Postępowanie nieprocesowe

• Druk: 2020
• Seria / cykl: BIBLIOTEKA SĄDOWA
• Autor: Edyta Gapska, Joanna Studzińska
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Postępowanie nieprocesowe to jedyne kompleksowe opracowanie problematyki kodeksowego postępowania nieprocesowego, uwzględniające aktualny stan prawny. Książka umiejscawia założenia i instytucje postępowania nieprocesowego w kontekście historycznym, wyjaśnia zakres zastosowania w tym trybie przepisów o procesie, omawia istotę i charakter poszczególnych postępowań nieprocesowych oraz analizuje poszczególne instytucje postępowania nieprocesowego zarówno z punktu widzenia teorii, jak i praktyki, przy uwzględnieniu reprezentatywnego i najnowszego orzecznictwa. W opracowaniu uwzględniono ponadto przykłady i schematy pozwalające lepiej zrozumieć i stosować analizowane przepisy w toku postępowań sądowych.
W publikacji omówiono m.in.:

zmiany w przygotowaniu posiedzeń sądowych i organizacji postępowania,
nowy rodzaj spraw rozpoznawanych w trybie nieprocesowym (z zakresu prawa pracy),
konstrukcję nadużycia prawa procesowego,
zmiany w zakresie doręczeń (m.in. uchylenie przepisu umożliwiającego zrzeczenie się doręczenia postanowienia),
zmiany dotyczące zaskarżania orzeczeń sądowych.

Adresaci: Książka jest przeznaczona dla prawników praktyków (sędziów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników), pracowników naukowych oraz aplikantów zawodów prawniczych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8223-516-6
• ISBN druku: 978-83-8223-105-2
• EAN: 9788382235166
• Liczba stron: 1032

Wykaz skrótów ............................................................................................................. 13
 Część I
 Rozdział 1. Postępowanie nieprocesowe w strukturze postępowania cywilnego .............. 23
 1.1. Rys historyczny ................................................................................................ 26
 1.1.1. Geneza i rozwój postępowania nieprocesowego ........................... 26
 1.1.2. Kształtowanie się postępowania nieprocesowego w ustawodawstwie polskim ............................... 30
 1.2. Charakterystyka postępowania nieprocesowego ........................................ 47
 1.2.1. Pozycja postępowania nieprocesowego w obecnym systemie postępowania cywilnego ....................... 47
 1.2.2. Funkcje, cele i istota działalności sądu w postępowaniu nieprocesowym ....................................... 48
 1.2.3. Stosunek postępowania nieprocesowego do procesu cywilnego .............................................. 53
 1.2.4. Struktura prawna postępowania nieprocesowego ........................ 59
 Rozdział 2. Zasady i przesłanki postępowania nieprocesowego ........................................... 63
 2.1. Pojęcie zasad obowiązujących w postępowaniu nieprocesowym ............. 68
 2.2. Zasady postępowania nieprocesowego ......................................................... 69
 2.2.1. Zasada prawa do sądu ....................................................................... 70
 2.2.2. Zasada prawdy ................................................................................... 71
 2.2.3. Zasada kontradyktoryjności ............................................................ 76
 2.2.4. Zasada dyspozycyjności ................................................................... 79
 2.2.5. Zasada równości uczestników postępowania ................................ 80
 2.2.6. Zasada jawności postępowania ....................................................... 82
 2.2.7. Zasada bezpośredniości ................................................................... 85
 2.2.8. Zasada swobodnej oceny dowodów ............................................... 86
 2.2.9. Zasada koncentracji materiału procesowego ................................ 88
 2.2.10. Zasada ustności i pisemności .......................................................... 92
 2.2.11. Zasada formalizmu procesowego .................................................... 93
 2.3. Nadużycie prawa procesowego ...................................................................... 94
 2.4. Przesłanki postępowania nieprocesowego ................................................... 96
 Rozdział 3. Sąd i inne organy w postępowaniu nieprocesowym ........................................... 102
 3.1. Sądowy wymiar sprawiedliwości i organy orzekające w postępowaniu nieprocesowym ............................ 109
 3.1.1. Dopuszczalność drogi sądowej ........................................................ 110
 3.1.2. Właściwy skład sądu ......................................................................... 114
 3.1.3. Instytucja wyłączenia sędziego ........................................................ 117
 3.1.4. Właściwość sądu w postępowaniu nieprocesowym ..................... 123
 3.1.5. Jurysdykcja krajowa sądu w postępowaniu nieprocesowym ...... 136
 3.2. Referendarz sądowy ........................................................................................ 144
 Rozdział 4. Podmioty postępowania nieprocesowego ............................................................. 147
 4.1. Pojęcie uczestnika postępowania nieprocesowego ..................................... 155
 4.2. Zainteresowany w sprawie. Interes prawny ................................................. 160
 4.3. Uprawnienie bądź obowiązek wzięcia udziału w sprawie .......................... 173
 4.4. Uczestnik z mocy prawa ................................................................................. 180
