Pseudostabilizacja
Autorka podejmuje zagadnienie polityki USA wobec Bliskiego Wschodu, a więc dotyka jednego z najciekawszych rozdziałów historii najnowszej. Głównym założeniem publikacji jest wyjaśnienie motywów i sposobów realizacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa globalnego supermocarstwa wobec krajów arabskich.
Studium dostarcza przykładów „polityki pseudostabilizacji” w konflikcie arabsko-izraelskim oraz w stosunkach USA z władzami palestyńskimi, Izraelem, Egiptem, Jordanią, Syrią, Libanem, Bahrajnem i Arabią Saudyjską. Autorka wyjaśnia niemożność znajdujących się tam społeczeństw i państw wejścia na drogę modernizacji według wzoru wyznaczanego od kilkuset lat przez Zachód. Stara się odpowiedzieć, w jakim stopniu odpowiedzialność za stagnację polityczną na Bliskim Wschodzie ponoszą Stany Zjednoczone i dlaczego pozostają one czynnikiem sprzyjającym utrwaleniu sytuacji politycznej i struktur społecznych w tym regionie.
Książka ma sprzyjać rozumieniu procesów zachodzących na Bliskim Wschodzie, takich jak:
- wojny, interwencje zbrojne, negocjacje pokojowe
- przetrwanie państwa Izrael
- bezpieczeństwo zasobów, wydobycia i eksportu głównego surowca energetycznego
– ropy naftowej
- stagnacja i kolejne przebudzenia świata arabskiego
- obalanie dyktatorów
- nieudane próby budowania demokracji
- terroryzm międzynarodowy, zamachy
- rywalizacja o wpływy mocarstw zewnętrznych
Zasadnicze znaczenie w książce mają problemy stagnacji i stabilizacji, roli władzy
i społeczeństwa w procesach zachodzących w świecie arabskim, jak również prymat interesów bezpieczeństwa w polityce USA wobec tego regionu. Autorka analizuje też dualizm polityki amerykańskiej wobec rządów i społeczeństw – dylemat, z którym po 2011 roku administracja Obamy chciała sobie poradzić, odchodząc od interwencjonizmu w kierunku legalizmu i multilateralizmu.
Książka jest przeznaczona studentów stosunków międzynarodowych, politologii, arabistyki, amerykanistyki, studiów nad bezpieczeństwem/terroryzmem, regionalnych studiów bliskowschodnich, dziennikarstwa. Książką mogą być zainteresowani także studenci kulturoznawstwa, socjologii, religioznawstwa i studiów podyplomowych różnych kierunków.
Polityka USA wobec Bliskiego Wschodu jest przynajmniej od 1967 roku jednym z najbardziej ciekawych rozdziałów historii najnowszej. Jej treścią, a właściwie treścią relacji Stany Zjednoczone – Bliski Wschód są wojny, interwencje zbrojne, niekończące się negocjacje pokojowe, przetrwanie państwa Izrael, bezpieczeństwo zasobów, wydobycia i eksportu głównego surowca energetycznego – ropy naftowej, stagnacja i kolejne przebudzenia świata arabskiego, terroryzm międzynarodowy, rywalizacja o wpływy mocarstw zewnętrznych, zamachy, obalanie dyktatorów, nieudane próby budowania demokracji, a wszystko to w klimacie hermetycznej dla świata zewnętrznego religii islamu, wielkich pieniędzy, sekretnych porozumień, wizji decydującego o losach świata zderzenia cywilizacji. Wprawdzie Bliski Wschód i polityka USA wobec tego regionu nie mają tak kapitalnego znaczenia dla przyszłości świata, jak próbuje się do nierzadko przedstawiać, lecz dramatyzm napięć i konfliktów, które mają tam miejsce, oraz prognozy ich możliwych konsekwencji dla polityki światowej, czynią tytułowy problem niezmiennie fascynującym. […] Autorka z dużym wyczuciem, kompetencją i swobodą pisze o Bliskim Wschodzie. Jest już wszakże uznanym w naszym kraju ekspertem od tego obszaru. Analiza przedmiotowej polityki Stanów Zjednoczonych jest nie tylko rzetelna, lecz także odważna. Jak wiadomo, w Polsce mamy w tym względzie do czynienia z wyrozumiałością równoznaczną z autocenzurą. Czyni to nierzadko polską myśl polityczną oraz badania w tym kierunku zwyczajnie niedojrzałymi ze wszystkimi tego konsekwencjami. Patrycja Sasnal ustrzegła się tej choroby. Ta świetna praca stanie się ważnym wkładem w rozumienie motywów i sposobów realizacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa nadal jedynego globalnego supermocarstwa; jego polityki w ogóle, nie tylko w tym kierunku. Będzie też sprzyjać rozumieniu procesów zachodzących na Bliskim Wschodzie […]
