Prawo jako narzędzie sprawiedliwej kooperacji w społeczeństwie demokratycznym

• Druk: Łódź, 2015
• Autor: Michał Rupniewski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Zastosowanie kategorii filozofii politycznej do zagadnień filozofii prawa jest propozycją niezwykle koncepcyjnie śmiałą. Nie mniej śmiała jest skala tego zabiegu, zawarta w książce, gdyż obejmuje zręby całego porządku prawnego, a nie tylko jego poszczególne instytucje. Osiągnięcia te nie tylko metodologicznie imponują, ale też wskazują na ich unikatowy charakter, gdyż w literaturze przedmiotu łatwo wskazać na celowe i świadome oddzielanie filozofii politycznej i filozofii prawa, trudno natomiast znaleźć propozycję zatarcia ich granicy. Przedmiotem rozprawy jest filozofia polityczna Johna Rawlsa (1921–2002), słynnego XX-wiecznego filozofa, który do dzisiaj inspiruje badaczy na całym świecie. Autor docieka, jakiego rodzaju koncepcję prawa można zrekonstruować zarówno z wczesnej, jak i późnej doktryny Rawlsa. W centrum rozważań znajduje się problem instytucji pluralistycznego społeczeństwa demokratycznego, co czyni niniejszą pozycję ważną dla filozofów polityki czy prawa, a także dla praktyków – prawników i polityków.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-567-6
• ISBN druku: 978-83-7969-566-9
• Liczba stron: 258

Pobierz spis treści»

Wykaz skrótów prac Johna Rawlsa stosowanych w tekście  8

Wstęp  10

Rozdział 1. Potrzeba prawa – społeczeństwo demokratyczne  20
1.1. Idea społeczeństwa jako sprawiedliwego systemu kooperacji  24
1.2. Jednostka a obywatel. Polityczna koncepcja osoby  35
A. Rozumność i racjonalność  38
B. Wolność i równość  45
C. Tożsamość instytucjonalna jako tożsamość podmiotu prawa  52
1.3. Pluralizm jako trwała cecha wolnych społeczeństw. ciężary sądu  58
1.4. Częściowy konsens rozumnych rozległych doktryn  65
1.5. Społeczeństwo dobrze urządzone. Reinterpretacja z perspektywy prawniczej  71

Rozdział 2. Fundament prawa – prawo w świetle zasad sprawiedliwości i publicznego rozumu  82
2.1. Konstrukcja sytuacji pierwotnej i jej zastosowanie do nauki prawa  83
A. Sytuacja pierwotna jako narzędzie prezentacji i uzasadnienia koncepcji sprawiedliwości  85
B. Sytuacja pierwotna jako źródło formalnych warunków dla prawa  95
2.2. Koncepcja działania prawa w praktyce społecznej w świetle zasad sprawiedliwości i doktryny rozumu publicznego  102
A. Zasady sprawiedliwości dla struktury podstawowej. argumentacja w sytuacji pierwotnej  103
B. Koncepcja rozumu publicznego jako model funkcjonowania zasad sprawiedliwości w praktyce  120
2.3. Publiczny proces prawotwórczy w świetle filozofii politycznej Rawlsa. zasady sprawiedliwości jako zasady prawne  132
2.4. Kooperacyjna koncepcja prawa na tle współczesnych stanowisk w filozofii prawa  142
2.5. Sprawiedliwe prawo jako dobro wspólne  148
A. Pojęcie wspólnoty i pojęcie dobra na gruncie filozofii politycznej Rawlsa  149
B. Związek prawa z dobrem wspólnym u Rawlsa na tle wybranych koncepcji nieliberalnych  152

Rozdział 3. W stronę instytucji – polityczna koncepcja sprawiedliwości a porządek prawny  158
3.1. Rządy prawa – Johna Rawlsa doktryna konstytucyjna  160
A. Liberalna zasada legitymacji i jej znaczenie dla konstytucjonalizmu  165
B. Podstawowe wolności jako rdzeń konstytucji  172
C. Równa wolność polityczna: wolność wypowiedzi  183
D. Równa wolność polityczna: zasada równego uczestnictwa i pozytywny wymiar podstawowych wolności  190
E. Kooperacyjna koncepcja prawa a konstytucja w perspektywie prawnoporównawczej  195
3.2. Prawo prywatne w świetle sprawiedliwości jako bezstronności (prawo własności, swoboda umów, prawo rodzinne)  200
A. Własność  201
B. Swoboda umów jako podstawa społecznej kooperacji  209
C. Prawo prywatne jako podstawa ładu publicznego  215
3.3. Czy sprawiedliwość jest nadrzędnym pojęciem prawnym? Próba odpowiedzi w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego  219
3.4. Quid lex iniusta est? Przestrzeganie prawa i jego granice  231
A. Przestrzeganie prawa jako obowiązek naturalny  232
B. Obowiązek przestrzegania prawa niesprawiedliwego. Uzasadnienie i granice  235

Konkluzje  240

Bibliografia  244

Summary  256