Prasa centralnych związków samorządowych w Drugiej Rzeczypospolitej
Praca stanowi monografię prasoznawczą poświęconą czasopismom centralnych organizacji samorządowych Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej. Szczegółowemu oglądowi poddano tygodnik ogólnopolskich organizacji powiatowych – „Samorząd” (1919–1939), miesięcznik działaczy municypalnych – „Samorząd Miejski” (1921–1939) oraz kwartalnik poświęcony teorii i życiu komunalnemu – „Samorząd Terytorialny” (1929–1939). Opisano okoliczności powstania periodyków, ich dzieje, redakcję i autorów, konstrukcję działową, przekrój tematyczny a także dokonano analizy formalno-wydawniczej. Przy badaniu wymienionych wyżej tytułów ponadto szczegółowo opisano wszystkie – często bardzo obszerne – stałe dodatki, jak „Biuletyn Ogrodniczy”, „Biuletyn Urbanistyczny”, „Biuletyn Wodociągowo-Kanalizacyjny”, „Biuletyn Związku Pracowników Komunalnych Rzeczypospolitej Polskiej”, „Gminę i Wieś”, „Przegląd Tygodniowy”, „Przyjaciela Zdrowia”, „Naszą Gminę”, „Ubezpieczenia, Odbudowa, Pożarnictwo”, „Wieś i Gminę” czy „Zdrowotność Publiczną”. Rozbudowane rozdziały analityczne poprzedza wstęp poświęcony zarysowaniu roli samorządu i jego prasy w społeczeństwie Drugiej Rzeczypospolitej. Uwzględniono w nich ponadto, tradycje samorządu i problematykę centralnych związków, która stanowi element dotyczący historycznego spojrzenia na narodziny polskiej administracji oraz instytucji państwowych, będących efektem odzyskania niepodległości przez Polskę. Omówiono też zagadnienie konstytuowania się i działalności Związku Miast Polskich oraz Związku Powiatów Rzeczypospolitej Polskiej. A także podjęto próbę umiejscowienia ogólnopolskich wydawnictw samorządowych na rynku prasowym. Omówiono tu kontekst statystyczny, geografię wydawniczą oraz zagadnienia dotyczące sytuacji prawnej, w której funkcjonowały czasopisma centralnych związków samorządowych. W pracy szczegółowo opisano zagadnienia wydawnictw i działów o charakterze dokumentacyjnym, czyli bibliograficznym, publikowanych na łamach prasy centralnych związków samorządowych. Wnikliwie przeanalizowano ukazujące się w „Samorządzie Miejskim” działy Tabllettes Dokumentaires Municipales, Autonomie Municipale i Bibliografię Miast Polskich, a także takie publikacje jak Bibliografia dotycząca działalności samorządu w zakresie oświaty pozaszkolnej i Bibliografia literatury o gminie wiejskiej. Niejednokrotnie opracowania tych działów bądź publikacji dokumentacyjnych czy bibliografii są ich pierwszą analizą. Nigdy dotychczas nie zostały one spostrzeżone i scharakteryzowane przez badaczy dziejów bibliografii, a stanowią bardzo wartościowy pod wieloma względami ewenement i zabytek bibliografii.
Z uwagi na rozległość poruszanych kontekstów, praca winna zainteresować nie tylko bibliologów czy prasoznawców, ale stanowi cenne źródło wiedzy dla historyków, kulturoznawców bądź politologów.
Spis treści
Wstęp / 9
Rozdział pierwszy
Korzenie i rozwój samorządu Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej oraz jego prasy – wprowadzenie do problematyki / 19
Definicja terminu „prasa samorządowa” / 19
Tradycje samorządu Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej / 23
Polski samorząd międzywojenny / 33
Centralne związki samorządowe w polskim międzywojniu / 41
Związek Miast Polskich / 42
Związek Powiatów Rzeczypospolitej Polskiej / 51
Rozdział drugi
Czasopisma centralnych związków samorządowych elementem rynku wydawniczego w dwudziestoleciu międzywojennym / 67
Charakterystyka statystyczna rynku wydawniczego / 67
Oficjalne statystyki / 67
Katalogi / 72
Badania prasoznawcze / 76
Geografia wydawnicza / 80
Warunki prawne / 81
Rozdział trzeci
„Samorząd. Tygodnik poświęcony sprawom samorządu terytorialnego” (1919–1939) – przykład prasy o charakterze informacyjnym / 91
Dzieje czasopisma / 91
Redakcja, administracja i wydawcy / 102
Początki – 1919–1925 / 102
Pismo powszechne – 1925–1939 / 130
Autorzy / 156
Konstrukcja i tematyka pisma (działy, cykle tematyczne i dodatki) / 160
Zagadnienia formalno-wydawnicze / 186
Szata graficzna / 186
Oprawa / 186
Nagłówek i metryczka drukarska / 188
Fotografie / 190
Kartografia / 192
Tabele / 193
Pozostałe formy graficzne (rysunki i szkice) / 194
Format i rozmiar strony druku / 194
Objętość / 195
Paginacja / 196
Periodyczność / 196
Baza poligraficzna / 197
Nakład / 199
Formy dystrybucji i cena / 199
Reklamy / 201
Rozdział czwarty
„Samorząd Miejski. Miesięcznik Związku Miast Polskich” (1921–1939) – przykład samorządowego czasopisma popularnonaukowego / 207
Geneza / 207
Redakcja i autorzy / 210
Stałe działy i cykle tematyczne / 224
Zawartość treściowa / 246
Gospodarka komunalna / 246
Urbanistyka / 249
Zagadnienia ustrojowe / 251
Problemy prawodawcze, ustawodawstwo i orzecznictwo / 252
Sprawy samorządowe / 254
Analiza formalno-wydawnicza / 257
Szata graficzna / 257
Oprawa / 257
Fotografie / 259
Mapy i plany / 261
Tabele / 262
Rysunki i szkice / 262
Format / 263
Objętość / 263
Paginacja / 264
Periodyczność / 265
Drukarnie i czcionki / 266
Jakość i trwałość papieru / 267
Nakład / 269
Cena i formy dystrybucji / 270
Reklamy / 271
Rozdział piąty
„Samorząd Terytorialny. Kwartalnik, poświęcony teorii o życiu samorządu terytorialnego” (1929–1939) – przykład specjalistycznego czasopisma naukowego / 275
Powołanie i projekt periodyku / 275
Twórcy pisma / 280
Kompozycja i problematyka periodyku / 287
Aspekty formalno-wydawnicze / 305
Szata graficzna / 305
Oprawa, strona tytułowa, spis treści, układ typograficzny tekstu / 305
Materiał ilustracyjny (mapy, tabele, schematy i wykresy) / 306
Papier / 306
Format / 307
Objętość / 307
Paginacja / 308
Periodyczność / 308
Nakład / 309
Cena, obszar i formy dystrybucji oraz odbiorcy / 309
Reklamy / 310
Zakończenie / 313
Aneks / 317
Materiał ilustracyjny / 319
Indeks frekwencyjny autorów prasy centralnych związków samorządowych / 340
Bibliografia wykorzystanego piśmiennictwa / 377
Indeks osobowy / 391
Summary / 401
Zusammenfassung / 403
