Umowa o zbycie spadku w polskim prawie spadkowym

• Druk: 2021
• Autor: Jakub Biernat
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Niniejsza publikacja jest pierwszym w literaturze polskiej opracowaniem mono­graficznym dotyczącym problematyki umowy o zbycie spadku na gruncie uregulowań polskiego materialnego prawa cywilnego. W sposób wyczerpujący i kompleksowy przedstawia aktualnie obowiązującą regulację umowy o zbycie spadku zawartą w Kodeksie cywilnym, odwołując się również do uregulowań pozakodeksowych. Obejmuje nie tylko pogłębioną analizę unormowania doty­czącego wskazanej instytucji prawnej w wymiarze teoretycznym, lecz także pro­pozycje rozstrzygnięć problemów praktycznych wyłaniających się w związku z jego stosowaniem.


Adresaci:


Książka jest przeznaczona zarówno dla osób zajmujących się prawem spadko­wym na poziomie naukowym i dydaktycznym, w tym nauczycieli akademickich i studentów studiów prawniczych, jak i dla praktyków, zwłaszcza zaś, z uwagi na zastrzeżony dla umowy o zbycie spadku wymóg zachowania formy aktu notarialnego, notariuszy, zastępców notarialnych i aplikantów notarialnych, a także, z uwagi na możliwe spory na tle uregulowania umowy o zbycie spadku, sędziów, adwokatów i radców prawnych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8223-900-3
• ISBN druku: 978-83-8223-624-8
• EAN: 9788382239003
• Liczba stron: 364

Wykaz skrótów | str. 15 
 
Przedmowa | str. 19 
 
Rozdział I 
Zagadnienia ogólne | str. 25 
1. Ogólna charakterystyka zbycia spadku | str. 25 
1.1. Wprowadzenie | str. 25 
1.2. Pojęcie zbycia spadku | str. 26 
1.3. Ujęcie zbycia spadku | str. 26 
1.4. Odróżnienie zbycia spadku od innych instytucji prawnych | str. 27 
1.5. Funkcje zbycia spadku | str. 28 
2. Ogólna charakterystyka zbycia spadku w polskim prawie spadkowym de lege lata | str. 31 
2.1. Wprowadzenie | str. 31 
2.2. Pojęcie zbycia spadku | str. 32 
2.3. Ujęcie zbycia spadku | str. 34 
2.4. Zakres przedmiotowy następstwa prawnego zachodzącego między zbywcą spadku a nabywcą spadku | str. 35 
2.5. Oparcie następstwa prawnego zachodzącego między zbywcą spadku a nabywcą spadku o konstrukcję sukcesji uniwersalnej | str. 42 
2.6. Odróżnienie zbycia spadku od innych instytucji prawnych | str. 45 
2.7. Źródła prawa | str. 47 
2.8. Uwagi terminologiczne | str. 50 
 
Rozdział II 
Konstrukcja prawna umowy o zbycie spadku | str. 53 
1. Wprowadzenie | str. 53 
2. Modele przeniesienia spadku | str. 54 
2.1. Uwagi wstępne | str. 54 
2.2. Model umowy zobowiązująco -rozporządzającej | str. 56 
2.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 56 
2.2.2. Źródło przypisania umowie zobowiązującej skutku rozporządzającego | str. 57 
2.2.3. Umowa zobowiązująca, której może być przypisany skutek rozporządzający | str. 62 
2.2.3.1. Pojęcie umowy zobowiązującej i przykłady umów zobowiązujących | str. 62 
2.2.3.2. Wyłączenie przypisania umowie zobowiązującej skutku rozporządzającego | str. 69 
2.3. Model umowy rozporządzającej | str. 74 
2.3.1. Uwagi wprowadzające | str. 74 
2.3.2. Umowa rozporządzająca zawierana w braku stosunku zobowiązaniowego | str. 76 
2.3.3. Umowa rozporządzająca zawierana w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego | str. 77 
2.3.3.1. Uwagi ogólne | str. 77 
2.3.3.2. Stosunki zobowiązaniowe, w wykonaniu których może być zawarta umowa rozporządzająca | str. 79 
3. Kauzalność materialna (przyczynowość) przeniesienia spadku | str. 83 
3.1. Uwagi wstępne | str. 83 
3.2. Istnienie stosunku zobowiązaniowego a umowa rozporządzająca | str. 85 
3.3. Źródło stosunku zobowiązaniowego a umowa rozporządzająca | str. 88 
 
