Polskie nauki społeczne w kontekście relacji władzy i zależności międzynarodowych
Książka prezentuje nowatorskie socjologiczne podejście do najnowszej historii Polski, szczególnie zaś historii polskiej nauki oraz sztuki. Zebrane w niej studia przedstawiają różne warianty zastosowania socjologii historycznej, w większości inspirowanej teorią Pierre’a Bourdieu. Oznacza to m.in. że badane obszary nauki (
socjologia,
filozofia prawa,
historiografia,
językoznawstwo i
literaturoznawstwo, teoria zależności) i sztuki rozpatrywane są jako pola społeczne, których dynamika ujmowana może być też w kategoriach ich interakcji z innymi polami. Ważnym aspektem pracy jest odwołanie się do paradygmatu tzw. historii globalnej, czyli analizy procesów historycznych w perspektywie wielkich struktur przestrzennych i czasowych.
Książka może być przydatna dla socjologów nauki, historyków polskiej socjologii i szerzej – nauki polskiej […], dla badaczy polskiego społeczeństwa, socjologów historycznych, a także dla historyków historiografii […]. Można ją także polecać studentom i doktorantom zainteresowanym […] przemianami polskiego społeczeństwa w dwudziestym wieku, socjologią historyczną w stylu Pierre’a Bourdieu i mechanizmami strukturalnymi, które stoją współcześnie za tworzeniem wiedzy społecznej. Daje też użyteczny wgląd w specyficzną metodologię badawczą socjologii pól symbolicznych, na którą składa się metoda prozopograficzna czy wieloraka analiza korespondencji.
(Z recenzji prof. Agnieszki Kolasy-Nowak)
Praca […] jest niezmiernie ciekawą i oryginalną pozycją skupiającą się na historii nauk społecznych i humanistycznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem połączeń międzynarodowych. Autorzy i autorki […] wypracowują nie tylko nowe spojrzenie na historię nauk społecznych, ale także na historię Polski jako taką, odchodząc od wąskich ram historii narodowocentrycznej w stronę badania globalnych przepływów i połączeń. Książka wnosi olbrzymi wkład do literatury naukowej zarówno pod względem nowych ustaleń empirycznych, jak też w kwestiach otwierania nowych perspektyw i przestrzeni badawczych. […] Zasługuje na poczesne miejsce wśród najnowszych studiów dotyczących Polski XX wieku.
(Z recenzji prof. Małgorzaty Fidelis)
*********
Polish
Social Sciences in the Context of Relations of Power and International Dependencies
The collective monograph offers a novel sociological approach to contemporary history of Poland, including especially Polish science and art. The studies it brings together apply different versions of historical sociology, in most cases inspired by
Pierre Bourdieu’s theory. This means that the disciplines they discuss (sociology,
philosophy of law,
historiography,
linguistics,
literary theory, dependency theory, and art) are treated as social fields whose dynamics may also be analysed in terms of their interactions with other fields. Another important aspect of the studies is their reference to the global history paradigm, where social processes are examined from the perspective of grand spatial and temporal structures.
*********
Prof. dr hab. Tomasz Zarycki (ORCID 0000-0003-2330-4499) – socjolog i geograf społeczny, specjalizuje się w socjologii polityki, kultury, elit i wiedzy, socjologii historycznej i geografii społecznej, teorii krytycznej i analizie dyskursu ze szczególnym uwzględnieniem społeczeństw Polski i Europy Wschodniej, zastępca dyrektora Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik Ośrodka Badań nad Zmianą Społeczną i Mobilnością. Prowadzi badania z zakresu socjologii polityki i kultury, regionalnych zróżnicowań postaw politycznych oraz analizy dyskursu.