Prof. dr hab. Roman Kuźniar,
Uniwersytet Warszawski
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów . . . . . . . . . 9
Wykaz tabel i rysunków . . . . . . . . . 11
Przedmowa . . . . . . . . . 13
Wstęp
Historia przyspiesza . . . . . . . . . 15
Stabilność vs. stagnacja oraz struktura vs. podmiotowość . . . . . . . . . 19
Wpływ vs. kontakt oraz sekurytyzacja vs. tradycyjne pojęcie bezpieczeństwa . . . . . . . . . 25
Nowe źródła – wywiady i WikiLeaks . . . . . . . . . 29
Rozdział 1
Mechanizmy formowania polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych
w latach 2005–2016 wobec Bliskiego Wschodu . . . . . . . . . 37
1.1. Współczesne realia tworzenia polityki zagranicznej
w Stanach Zjednoczonych . . . . . . . . . 37
1.2. Kongres a kreowanie polityki Stanów Zjednoczonych
na Bliskim Wschodzie w latach 2005–. . . . . . . . . 38
1.3. Egzekutywa a kreowanie polityki Stanów Zjednoczonych
na Bliskim Wschodzie w latach 2005–2016 . . . . . . . . . 45
1.3.1. Administracja George’a W. Busha 2005–2009 . . . . . . . . . 46
1.3.1.1. Sekretarz stanu (Condoleezza Rice) . . . . . . . . . 49
1.3.1.2. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (Stephen Hadley) . . . . . . . . .. 52
1.3.1.3. Departament Stanu vs. Biały Dom vs. inni aktorzy . . . . . . . . . 53
1.3.2. Administracja Baracka Obamy w latach 2009–2012 i 2013–2016 . . . . . . . . . 55
1.3.2.1. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (Jim Jones, Tom Donilon i Susan Rice) . . . . . . . . . 56
1.3.2.2. Sekretarz stanu (Hillary R. Clinton i John Kerry) . . . . . . . . . 58
1.3.2.3. Specjalni wysłannicy i multiplikacja odpowiedzialności (George Mitchell) . . . . . . . . . 60
1.3.2.4. Znaczenie Departamentu Stanu i wzrost centralizacji decyzji w Białym Domu . . . . . . . . . 61
1.3.3. Dysproporcja rzeczywistej siły stanowisk . . . . . . . . . 65
1.3.4. Kwestie wizerunkowe . . . . . . . . . 67
1.3.5. Kalendarz prezydencki – czas jako determinanta . . . . . . . . . 70
Rozdział 2
Nowe studium regionu Bliskiego Wschodu oraz jego znaczenie w strategii i doktrynie polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 2001–2016 . . . . . . . . . 74
2.1. Potrzeba redefinicji terminu „Bliski Wschód” . . . . . . . . . 74
2.1.1. Tradycyjne rozumienie terminu „Bliski Wschód” . . . . . . . . . 75
2.1.2. Redefinicja regionu: przedrewolucyjna (do 2011 r.) specyfika świata arabskiego . . . . . . . . . 79
2.2. Znaczenie Bliskiego Wschodu a doktryna polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . 96
2.2.1. Znaczenie szerokiego Bliskiego Wschodu w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . 96
2.2.2. Szczególne i mylące znaczenie konfliktu arabsko-izraelskiego . . . . . . . . . 99
2.2.3. Doktryna Busha a doktryna Obamy . . . . . . . . . 101
2.3. Wnioski – stagnacja zamiast stabilizacji . . . . . . . . . 107
Rozdział 3
Wybrane obszary aktywności USA na Bliskim Wschodzie . . . . . . . . . 109
3.1. Utrwalanie stagnacji przez konflikt palestyńsko-izraelski i arabsko-izraelski . . . . . . . . . 109
3.1.1. 2005–2006: lata złych wyborów . . . . . . . . . 111
3.1.2. 2007–2008: Annapolis i „Płynny Ołów” . . . . . . . . . 119
3.1.2.1. Ocena procesu po Annapolis 2007–2008 . . . . . . . . . 121
3.1.3. Wojna w Gazie 2008–2009 . . . . . . . . . 123
3.1.4. 2009: pierwszy rok „zmiany” . . . . . . . . . 127
3.1.5. 2010–2014: kolejne lata stagnacji . . . . . . . . . 130
3.1.6. Ocena Obamy . . . . . . . . . 134
3.1.7. „Specjalny” związek z Izraelem . . . . . . . . . 135
3.1.8. Teoria połączenia (linkage) . . . . . . . . . 142
3.1.9. Rola Stanów Zjednoczonych – mediator czy strona? . . . . . . . . . 145
3.1.10. Wnioski . . . . . . . . . 146
3.2. „Stabilizacja” interesów przez destabilizację Syrii i Libanu . . . . . . . . . 150
3.2.1. Syria . . . . . . . . . 151
