Płeć w instytucje uwikłana

• Druk: 2016
• Autor: Katarzyna Leszczyńska
• Wydawca: Scholar

Książka jest obszerną analizą procesów instytucjonalizacji wzorów płciowych, opartą o badania empiryczne przeprowadzone przez Autorkę wśród świeckich pracowniczek i pracowników struktur organizacyjnych Kościoła katolickiego w Polsce. (…). Ujęcie płci jako instytucji i badanie tejże instytucji od strony codziennych praktyk stanowi kluczowy zabieg heurystyczny, fundamentalny, nie waham się stwierdzić, dla ostatecznego kształtu i wartości naukowej rozprawy.
z recenzji dr. hab. prof. UJ Andrzeja Bukowskiego

Katarzyna Leszczyńska podejmuje temat ważny i właściwie zupełnie nierozpoznany. Jej publikacja wnosi szczególnie potrzebny wymiar naukowego namysłu nad problemami nie tylko budzącymi emocje, lecz także otoczonymi stereotypami i uprzedzeniami. Chodzi mianowicie o właściwe rozumienie problemów płci obecnych w instytucjach kościelnych. Najciekawszym jej wymiarem jest zderzenie założeń teoretycznych i doktryny Kościoła rzymskokatolickiego z praktyką, a dokładniej ze świadomością świeckich katolików pracujących w kościelnych instytucjach.
z recenzji profesora dr. hab. Stanisława Obirka

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Socjologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-810-9
• ISBN druku: 978-83-7383-810-9
• Liczba stron: 342