Rozdział III 
Przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 92 
1. Wprowadzenie | str. 92 
2. Składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 93 
2.1. Uwagi wstępne | str. 93 
2.2. Prawa, obowiązki i sytuacje prawne jako składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 95 
2.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 95 
2.2.2. Obowiązki jako składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 96 
2.2.3. Sytuacje prawne jako składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 100 
2.2.4. Prawa jako składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 101 
2.3. Kryteria zaliczenia praw do składników masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 102 
2.3.1. Prawa uzyskane w drodze dziedziczenia | str. 102 
2.3.2. Zmiany w zakresie praw uzyskanych w drodze dziedziczenia | str. 102 
2.3.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 102 
2.3.2.2. Wyłączenie praw z masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku ...103 
2.3.2.3. Włączenie praw do masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 107 
2.3.2.3.1. Uwagi ogólne | str. 107 
2.3.2.3.2. Problematyka włączenia praw do masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku na podstawie art. 1054 § 1 in principio k.c | str. 107 
2.3.2.3.3. Problematyka włączenia praw do masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku w związku z zastosowaniem zasady surogacji | str. 110 
2.3.2.3.4. Problematyka włączenia praw do masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku w związku z przekształceniem sytuacji prawnych uzyskanych w drodze dziedziczenia | str. 114 
2.3.2.3.5. Problematyka włączenia praw do masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku w związku z przynoszeniem pożytków i innych przychodów | str. 115 
2.3.3. Uwagi końcowe | str. 117 
2.4. Przedmiot umowy o zbycie spadku a dopuszczalność zawarcia niewadliwej umowy o zbycie spadku | str. 118 
3. Umowa o zbycie spadku dotycząca spadku w całości bądź w części | str. 125 
3.1. Umowa o zbycie spadku dotycząca spadku w całości | str. 125 
3.2. Umowa o zbycie spadku dotycząca spadku w części | str. 130 
 
Rozdział IV 
Treść umowy o zbycie spadku | str. 135 
1. Wprowadzenie | str. 135 
2. Treść umowy zobowiązującej a treść umowy rozporządzającej | str. 136 
2.1. Uwagi wstępne | str. 136 
2.2. Umowa zobowiązująco -rozporządzająca | str. 136 
2.3. Umowa zobowiązująca | str. 136 
2.4. Umowa rozporządzająca zawierana w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego nawiązanego na podstawie umowy zobowiązującej do przeniesienia spadku | str. 137 
2.5. Umowa rozporządzająca zawierana w wykonaniu innego stosunku zobowiązaniowego | str. 137 
3. Elementy treści umowy o zbycie spadku | str. 138 
3.1. Uwagi wstępne | str. 138 
3.2. Wyznaczenie zakresu elementów treści umowy o zbycie spadku w sposób negatywny | str. 138 
3.2.1. Wskazanie w umowie rozporządzającej wykonywanego stosunku zobowiązaniowego | str. 138 
3.2.2. Wyszczególnienie składników majątkowych masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 141 
3.2.3. Wyszczególnienie składników majątkowych uzyskiwanych przez nabywcę spadku na podstawie art. 1053 k.c | str. 144 
3.2.4. Podsumowanie | str. 145 
3.3. Wyznaczenie zakresu elementów treści umowy o zbycie spadku w sposób pozytywny | str. 146 
3.3.1. Minimalna konieczna treść umowy o zbycie spadku | str. 146 
3.3.2. Pozostała treść umowy o zbycie spadku | str. 148 
3.3.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 148 
3.3.2.2. Wyłączenie skutku rozporządzającego w umowie zobowiązującej | str. 148 
3.3.2.3. Wyłączenie lub włączenie składników majątkowych z (do) masy majątkowej stanowiącej przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 149 
3.3.2.4. Kształtowanie następstwa prawnego zachodzącego między zbywcą spadku a nabywcą spadku | str. 149 
3.3.2.5. Zastrzeżenie na wypadek uzyskania przez zbywcę spadku udziału w spadku | str. 150 
3.3.2.6. Modyfikacja dotycząca roszczeń wynikających z art. 1054 k.c | str. 151 
3.3.2.7. Modyfikacja zakresu i charakteru odpowiedzialności za długi spadkowe zbywcy spadku i nabywcy spadku | str. 154 
3.3.2.8. Modyfikacja dotycząca roszczeń związanych z zaspokajaniem długów spadkowych | str. 155 
3.3.2.9. Modyfikacja odpowiedzialności za wady | str. 158 
3.3.2.10. Modyfikacja chwili przejścia korzyści i ciężarów związanych z przedmiotami należącymi do spadku lub niebezpieczeństwa ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia | str. 160 
3.3.2.11. Zastrzeżenie warunku lub terminu | str. 162 
3.3.2.12. Zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia lub odstępnego | str. 171 
 
