniowieczne źródła teorii zgody i aktywnego oporu	207
b.	Reformacja i miasta – sojusz dla wolności religijnej i politycznej	212
c.	Przymierze i umowa w teorii aktywnego oporu monarchomachów francuskich	217
d.	Monarchomachizm szkocki – George Buchanan	237
2. Konsocjacjonizm Johannesa Althusiusa	249

Rozdział VI. ODMIANY PRZYMIERZA ŁASKI. PRZYMIERZE NARODOWE W REFORMACJI ANGIELSKIEJ I SZKOCKIEJ. POCZĄTKI KONGREGACJONIZMU	267
1. Reformacja w Anglii	269
2. Pactum subiectionis Richarda Hookera	272
3.	Rozwój ruchu purytańskiego. Przymierze narodowe purytanów-prezbiterian	278
4.	Szkockie Przymierze Narodowe – i przymierze, i umowa społeczna	291
5.	Początki kongregacjonizmu (brownizm). Przymierze kongregacyjne	298
6.	„Święty i wolny lud Pana” – kongregacja jako pierwowzór społeczeństwa politycznego	308
7.	Kontraktualizm lewellerów i zwolenników parlamentu	309

Rozdział VII. KONTRAKTUALNY CHARAKTER OSADNICTWA NOWEJ ANGLII	325
1.	Rzeczpospolita z New Plymouth	327
a.	Mayflower Compact – historyczny przykład umowy społecznej i wzorzec umów osadniczych	327
b.	Ustrój New Plymouth	333
2.	„Nowy Kanaan” – teocentryczny charakter osadnictwa Massachusetts	336
c.	Przymierze narodowe z Arbelli	336
d.	Kontraktualna społeczność „widzialnych świętych”	344
e. Half-Way Covenant	347
3. The Providence Agreement. Civility podstawą społeczeństwa politycznego	350
4.	Nazewnictwo i charakter nowoangielskich dokumentów osadniczych	366
5.	Przymierze kongregacyjne a protokonstytucjonalizm amerykański	372

Zakończenie	383
Bibliografia	387
The original forms of contractualism. Political dimension of the biblical covenant in the protestant thought and practice in the sixteenth and seventeenth century	411
Indeks osobowy	415
Indeks rzeczowy	425
O autorze	431