Teatr w Słupsku. Przedstawienia
Monografia Teatr w Słupsku. Przedstawienia składa się z dwóch części. Pierwsza – Przedstawienia i konteksty – przybliża konkretne wydarzenia teatralne, premiery i ich okoliczności, jak również twórców związanych ze słupską sceną (Macieja Prusa, Waldemara Śmigasiewicza, Ireny Jun, Tadeusza Łomnickiego) oraz zespoły teatralne mieszczące się w nurcie teatru osobnego (Teatr Rondo i studencki Teatr KontemPlujący). Druga – Przedstawienia w wywiadach, wspomnieniach, recenzjach – stanowi próbę komentarza i zarazem uzupełnienia informacji o słupskich wydarzeniach teatralnych w postaci wywiadów oraz wspomnień Stanisława Miedziewskiego, Antoniego Franczaka, Małgorzaty Kamińskiej-Sobczyk i Aliny Skiepko-Gielniewskiej.
Pracę zamyka wybór recenzji teatralnych, które w znacznej mierze zaważyły na recepcji krytycznej słupskich przedstawień, oraz fragmenty Dziennika teatralnego Daniela Kalinowskiego.
Pierwszą część pracy otwierają dwa teksty poświęcone tej samej realizacji Edwarda II Christophera Marlowe’a w reżyserii Macieja Prusa autorstwa Justyny Kozłowskiej oraz Agaty Brzóski. Słupsko-koszalińskie przedstawienie Bałtyckiego Teatru Dramatycznego im. Juliusza Słowackiego z 1969 roku autorki umieszczają w kontekście kolejnych przedstawień w dorobku reżyserskim Macieja Prusa – jego fascynacji teatrem okrucieństwa (Justyna Kozłowska) oraz dramatem elżbietańskim, które zaowocowało wystawieniem najpierw sztuki Christophera Marlowe’a, później cyklu realizacji dramatów Williama Szekspira (Agata Brzóska). Artykuł Jacka Mikołajczyka przybliża okoliczności powstania w Słupsku instytucjonalnego teatru muzycznego (1976) oraz konteksty powołania do życia nowoczesnej koncepcji teatru muzycznego w mieście o dość specyficznej lokalizacji geograficznej. Losy Państwowego Teatru Muzycznego w Słupsku nie zapisały się zbyt długą historią w dziejach placówek o podobnym profilu w Polsce, choć przyniosły przedstawienie na miarę jednej z najciekawszych realizacji w historii słupskiego teatru. Postulowany przez ówczesnych krytyków model teatru muzycznego otrzymał swoją szansę i w wymiarze lokalnym zaowocował realizacją Operetki Witolda Gombrowicza w inscenizacji Macieja Prusa (1977). Przedstawienie zostało opisane przez Jana Ciechowicza, nie po raz pierwszy zresztą, gdyż autor był jednym z recenzentów i premierowej Operetki, i teatru muzycznego w Słupsku. Koleje spojrzenie na realizację dramatu Gombrowicza Jan Ciechowicz wzbogacił o kontekst wcześniejszych polskich realizacji dramatu w reżyserii Kazimierza Dejmka, Józefa Grudy i Kazimierza Brauna. Równie ciekawie prezentowały się na słupskiej scenie dwa „Gombrowicze” Waldemara Śmigasiewicza opisane przez M. Jarmułowicz. Gombrowiczowskie inscenizacje Ślubu (2004) oraz Ferdydurke (2006) na scenie Nowego Teatru w Słupsku, zdaniem M. Jarmułowicz, miały być typową „lokomotywą sukcesu” dla peryferyjnej sceny autorstwa Waldemara Śmigasiewicza.
Dwa kolejne teksty prezentują dokonania instytucji oraz zespołów teatralnych mieszczących się w nurcie teatru osobnego. Jolanta Betkowska przybliża nietypowe „spotkanie w Becketcie”, tj. realizacje monodramów w wykonaniu Ireny Jun oraz Tadeusza Łomnickiego na scenie słupskiego Teatru Rondo (Nie ja, Kołysanka i Ostatnia taśma), zaś Agnieszka Bednarek opisuje przedstawienia studenckiego Teatru KontemPlującego, mieszczące się w nurcie – słusznie nazwanym przez nią – „teatralnym esejem” (Gaz, Cogito Incognito i Biała noc).