Rozdział V 
Strony umowy o zbycie spadku | str. 175 
1. Wprowadzenie | str. 175 
2. Zbywca spadku | str. 177 
2.1. Zagadnienia ogólne | str. 177 
2.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 177 
2.1.2. Wymóg kwalifikacji zbywcy spadku a zakres umów o zbycie spadku | str. 178 
2.1.3. Chwila oceny istnienia kwalifikacji zbywcy spadku | str. 181 
2.1.4. Wpływ braku kwalifikacji zbywcy spadku na zawartą umowę o zbycie spadku | str. 184 
2.2. Spadkobierca jako zbywca spadku | str. 187 
2.2.1. Spadkobierca jako podmiot kwalifikowany do zbycia spadku | str. 187 
2.2.2. Uzyskanie przez spadkobiercę kwalifikacji do zbycia spadku | str. 187 
2.2.3. Utrata przez spadkobiercę kwalifikacji do zbycia spadku | str. 190 
2.2.4. Uwagi końcowe | str. 192 
2.3. Spadkobierca spadkobiercy jako zbywca spadku | str. 194 
2.3.1. Spadkobierca spadkobiercy jako podmiot kwalifikowany do zbycia spadku | str. 194 
2.3.2. Uzyskanie przez spadkobiercę spadkobiercy kwalifikacji do zbycia spadku | str. 196 
2.3.3. Utrata przez spadkobiercę spadkobiercy kwalifikacji do zbycia spadku | str. 198 
2.3.4. Uwagi końcowe | str. 200 
2.4. Następca prawny pod tytułem ogólnym osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną będącej spadkobiercą jako zbywca spadku | str. 201 
2.4.1. Następca prawny pod tytułem ogólnym osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną będącej spadkobiercą jako podmiot kwalifikowany do zbycia spadku | str. 201 
2.4.2. Uzyskanie przez następcę prawnego pod tytułem ogólnym osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną będącej spadkobiercą kwalifikacji do zbycia spadku | str. 202 
2.4.3. Utrata przez następcę prawnego pod tytułem ogólnym osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną będącej spadkobiercą kwalifikacji do zbycia spadku | str. 204 
2.4.4. Uwagi końcowe | str. 205 
2.5. Nabywca spadku w drodze umowy o zbycie spadku jako zbywca spadku | str. 206 
2.6. Małżonkowie jako zbywcy spadku | str. 210 
3. Nabywca spadku | str. 214 
4. Zdolność do czynności prawnych zbywcy spadku i nabywcy spadku | str. 217 
 
Rozdział VI 
Forma umowy o zbycie spadku | str. 222 
1. Wprowadzenie | str. 222 
2. Wymóg formy szczególnej umowy o zbycie spadku | str. 224 
2.1. Zagadnienia ogólne | str. 224 
2.2. Zagadnienia szczegółowe | str. 230 
3. Rygor formy szczególnej umowy o zbycie spadku | str. 232 
4. Zakres formy szczególnej umowy o zbycie spadku | str. 233 
5. Wpływ formy szczególnej umowy o zbycie spadku na formę innych czynności prawnych | str. 236 
6. Zachowanie formy szczególnej umowy o zbycie spadku a wydanie przez naczelnika urzędu skarbowego pisemnej zgody bądź zaświadczenia, o których mowa w art. 19 ust. 6 u.p.s.d | str. 238 
 