 4.5. Status prawny wnioskodawcy ........................................................................ 184
 4.6. Skutki niewzięcia przez zainteresowanego udziału w sprawie .................. 192
 4.7. Atrybuty uczestnika postępowania ............................................................... 195
 4.7.1. Zdolność sądowa uczestnika postępowania .................................. 195
 4.7.2. Zdolność procesowa uczestnika ...................................................... 200
 4.7.3. Rozszerzona zdolność procesowa ................................................... 203
 4.7.4. Zdolność postulacyjna ...................................................................... 206
 4.8. Reprezentacja uczestnika postępowania nieprocesowego ......................... 208
 4.8.1. Rodzice ............................................................................................... 210
 4.8.2. Jedno z rodziców (art. 94 § 1 k.r.o.) ................................................ 212
 4.8.3. Opiekun .............................................................................................. 212
 4.8.4. Kurator ................................................................................................ 215
 4.9. Braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej uczestnika postępowania – ustanowienie przedstawiciela ........... 219
 4.10. Pełnomocnik uczestnika postępowania ....................................................... 221
 4.11. Udział prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich i organizacji pozarządowych w postępowaniu nieprocesowym ......... 228
 4.11.1. Rzecznik Praw Obywatelskich ......................................................... 233
 4.11.2. Rzecznik Praw Dziecka .................................................................... 233
 4.11.3. Organizacje pozarządowe ................................................................ 234
 Rozdział 5. Przedmiot postępowania .......................................................................................... 239
 5.1. Przedmiot postępowania cywilnego – uwagi ogólne .................................. 241
 5.2. Przedmiot postępowania nieprocesowego ................................................... 246
 5.2.1. Sprawy wszczynane na wniosek ...................................................... 248
 5.2.2. Sprawy wszczynane na wniosek, w których sąd może dokonywać czynności z urzędu ........................... 251
 5.2.3. Sprawy wszczynane z urzędu ........................................................... 252
 5.3. Katalog spraw rozpoznawanych w trybie postępowania nieprocesowego ............... 258
 Rozdział 6. Czynności procesowe w postępowaniu nieprocesowym .................................... 270
 6.1. Czynności procesowe w trybie nieprocesowym ......................................... 273
 6.2. Pisma procesowe w postępowaniu nieprocesowym ................................... 276
 6.3. Doręczenia ........................................................................................................ 292
 6.4. Posiedzenia sądowe ......................................................................................... 302
 6.5. Terminy ............................................................................................................. 309
 Rozdział 7. Koszty postępowania nieprocesowego .................................................................. 313
 7.1. Uwagi wstępne ................................................................................................. 314
 7.2. Zasady ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego .................... 319
 Rozdział 8. Wszczęcie i przebieg postępowania ....................................................................... 327
 8.1. Forma wszczęcia postępowania ..................................................................... 331
 8.1.1. Wszczęcie postępowania z urzędu .................................................. 332
 8.1.2. Wszczęcie postępowania na wniosek ............................................. 337
 8.1.3. Odrzucenie wniosku ......................................................................... 368
 8.1.4. Skutki wniesienia wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego ..................................... 370
 8.1.5. Cofnięcie wniosku ............................................................................. 372
 8.1.6. Odpowiedź na wniosek .................................................................... 375
 8.2. Formy obrony w postępowaniu nieprocesowym ........................................ 375
 8.3. Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR) w postępowaniu nieprocesowym ........................ 379
 8.4. Organizacja postępowania ............................................................................. 387
 8.5. Przebieg postępowania. Przeprowadzenie rozprawy .................................. 388
 8.6. Prawo do wysłuchania .................................................................................... 398
 8.7. Odmienności postępowania dowodowego .................................................. 403
 8.8. Koncentracja materiału procesowego. Zastosowanie prekluzji procesowej w postępowaniu nieprocesowym ........... 424
 8.9. Zawieszenie i umorzenie postępowania ....................................................... 429
 Rozdział 9. Orzeczenia i zarządzenia .......................................................................................... 434