Druga część pracy, Przedstawienia w wywiadach, wspomnieniach, recenzjach, stawia sobie za cel dopełnienie informacji o słupskich wydarzeniach teatralnych. Prezentuje wywiady i wspomnienia Stanisława Miedziewskiego oraz Antoniego Franczaka, twórców związanych z Teatrem Rondo, autorstwa Jolanty Krawczykiewicz. Autorka i jej rozmówcy przybliżają okoliczności powstawania zarówno przedstawień plenerowych, jak i samej koncepcji teatru napowietrznego, wydarzeń towarzyszących Słupskiej Scenie Monodramu Teatru Rondo, a także odbywających się w Słupsku cyklicznie festiwali i przeglądów teatralnych. W wywiadach z Małgorzatą Kamińską-Sobczyk i Aliną Skiepko-Gielniewską Tatiana Skumiał prezentuje z kolei dokonania Państwowego Teatru Lalki „Tęcza” w Słupsku. Na przykładzie przedstawień adresowanych do dziecięcego odbiorcy, tj. Złotego serca w opracowaniu inscenizacyjnym i reżyserii Małgorzaty Kamińskiej-Sobczyk (2001) oraz Tygrysa Pietrka w reżyserii Aliny Skiepko-Gielniewskiej (2012), autorka ukazuje nie tylko specyfikę pracy w teatrze lalkowym, ale także pośrednio problemy współczesnego teatru lakowego w Polsce. Po wywiadach umieszczono (opatrzony stosownym komentarzem merytorycznym) wybór recenzji teatralnych, m.in: Operetki Macieja Prusa (1977), dwóch wersji Hamletów Marka Grzesińskiego (1981), Jana Macieja Karola Wścieklicy Prusa (1969) i Jacka Bunscha (2012) oraz krytycznych komentarzy do najnowszych przedstawień Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku, np. Dziadów w reżyserii Stanisława Miedziewskiego, Galaktyki Szekspira Marcina Grota (w jego reżyserii) oraz Romanki Jacka Chmielnika w reżyserii Edwarda Żentary. Wybór recenzji wieńczy krytyczny dwugłos, obejmujący omówienie Szczęśliwego dnia
w reżyserii Andrzeja Chichłowskiego (2007), któremu to przedstawieniu przypadła niechlubna etykieta „towaru teatropodobnego” (określenie Andrzeja Lisa). Zaprezentowane w pracy recenzje w znacznej mierze zaważyły nie tylko na krytycznej recepcji słupskich osiągnięć teatralnych w prasie i świadomości ogólnopolskiej, ale stanowią zarazem element nierozerwalnie związany z dziejami lokalnego teatru.
Część drugą monografii zamykają fragmenty Dziennika teatralnego aktora-amatora Daniela Kalinowskiego oraz wybór materiałów ikonograficznych, które udało się zgromadzić wokół premiery Cyrku Oklahoma, przedstawienia powstałego na przełomie 2002 i 2003 roku na podstawie scenariusza według Ameryki Franza Kafki. Autorskie, subiektywne komentarze Daniela Kalinowskiego oraz zaprezentowana ikonografia wydają się tym bardziej wartościowe, iż przybliżają teatralne okoliczności poprzedzające reaktywację stałego teatru zawodowego w Słupsku (2004). Przedstawienia tego nie odnotowują żadne rejestry ani wykazy teatralnych premier, a pamięć o nim zapewne będzie trwała tak długo, jak długo żyli będą świadkowie tych wydarzeń (Ze Wstępu).