Wstęp 9
Rozdział 1. Gender, religia i instytucje religijne
w badaniach socjologicznych. Refleksje wprowadzające 17
1. O miejscu kategorii gender w studiach nad religią  17
2. Relacje gender i religii w wymiarze mikro-, makro- i mezospołecznym –
przegląd ustaleń badawczych 21
3. Świeccy w Kościele jako przedmiot badań socjologicznych.
Kościoły jako organizacje pracy – przegląd ustaleń badawczych 31
Rozdział 2. Wokół reguł i praktyk społecznych.
O instytucjach społecznych i ich reprodukowaniu 35
1. Instytucje społeczne w socjologicznej refleksji –
od faktu do społecznego działania 37
2. Instytucje jako rezerwuar społecznych reguł i praktyk 42
2.1. Instytucje jako ograniczenie i ułatwienie działań 42
2.2. Rekursywność reguł i działań społecznych –
praktyki społeczne i logika stosowności 44
2.3. Heterogeniczność i procesualność reguł instytucjonalnych 48
2.4. Językowe reprodukowanie reguł instytucjonalnych 51
2.5. Formalne i nieformalne komponenty instytucji 54
Podsumowanie 56
Rozdział 3. O instytucjonalnym rozumieniu gender i wymiarach
reprodukowania wzorów płciowych w porządkach religijnych 58
1. Wieloznaczność pojęciowa i problemy z definicją gender 58
2. Między esencją a konstruktem płciowym. Esencjalizm, konstrukcjonizm
w badaniach nad płcią i ich ograniczenia 63
2.1. Esencja płciowa i opresyjność gender w studiach nad religią 63
2.2. Krytyka konstrukcjonistyczna i jej implikacje
w studiach socjologicznych 66
3. Gender jako instytucja społeczna – przegląd ujęć teoretycznych
i definicja operacyjna 69
3.1. W poszukiwaniu syntezy – koncepcje integracyjne gender 69
3.2. Gender jako zinstytucjonalizowane reguły stosowności 75
6
3.3. Praktyki płciowe i dynamika gender jako instytucji 79
3.4. Sprawstwo płciowe i refleksyjność w porządkach religijnych 82
3.5. Gender regimes, organizacje społeczne i intersekcjonalność
płci społeczno-kulturowej 86
Rozdział 4. Oficjalnym głosem o płci. Kobiecość i męskość
w formalnych dokumentach i regułach Kościoła rzymskokatolickiego 92
1. Kobiecość i męskość w dokumentach kościelnych –
próba rekonstrukcji stanowiska 95
2. Kobiecość i męskość w porządku wyobrażeniowo-symbolicznym
Kościoła rzymskokatolickiego 99
2.1. Domyślna męskość, problematyczna kobiecość? 100
2.2. Esencjalizm, boskie fundamenty i niezmienność porządku płci 103
2.3. Mężczyzna i trzy kobiety – wokół kategorii płciowych 110
2.4. Relacja płciowa – między komplementarnością a hierarchią 116
3. Kobiecość i męskość w porządku prawnym – podział pracy
i dostęp do władzy w porządku instytucjonalnym Kościoła 121
3.1. Miejsce świeckich kobiet i mężczyzn w porządku prawnym
Kościoła rzymskokatolickiego 122
Rozdział 5. Reprodukowanie wzorów kobiecości i męskości
jako problem badawczy.
Metodologia badań i charakterystyka ich realizacji 129
1. Perspektywa interpretacyjna 129
2. Struktura Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce.
Metodologia badań i koncepcja badań 134
2.1. Struktura Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce135
2.2. Badania ilościowe – rekonstrukcja struktury płciowej
organizacji kościelnych 138
2.3. Metody jakościowe 141
3. Dylematy etyczne, problem lojalności i jego rozwiązanie 148
4. Reprodukowanie gender przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn
w Kościele – schemat analizy 152
Rozdział 6. Kobiety świeckie i mężczyźni świeccy
na mapie instytucjonalnej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce –
konteksty badawcze 155
1. Kobiety świeckie i mężczyźni świeccy w Kościele rzymskokatolickim
w Polsce – umiejscowienie w strukturach, role i zadania 155
1.1. Maskulinizacja a klerykalizacja struktur kościelnych w Polsce 156
7
1.2. Specyfika organizacji kościelnych a rozmieszczenie kobiet i mężczyzn
w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła
w Polsce 159
1.3. Zakres tematyczny instytucji kurialnych – segregacja pozioma
wśród świeckich 162
1.4. Kobiety świeckie i świeccy mężczyźni na pozycjach formalnej władzy
w organizacjach kościelnych w Polsce 165
1.5. Kontekst kulturowy a upłciowienie pozycji 167
2. Świeckie kobiety i świeccy mężczyźni jako pracownicy kościelni –
charakterystyka badanych 174
2.1. Reguły zatrudnienia 174
2.2. Kościół jako miejsce pracy – generalna ocena sytuacji 180
Rozdział 7. Wokół normy i nienormy płciowej. Domeny, praktyki,
wzory kobiecości i męskości w świetle materiału empirycznego 183
1. Domeny kulturowe kobiecości i męskości 185
1.1. Esencjalizacja i naturalizacja kobiecości i męskości 189
1.2. Kobiecość i męskość w relacjach władzy i pracy 196
1.3. Kobiecość i męskość w ucieleśnieniu  201
2. Poza normą kobiecości i męskości.
Praktyki dyskursywne i reprodukowanie wyobrażeń płciowych 203
2.1. (Samo)wykluczanie kobiecości z porządków władzy i pracy.
Dystansowanie od esencji kobiecości 205
2.2. Wykluczanie ze stanowisk kościelnych – dystansowanie od kobiecości
(i męskości) w porządku kościelnych struktur 208
2.3. Kobiecość w dominacji jako nienormatywność –
dystansowanie się od niestereotypowej kobiecości 212
2.4. Dystansowanie się od feministek i feminizmu 215
2.5. Męskość marginalna – dystansowanie się od nienormatywnych
praktyk męskich 217
3. Kobiecość normatywna, męskość hegemoniczna i jej uwiarygodnienie 221
Rozdział 8. Między wyobrażeniem a doświadczeniem kobiecości i męskości
świeckich kobiet i mężczyzn w Kościele  225
1. Podział pracy w Kościele rzymskokatolickim a wzory kobiecości i męskości
w doświadczeniu świeckich kobiet i świeckich mężczyzn 227
1.1. Praca biurowa jako praktyka normatywnej kobiecości 227
1.2. Praca specjalistek i specjalistów kurialnych – sprzeczności
i napięcia w obrębie wzorów kobiecości i męskości 232
1.3. Praca dyrektorek i kierowniczek kurialnych, macierzyństwo
a wzór normatywnej kobiecości 239
2. Męskość, kobiecość a władza w strukturach organizacji kościelnych 241
2.1. Władza, męskość i kobiecość w doświadczeniu świeckich
kobiet i mężczyzn 243
2.2. Zarobki świeckich w organizacjach kościelnych a praktyki
normatywnej i hegemonicznej męskości 248
3. Ucieleśnienie w doświadczeniu kobiet
a wzory normatywnej kobiecości 254
4. Sfera symboliczna Kościoła rzymskokatolickiego w doświadczeniu
badanych jako nośnik kobiecości i męskości 258
Rozdział 9. Kobiecość i męskość (zre)produkowana.
Strategie radzenia sobie ze sprzecznościami wzorów płciowych
jako praktyki reprodukujące gender 265
1. Strategie genderowe jako praktyki społeczne.
Przegląd literatury przedmiotu 267
2. Wokół sprzeczności – strategie radzenia sobie z nimi
jako reprodukowanie wzorów płciowych 272
2.1. Hegemoniczny pakt – alternatywne drogi do męskiej dominacji 273
2.2. Praca zawodowa jako praktyki rodzinne –
w stronę normatywnej kobiecości 277
2.3. Wycofanie – praca w Kościele jako etap w drodze do męskości 280
2.4. W poszukiwaniu legitymizacji – sakralizacja sprzeczności
jako praktyka reprodukowania status quo 284
2.5. Enklawy kobiecości w pracy w kuriach diecezjalnych 288
2.6. W stronę konstruowania pozytywnej nienormy 290
Zakończenie 292
Aneks (wybrane mapy instytucji diecezjalnych) 301
Bibliografia 311
Spis rozmówców i rozmówczyń 334
Indeks nazwisk 336