 9.1. Istota orzekania w postępowaniu nieprocesowym ..................................... 439
 9.2. Rodzaje orzeczeń ............................................................................................. 440
 9.2.1. Podział ze względu na kryterium postaci i przedmiotu orzeczenia ............................... 440
 9.2.2. Podział ze względu na kryterium zakresu rozstrzygnięcia .......... 451
 9.2.3. Podział ze względu na kierunek rozstrzygnięcia ........................... 472
 9.2.4. Podział ze względu na skutki prawne ............................................. 475
 9.3. Nieorzecznicze akty decyzyjne ...................................................................... 479
 9.4. Zasady orzekania ............................................................................................. 481
 9.4.1. Pojęcie i specyfika zasad orzekania w postępowaniu nieprocesowym ................................ 481
 9.4.2. Zasady dotyczące przedmiotu orzekania ....................................... 482
 9.4.3. Zasady dotyczące czasu orzekania .................................................. 506
 9.4.4. Zasady dotyczące podstaw orzekania ............................................. 512
 9.5. Atrybuty orzeczeń ........................................................................................... 519
 9.5.1. Prawomocność .................................................................................. 519
 9.5.2. Wykonalność ..................................................................................... 528
 9.5.3. Skuteczność ........................................................................................ 530
 Rozdział 10. Środki zaskarżenia ..................................................................................................... 533
 10.1. Charakterystyka systemu zaskarżania orzeczeń w postępowaniu nieprocesowym ............................ 538
 10.2. Zasady zaskarżania orzeczeń ......................................................................... 543
 10.3. Środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia orzeczeń nieprawomocnych ........................ 554
 10.3.1. Apelacja .............................................................................................. 554
 10.3.2. Zażalenie ............................................................................................ 565
 10.3.3. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego ................................ 569
 10.4. Środki zaskarżenia skierowane przeciwko prawomocnym orzeczeniom ............................ 576
 10.4.1. Skarga kasacyjna ................................................................................ 576
 10.4.2. Skarga o wznowienie postępowania ............................................... 587
 10.4.3. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ............................ 594
 10.5. Orzeczenia zapadające na skutek wniesienia środka zaskarżenia ............. 599
 10.5.1. Uwagi ogólne ..................................................................................... 599
 10.5.2. Orzeczenia reformatoryjne .............................................................. 601
 10.5.3. Orzeczenia kasatoryjne .................................................................... 602
 10.5.4. Rozstrzygnięcia skutkujące utrzymaniem w mocy zaskarżonej decyzji ............................. 603
 Część II
 Rozdział 11. Postępowania z zakresu prawa osobowego ........................................................... 607
 11.1. Zagadnienia wspólne postępowań z zakresu prawa osobowego ............... 613
 11.2. Postępowanie o uznanie za zmarłego ........................................................... 614
 11.2.1. Legitymacja do wszczęcia postępowania. Krąg uczestników ...... 615
 11.2.2. Właściwość i skład sądu. Jurysdykcja krajowa .............................. 616
 11.2.3. Wniosek o wszczęcie postępowania ................................................ 617
 11.2.4. Przebieg postępowania o uznanie za zmarłego ............................. 619
 11.2.5. Orzeczenie uznania za zmarłego ..................................................... 621
 11.2.6. Uchylenie postanowienia o uznaniu za zmarłego ......................... 623
 11.3. Postępowanie o stwierdzenie zgonu ............................................................. 624
 11.3.1. Właściwość sądu. Zgłoszenie wniosku ........................................... 626
 11.3.2. Przebieg postępowania o stwierdzenie zgonu ............................... 627
 11.3.3. Postanowienie o stwierdzeniu zgonu .............................................. 628
 11.3.4. Uchylenie postanowień orzekających stwierdzenie zgonu .......... 629
 11.4. Postępowanie o ubezwłasnowolnienie ......................................................... 631
 11.4.1. Legitymacja do wszczęcia postępowania ....................................... 634
 11.4.2. Krąg uczestników postępowania ..................................................... 637
 11.4.3. Udział prokuratora i organizacji pozarządowej ............................ 638
 11.4.4. Właściwość i skład sądu, jurysdykcja krajowa .............................. 639
 11.4.5. Wszczęcie postępowania. Wniosek ................................................. 641
 11.4.6. Cechy charakterystyczne postępowania ......................................... 642
 11.4.7. Orzeczenie ubezwłasnowolnienia ................................................... 649