Opublikował kilka książek, m.in.: „Polskie nauki elitarne i językowe w perspektywie globalnej socjologii historycznej” (Palgrave, 2022), „Ideologie wschodniości w Europie Środkowej i Wschodniej” (Routledge, 2014), „Peryferie. Nowe ujęcia — centro-peryferyjnych”, „Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji”, „Nowe tożsamości regionalne a esencjalizm strategiczny. Studia przypadków z Polski, Włoch i Niemiec” (współautor, Münster: LIT Verlag, 2007), „Region jako kontekst zachowania politycznego” (Warszawa, Wydawnictwo Naukowe „Scholar” 2002), "Nowa przestrzeń społeczno-polityczna Polski" (1997), "New Regional Identities and Strategic Essentialism. Case studies from Poland, Italy and Germany (2007, współautor), a także wiele artykułów w takich czasopismach jak: "Cartographic Journal", „Current Sociology”, „Communist and Post-Communist Studies”, „East European Politics and Society”, „Europe-Asia Studies”, „GeoForum”, „Journal of Communist Studies and Transition Politics”, „Kultura i Społeczeństwo”, „Rosyjska edukacja i społeczeństwo”, "Russian Education and Society", „Teoria i społeczeństwo” i kilka innych. W latach 1994-2007 prowadził badania w Wielkiej Brytanii, Rosji, Szwecji, USA i Holandii.
---------
PhD Assoc. Prof. Tomasz Zarycki (ORCID 0000-0003-2330-4499) – professor and Deputy Director of Institute for Social Studies, head of the Center for Social Change and Mobility Reserach. Sociologist and social geographer, specializing in sociology of politics, sociology of culture, sociology of knowledge, critical sociology and discourse analysis with particular focus on Polish and Eastern European societies. His books include „The Polish Elite and Language Sciences A Perspective of Global Historical Sociology” (Palgrave, 2022), „Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” (Routledge, 2014), “Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro–peryferyjnych” (Peripheries. New approaches to centre-periphery relations, Warsaw: Scholar, 2009), “Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji” (Cultural Capital. The Intelligentsia in Poland and Russia, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008), “New Regional Identities and Strategic Essentialism. Case studies from Poland, Italy and Germany” (co-author, Münster: LIT Verlag, 2007), „Region jako kontekst zachowań politycznych”, (Region as a Context of Political Behavior, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar” 2002). His articles appeared in such journals as „Current Sociology”, “Communist and Post-Communist Studies”, „East European Politics and Societies”, „Europe-Asia Studies”, „GeoForum”, „Journal of Communist Studies and Transition Politics”, “Kultura i Społeczeństwo”, „Russian Education & Society”, „Theory and Society”, „Social Science Information” and several others.
Tomasz Zarycki: Nauki społeczne i sztuka w kraju peryferyjnym – wprowadzenie 7
Tomasz Zarycki: Polskie pole władzy w XX wieku jako generator znaczeń. Szkic ujęcia syntetycznego 13
Wiktor Marzec: Regionalne reżimy sprawczości na imperialnym pograniczu. Państwo i rewolucja w rosyjskiej Polsce 1905–1921 45
Tomasz Warczok: Polityka, system akademicki i antysemityzm. Dwa kryzysy w polskim polu władzy 77
Hanna Dębska: Herezja w prawoznawstwie. Trajektoria polskiej socjologii prawa w XX wieku 105
Maria Tyl: Od heteronomii do (relatywnej) autonomii. Rozwój polskiego pola sztuki w latach 1945–1981 139
Tomasz Warczok: Między autonomią a zaangażowaniem. Syntetyczne ujęcie dynamiki i struktury polskiego pola socjologii 155
Tomasz Zarycki: Pole językoznawczo-literaturoznawcze w Polsce. W poszukiwaniu strukturalnych czynników jego wzlotów i upadku na przestrzeni „długiego XX wieku” 185
Valentin Behr: Nauki historyczne w PRL: autonomiczne
czy heteronomiczne? Perspektywa socjologii pól 229
Andrzej Turkowski, Tomasz Zarycki: Od paradygmatu zależności do neoliberalizmu. Niedostrzeżona rewolucja w polskim polu nauk społecznych 263
Indeks osób 297