Anna Sobiecka
Słupsk w refleksji teatrologicznej. Uwagi wstępne 5
Część pierwsza
Przedstawienia i konteksty 13
Justyna Kozłowska
Edward II: teatr okrucieństwa Macieja Prusa 15
Agata Brzóska
Edward II Macieja Prusa – dojrzewanie do Szekspira 29
Jacek Mikołajczyk
Dlaczego Teatr Muzyczny został teatrem muzycznym? 43
Jan Ciechowicz
Operetka Witolda Gombrowicza w inscenizacji Macieja Prusa (odsłona pierwsza) 55
Małgorzata Jarmułowicz
Słupskie „Gombrowicze” Waldemara Śmigasiewicza 67
Jolanta Betkowska
Jun i Łomnickiego spotkanie w Becketcie – sekwencja słupska 79
Agnieszka Bednarek
Czymże jest człowiek…? Eseje teatralne studenckiego Teatru KontemPlującego 95
Część druga
Przedstawienia w wywiadach, wspomnieniach, recenzjach 110
O widowiskach plenerowych, monodramach i pracy w Słupsku
ze Stanisławem Miedziewskim rozmawiała Jolanta Krawczykiewicz (kwiecień 2009) 113
O Rondzie, choć nie tylko
z Antonim Franczakiem rozmawiała Jolanta Krawczykiewicz (kwiecień 2009) 124
Złote serce po latach
z Małgorzatą Kamińską-Sobczyk rozmawiała Tatiana Skumiał (23 września 2013 r.) 135
Tygrysek Pietrek przełamuje dziecięcy strach
z Aliną Skiepko-Gielniewską rozmawiała Tatiana Skumiał (28 września 2012 r. i 24 września 2013 r.) 148
Anna Sobiecka
Recenzje, recenzje, recenzje.. 163
(1) OPERETKA WITOLDA GOMBROWICZA 1977 (reż. Maciej Prus)
Grzegorz Sinko, Gombrowicz, Prus, Jerzy Satanowski, „Teatr” 1978, nr 2, s. 8-11 179
Ewa Moskalówna, Zagrać śpiewająco, „Czas” 1977, nr 29, s. 27-28 184
(2) HAMLET WILLIAMA SZEKSPIRA 1981 (reż. Marek Grzesiński)
Grzegorz Sinko, Hamlet aktorów i reżysera, „Teatr” 1981, nr 14, s. 9 187
Andrzej Żurowski, Profile, wersje, granice pojemności, „Kultura” 1981, nr 21, s. 11-12 189
(3) JAN MACIEJ KAROL WŚCIEKLICA WITKACEGO 1969 (reż. Maciej Prus) i 2012 (reż. Jacek Bunsch)
Konstanty Puzyna, Wreszcie z sensem, „Polityka” 1970, nr 7, s. 6-7 197
Piotr Wyszomirski, Bez kompleksów. Po premierze Jana Macieja Karola Wścieklicy w Słupsku, www.gazetaswietojanska.org/index.41702/ (data pobrania 10.07.2013) 200
(4) Dorota Kowalkowska, Dziady?, Dziennik Teatralny, 09.10.2007, www.e-teatr.pl/ (data pobrania 10.07.2013) 203
Dorota Kowalkowska, Shake z Shakespeare’a, „Nowa Siła Krytyczna”, 08.04.2008, www.e-teatr.pl/ (data pobrania 10.07.2013) 205
Dorota Kowalkowska, Publiczność nie wzywa policji?, „Nowa Siła Krytyczna”, 04.06.2008, www.e-teatr.pl/ (data pobrania 10.07.2013) 207
(5) DWUGŁOS O SŁUPSKIM TEATRZE (2012)
Andrzej Lis, Nieszczęśliwy dzień (materiał własny nadesłany 03.04.2012), www.e-teatr/ (data pobrania 10.07.2013) 210
Zbigniew Marecki, Słupska scena. Akt 1, „Głos Słupska” dodatek do „Głosu Pomorza” 2012, nr 109, s. 1 213
Mocna, ale niesprawiedliwa krytyka. Rozmowa ze Zbigniewem Kułagowskim, dyrektorem Nowego Teatru w Słupsku, „Głos Słupska” dodatek do „Głosu Pomorza” 2012, nr 109, s. 3 214
Cyrk Oklahoma we wspomnieniach Daniela Kalinowskiego Zapiski neurotyczne. Fragmenty Dziennika teatralnego 218
Noty o autorach 223
Bibliografia (wybór) 226
Indeks nazwisk 229
Spis ilustracji 237