 11.4.8. Zmiana lub uchylenie prawomocnego postanowienia o ubezwłasnowolnieniu ....................... 651
 Rozdział 12. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli ......................... 654
 12.1. Sądowa ochrona w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli ........................ 667
 12.2. Sprawy małżeńskie .......................................................................................... 675
 12.2.1. Udzielenie zezwolenia na zawarcie związku małżeńskiego ......... 675
 12.2.2. Zwolnienie z obowiązku złożenia dokumentu potrzebnego do zawarcia małżeństwa ............................ 680
 12.2.3. Udzielenie zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika ...................................... 682
 12.2.4. Rozstrzyganie o tym, czy okoliczność przedstawiona przez kierownika urzędu stanu cywilnego wyłącza zawarcie małżeństwa ..... 683
 12.2.5. Inne sprawy małżeńskie ................................................................... 685
 12.2.6. Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami ......................... 688
 12.2.7. Orzeczenie separacji oraz zniesienie separacji na zgodny wniosek małżonków .................................. 695
 12.3. Inne sprawy rodzinne oraz sprawy opiekuńcze .......................................... 697
 12.3.1. Przepisy wspólne ............................................................................... 697
 12.3.2. Sprawy ze stosunków między rodzicami a dziećmi ...................... 714
 12.3.3. Sprawy o przysposobienie ................................................................ 736
 12.3.4. Sprawy z zakresu opieki .................................................................... 743
 12.3.5. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką .............. 751
 12.3.6. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem ............ 761
 12.4. Sprawy z zakresu kurateli ............................................................................... 763
 12.4.1. Podstawy materialnoprawne ........................................................... 763
 12.4.2. Kurator nasciturusa (curator ventris) .............................................. 765
 12.4.3. Kurator dla osoby niepełnosprawnej (curator debilis) ................. 765
 12.4.4. Kurator dla osoby nieobecnej (curator absentis) ........................... 767
 12.4.5. Kurator dla dochodzenia ojcostwa ................................................. 769
 12.4.6. Kurator dla osoby prawnej ............................................................... 770
 Rozdział 13. Postępowania z zakresu prawa rzeczowego .......................................................... 771
 13.1. Ogólne regulacje postępowań z zakresu prawa rzeczowego ...................... 782
 13.2. Postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia .................................................... 787
 13.2.1. Legitymacja do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia i uczestnicy postępowania ..................... 788
 13.2.2. Przebieg postępowania ..................................................................... 793
 13.2.3. Postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia, jego skuteczność i zaskarżanie .............................. 794
 13.3. Przepadek rzeczy ............................................................................................. 796
 13.3.1. Przepadek rzeczy na podstawie przepisów prawa celnego .......... 797
 13.3.2. Przepadek pojazdów ......................................................................... 799
 13.4. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem .............................. 801
 13.5. Zniesienie współwłasności ............................................................................. 805
 13.5.1. Legitymacja do złożenia wniosku i uczestnicy postępowania .... 807
 13.5.2. Cechy charakterystyczne postępowania ......................................... 809
 13.5.3. Postanowienie o zniesieniu współwłasności ................................. 810
 13.6. Postępowanie o ustanowienie drogi koniecznej .......................................... 820
 13.6.1. Legitymacja, wniosek i uczestnicy postępowania ......................... 823
 13.6.2. Przebieg postępowania o ustanowienie drogi koniecznej ........... 828
 13.6.3. Postanowienie o ustanowieniu drogi koniecznej i jego zaskarżenie .............................. 830
 13.7. Postępowanie o ustanowienie służebności przesyłu ................................... 831
 13.7.1. Legitymacja i wszczęcie postępowania ........................................... 835
 13.7.2. Przebieg postępowania ..................................................................... 837
 13.7.3. Orzeczenie o ustanowieniu służebności przesyłu i jego skutki .... 838
 13.8. Postępowanie wieczystoksięgowe .................................................................. 841
 13.8.1. System ksiąg wieczystych w Polsce ................................................. 844
 13.8.2. Konstrukcja normatywna i informatyzacja postępowania wieczystoksięgowego ....................... 851
 13.8.3. Właściwość ......................................................................................... 855
 13.8.4. Uczestnicy postępowania wieczystoksięgowego ........................... 856
 13.8.5. Wszczęcie postępowania .................................................................. 861
 13.8.6. Forma i złożenie wniosku ................................................................ 862