3.2.1.1. Niszczenie dyplomacją . . . . . . . . . 153
3.2.1.2. Presja przez inwazję . . . . . . . . . 155
3.2.1.3. Finansowanie opozycji i odwrotne skutki sankcji . . . . . . . . . 157
3.2.1.4. Przeciw negocjacjom pokojowym . . . . . . . . . 159
3.2.1.5. Stabilizacyjna zmiana Obamy . . . . . . . . . 160
3.2.2. Liban . . . . . . . . . 162
3.2.2.1. Izrael łagodniejszy od USA . . . . . . . . . 164
3.2.2.2. Wojna z 2006 r. umacnia Hezbollah i stagnację . . . . . . . . . 166
3.2.2.3. Patronat z zagranicy jako destabilizator . . . . . . . . . 167
3.2.2.4. Międzynarodowy trybunał na usługach władzy . . . . . . . . . 169
3.2.2.5. Dylemat Obamy . . . . . . . . . 170
3.2.3. Wnioski . . . . . . . . . 171
3.3. Umiarkowany obóz stagnacji: Egipt i Jordania . . . . . . . . . 174
3.3.1. Egipt – filar stabilizacji . . . . . . . . . 175
3.3.1.1. Nierealna „Agenda wolności” . . . . . . . . . 176
3.3.1.2. Zarzucenie projektu demokratyzacji . . . . . . . . . 179
3.3.1.3. Gaza – izraelska polityka Egiptu . . . . . . . . . 183
3.3.1.4. Stany Zjednoczone antagonizują społeczeństwo . . . . . . . . . 186
3.3.1.5. Dwa Egipty: bogaty i biedny . . . . . . . . . 187
3.3.1.6. Polityka stabilizacji Obamy . . . . . . . . . 190
3.3.2. Jordania: cichy stabilizator . . . . . . . . . 192
3.3.2.1. Stagnacja społeczna za sprawą władz i Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . 194
3.3.2.2. Jordański wywiad – gwarant stabilizacji . . . . . . . . . 196
3.3.2.3. Kontynuacja Obamy . . . . . . . . . 197
3.3.3. Wnioski . . . . . . . . . 198
3.4. Umiarkowany obóz radykalnej stagnacji: Arabia Saudyjska i Bahrajn . . . . . . . . . 202
3.4.1. „Królestwo Stagnacji Saudyjskiej” . . . . . . . . . 203
3.4.1.1. Współpraca antyterrorystyczna . . . . . . . . . 204
3.4.1.2. Religia na usługach władzy . . . . . . . . . 205
3.4.1.3. Niewykorzystane zasoby społeczne . . . . . . . . . 207
3.4.1.4. Iranizacja – skoncentrowanie się na Iranie . . . . . . . . . 208
3.4.1.5. Największa transakcja sprzedaży broni w historii USA . . . . . . . . . 209
3.4.1.6. Obama i Arabska Wiosna na Półwyspie Arabskim . . . . . . . . . 210
3.4.2. Bahrajn – wyspa destabilizacji . . . . . . . . . 211
3.4.2.1. Bezpieczeństwo ponad demokracją . . . . . . . . . 213
3.4.3. Wnioski . . . . . . . . . 215
Rozdział 4
Rządy vs. społeczeństwa – dualizm amerykańskiej polityki wobec świata arabskiego . . . . . . . . . 220
4.1. Brutalizacja arabskich autorytaryzmów przez prawo . . . . . . . . . 222
4.2. „Walka o serca i umysły” – amerykańska dyplomacja publiczna w świecie arabskim . . . . . . . . . 229
4.2.1. Geneza i znaczenie dyplomacji publicznej . . . . . . . . . 230
4.2.2. Błędy . . . . . . . . . 232
4.2.3. Charakter amerykańskiej dyplomacji publicznej . . . . . . . . . 234
4.2.4. Instrumenty informacyjne – stosowanie i problemy . . . . . . . . . 235
4.2.4.1. Al-Hurra vs. Al-Dżazira . . . . . . . . . 236
4.2.4.2. Radio, prasa i internet . . . . . . . . . 240
4.2.5. Instrumenty edukacyjne i kulturowe – stosowanie i problemy . . . . . . . . . 241
4.2.6. Osobowości w amerykańskiej dyplomacji publicznej . . . . . . . . . 244
4.3. Sondaże . . . . . . . . . 247
4.4. Wnioski . . . . . . . . . 258
Rozdział 5
Stany Zjednoczone wobec społeczno-politycznych zmian na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej od 2011 r. . . . . . . . . . 262
5.1. Bezpieczne interesy . . . . . . . . . 263
5.2. Przedbieg w Tunezji . . . . . . . . . 266
5.3. Sprawdzian w Egipcie . . . . . . . . . 268
5.4. Szczególny przypadek Libii . . . . . . . . . 272
5.5. Mimo zmian interesy znowu bezpieczne . . . . . . . . . 284
5.6. Próba zerwania z waszyngtońskim podręcznikiem – wojna w Syrii, ISIS i Arabia Saudyjska . . . . . . . . . 286
Zakończenie
Ruchome piaski . . . . . . . . . . 292
Faustowski pakt: 2005–2011 . . . . . . . . . . . 292
Realizm i internacjonalizm: 2011–2016 . . . . . . . . . 300
Bibliografia . . . . . . . . . 307
Indeks . . . . . . . . . 345
Pseudostabilizacja_fragment.pdf(pdf)
79 KB
