Psychodermatologia. Podejście interdyscyplinarne
Publikacja
Psychodermatologia. Podejście interdyscyplinarne została przygotowana przez zespół specjalistów (alergologów, dermatologów, psychiatrów, psychologów, biologów, biotechnologów oraz immunologów) pod redakcją prof. dr hab. Anny Zalewskiej-Janowskiej. Monografia w sposób holistyczny przedstawia problematykę psychodermatologiczną. Zaprezentowano w niej nurt bio-psycho-społeczny ujmujący człowieka całościowo – od zaproponowania ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej, poprzez ocenę wpływu tzw. stresorów środowiskowych, aż do weryfikacji stanu choroby w oparciu o funkcjonowanie osoby w rodzinie i społeczeństwie.
W publikacji skoncentrowano się na najczęstszych chorobach skóry oraz jej struktur, w terapii których tylko całościowe ujęcie profilaktyczno-lecznicze jest skuteczne. Ponadto przedstawiono zmiany skórne, które są wynikiem chorób psychicznych pacjenta.
Publikacja jest skierowana do studentów kierunków lekarskich i pielęgniarskich, a także lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, dermatologów, alergologów, immunologów, psychiatrów, psychologów, biologów oraz innych specjalności medycznych zainteresowanych wpływem stresorów środowiskowych na skórę.
1. Wprowadzenie do psychodermatologii – Aleksandra Kobusiewicz, Anna Zalewska-Janowska 1
1.1. Definicja, rys historyczny, towarzystwa międzynarodowe, sytuacja krajowa 1
1.2. Klasyfikacja psychodermatoz 4
1.3. Bio-psycho-społeczny model opieki 8
2. Stres jako reakcja patofizjologiczna – Joanna Baranowska, Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 11
2.1. Definicja i rola stresu 11
2.2. Przebieg reakcji stresowej 13
2.3. Oś podwzgórze–przysadka mógowa–nadnercza (HPA) 14
2.4. Hormony stresu 15
2.5. Wpływ stresu na organizm człowieka 16
2.6. Oddziaływanie stresu na układ immunologiczny 18
3. Psychoneuroimmunologia skóry – Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 21
3.1. Budowa i komórki skóry 21
3.2. Procesy zachodzące w skórze, funkcje skóry 25
3.3. Model NICE 26
3.4. Skórna tkanka neuronalna 27
3.5. Neuropeptydy skórne 28
3.6. Oddziaływanie stresu na skórę, skórna oś HPA 30
3.7. Zapalenie neurogenne w skórze 33
4. Psychodermatozy 37
4.1. Dermatozy wywoływane lub zaostrzane przez stres – Katarzyna Tomaszewska, Aneta Gruchała-Cisłak, Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 37
4.1.1. Trądzik zwyczajny 37
4.1.2. Trądzik różowaty 41
4.1.3. Łuszczyca 44
4.1.4. Pokrzywka 48
4.1.5. Wyprysk 51
4.1.6. Atopowe zapalenie skóry 54
4.1.7. Łojotokowe zapalenie skóry 61
4.1.8. Świerzbiączka guzkowa 64
4.1.9. Liszaj płaski 66
4.1.10. Bielactwo 68
4.1.11. Łysienie 70
4.2. Pierwotne zaburzenia psychiczne ze zmianami skórnymi – Katarzyna Tomaszewska, Aleksandra Kobusiewicz, Michał Korpecki, Aneta Gruchała-Cisłak, Anna Zalewska-Janowska 78
4.2.1. Dermatozy wywołane (samouszkodzenia) 78
4.2.2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne 85
4.2.3. Zaburzenia obrazu własnego ciała 89
4.2.4. Psychogenne zespoły zaburzeń czucia – zespoły bólowe 95
4.2.5. Psychogenne zespoły zaburzeń czucia – świąd psychogenny 98
4.2.6. Zaburzenia psychiczne z objawami psychotycznymi mogącymi skupiać się wokół skóry 102
4.3. Wtórne zaburzenia psychiczne u pacjentów z chorobami skóry – Bartłomiej Tarkowski, Sylwia Jarosz, Anna Zalewska-Janowska 107
4.3.1. Zaburzenia depresyjne 107
4.3.2. Zaburzenia lękowe 111
4.3.3. Zaburzenia seksualne pacjentów dermatologicznych 115
5. Ocena parametrów psychologicznych w dermatologii 121
5.1. Test jako obiektywna metoda pomiaru – Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 121
5.2. Przegląd testów w psychodermatologii – Aleksandra Kobusiewicz, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 124
5.2.1. Metody pomiaru jakości życia 124
5.2.2. Metody pomiaru świądu 129
5.2.3. Metody pomiaru stygmatyzacji 135
5.2.4. Metody pomiaru zaburzeń obrazu własnego ciała 137
5.2.5. Metody pomiaru zaburzeń depresyjnych i lękowych 140
6. Komunikacja pacjent–personel medyczny w psychodermatologii – Jarosław Dudek, Agata Bechtold, Anna Zalewska-Janowska 143
6.1. Wpływ komunikacji interpersonalnej na budowanie relacji i przebieg procesu leczenia 143
6.2. Najważniejsze narzędzia i techniki skutecznej komunikacji interpersonalnej 145
7. Dermatofarmakologia w psychodermatologii – Katarzyna Tomaszewska 151
7.1. Wprowadzenie 151
7.2. Główne grupy leków dermatologicznych stosowanych w psychodermatologii 153
7.2.1. Miejscowe glikokortykosteroidy 153
7.2.2 Miejscowe inhibitory kalcyneuryny 155
7.2.3. Leki przeciwhistaminowe 155
7.2.4. Leki biologiczne 156
7.2.5. Fototerapia i fotochemioterapia 157
8. Psychofarmakologia w psychodermatologii – Michał Korpecki, Julia Ławniczak, Dominik Strzelecki 159
8.1. Wprowadzenie 159
8.2. Ogólne zasady psychofarmakoterapii 159
8.3. Omówienie grup leków psychiatrycznych stosowanych w psychodermatologii 161
8.3.1. Leki przeciwdepresyjne (LPD) 161
8.3.2. Leki przeciwpsychotyczne (LPP) 164
8.3.3. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) 167
8.4. Postępowanie w przewlekłym lęku 170
8.5. Dermatologiczne powikłania psychofarmakoterapii 170
8.6. Psychiatryczne powikłania leczenia dermatologicznego 171
8.7. Podsumowanie 172
9. Interwencje psychologiczne/psychoterapia w psychodermatologii – Sylwia Jarosz, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 175
9.1. Psycholog–psychiatra–psychoterapeuta 175
9.1.1. Nurty terapeutyczne 176
9.2. Metody wspomagające kontakt z pacjentem – aktywne słuchanie 178
9.3. Dialog motywujący 180
10. Higiena psychospołeczna dla pacjentów i przedstawicieli personelu medycznego – Agata Bechtold, Sylwia Jarosz, Jarosław Dudek, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 185
10.1. Elementy medycyny stylu życia 185
10.2. Edukacja w psychodermatologii 187
10.2.1. Zakres przekazywanych informacji 188
10.2.2. Metody przekazywania informacji 189
10.3. Samoopieka w psychodermatologii 191
10.4. Zespół wypalenia zawodowego i metody zapobiegania 193
10.5. Strategie radzenia sobie ze stresem i mindfulness (uważność) 196
Skorowidz 199