 13.8.7. Kognicja sądu wieczystoksięgowego .............................................. 873
 13.8.8. Przebieg postępowania ..................................................................... 884
 13.8.9. Orzeczenia w postępowaniu wieczystoksięgowym ...................... 887
 Rozdział 14. Postępowanie w sprawach spadkowych ................................................................. 893
 14.1. Ogólne regulacje postępowań w sprawach spadkowych ............................ 901
 14.2. Postępowanie o zabezpieczenie spadku ....................................................... 904
 14.2.1. Legitymacja i wszczęcie postępowania ........................................... 905
 14.2.2. Postępowanie i orzeczenie w przedmiocie zabezpieczenia spadku ........................ 907
 14.2.3. Spis inwentarza .................................................................................. 910
 14.2.4. Wykaz inwentarza ............................................................................. 916
 14.3. Przyjęcie lub odrzucenie spadku ................................................................... 918
 14.4. Postępowanie o ogłoszenie testamentu ........................................................ 922
 14.5. Wyjawienie przedmiotów spadkowych ........................................................ 926
 14.6. Postępowanie o przesłuchanie świadków testamentu ustnego ................. 928
 14.7. Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu ................................................... 931
 14.8. Zarząd spadku nieobjętego ............................................................................ 932
 14.8.1. Właściwość sądu i wszczęcie postępowania .................................. 935
 14.8.2. Przebieg postępowania ..................................................................... 937
 14.8.3. Orzeczenia i środki zaskarżenia w postępowaniu o zarząd spadku nieobjętego ............................... 938
 14.9. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego .............................. 939
 14.9.1. Legitymacja i wszczęcie postępowania ........................................... 939
 14.9.2. Przebieg postępowania ..................................................................... 942
 14.9.3. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i jego zaskarżenie ......................................... 947
 14.10. Dział spadku ..................................................................................................... 949
 14.10.1. Właściwość sądu i krąg uczestników postępowania ..................... 953
 14.10.2. Wymogi wniosku o dział spadku .................................................... 954
 14.10.3. Przebieg postępowania ..................................................................... 956
 14.10.4. Postanowienie o dziale spadku ........................................................ 960
 14.11. Inne sprawy spadkowe (art. 690–691 k.p.c.) ................................................ 965
 Rozdział 15. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego ...... 968
 15.1. Przedmiot i charakter postępowania ............................................................ 969
 15.2. Wszczęcie i przebieg postępowania .............................................................. 973
 15.3. Orzekanie w sporach pomiędzy organami przedsiębiorstwa państwowego ........................ 977
 Rozdział 16. Sprawy z zakresu prawa pracy ................................................................................. 979
 Rozdział 17. Sprawy depozytowe ................................................................................................... 983
 17.1. Ogólne regulacje postępowania depozytowego .......................................... 988
 17.2. Postępowanie o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ..................................... 991
 17.2.1. Legitymacja i wniosek o wszczęcie postępowania ........................ 992
 17.2.2. Właściwość sądu i przebieg postępowania .................................... 994
 17.2.3. Postępowanie w przedmiocie złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ...................... 996
 17.2.4. Orzeczenie w przedmiocie złożenia do depozytu sądowego ...... 1001
 17.3. Zwrot depozytu sądowego .............................................................................. 1003
 17.4. Wydanie przedmiotu z depozytu sądowego ................................................ 1005
 17.5. Likwidacja niepodjętego depozytu ............................................................... 1006
 Rozdział 18. Postępowanie w sprawach rejestrowych ................................................................ 1011
 18.1. Ogólne regulacje postępowania rejestrowego ............................................. 1016
 18.2. Właściwość sądu .............................................................................................. 1020
 18.3. Uczestnicy postępowania o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego ....... 1021
 18.4. Wszczęcie i przebieg postępowania .............................................................. 1022
 18.5. Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego ....................................................... 1026
 18.6. Zaskarżenie wpisu ........................................................................................... 1029
 Wykaz schematów ...................................................................................................... 1031