Rozdział VII 
Skutki prawne związane z umową o zbycie spadku | str. 246 
1. Wprowadzenie | str. 246 
2. Skutki prawne związane z umową o zbycie spadku niewywołującą skutku rozporządzającego w postaci przeniesienia spadku | str. 248 
3. Skutki prawne związane z umową o zbycie spadku wywołującą skutek rozporządzający w postaci przeniesienia spadku | str. 249 
3.1. Uwagi wstępne | str. 249 
3.2. Uzyskanie przez nabywcę spadku składników majątkowych | str. 250 
3.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 250 
3.2.2. Kryteria wyodrębnienia składników majątkowych uzyskiwanych przez nabywcę spadku | str. 253 
3.2.2.1. Składniki majątkowe stanowiące przedmiot umowy o zbycie spadku | str. 253 
3.2.2.2. Składniki majątkowe uzyskiwane z mocy prawa | str. 254 
3.2.2.2.1. Uwagi ogólne | str. 254 
3.2.2.2.2. Składniki majątkowe stanowiące prawa | str. 258 
3.2.2.2.3. Składniki majątkowe stanowiące obowiązki | str. 258 
3.2.2.2.4. Składniki majątkowe stanowiące sytuacje prawne | str. 264 
3.2.2.2.5. Zagadnienia szczegółowe | str. 264 
3.2.2.2.5.1. Uwagi wstępne | str. 264 
3.2.2.2.5.2. Uzyskanie przez nabywcę spadku udziału w spadku, który przypadł spadkobiercy po zawarciu umowy o zbycie spadku z mocą wsteczną od chwili otwarcia spadku | str. 264 
3.2.2.2.5.3. Uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku złożonego pod wpływem błędu lub groźby bądź niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku pod wpływem błędu lub groźby | str. 265 
3.2.2.2.5.4. Uprawnienie do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku przysługujące transmitariuszowi | str. 269 
3.2.2.2.5.5. Roszczenie o ochronę dziedziczenia i roszczenia uzupełniające | str. 271 
3.2.2.2.5.6. Możność powstania roszczenia o ochronę dziedziczenia i roszczeń uzupełniających | str. 274 
3.2.2.2.5.7. Obowiązek (możność powstania obowiązku) wydania spadku lub przedmiotów należących do spadku oraz możność powstania względem nabywcy spadku roszczeń o zwrot nakładów | str. 276 
3.2.2.2.5.8. Roszczenia małżonka spadkodawcy dotyczące przedmiotów urządzenia domowego i uzyskane przez małżonka spadkodawcy przedmioty urządzenia domowego | str. 278 
3.2.2.2.5.9. Uprawnienie do żądania wyłączenia małżonka od dziedziczenia | str. 280 
3.2.2.2.5.10. Problematyka stosunku wspólności majątku spadkowego | str. 280 
3.2.2.2.5.10.1. Uwagi wprowadzające | str. 280 
3.2.2.2.5.10.2. Wstąpienie nabywcy spadku w istniejący stosunek wspólności majątku spadkowego | str. 282 
3.2.2.2.5.10.3. Powstanie stosunku wspólności majątku spadkowego | str. 286 
3.3. Ustanie (wygaśnięcie) składników majątkowych lub stosunków prawnych | str. 290 
3.4. Powstanie odpowiedzialności nabywcy spadku względem zbywcy spadku za to, że wierzyciele nie będą żądali od zbywcy spadku spełnienia świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych | str. 292 
3.5. Możność żądania zwrotu świadczenia spełnionego na zaspokojenie długu spadkowego przez zbywcę spadku lub nabywcę spadku w stosunku między zbywcą spadku a nabywcą spadku | str. 295 
3.6. Możność żądania zwrotu wartości świadczenia spełnionego w związku z realizacją roszczeń z tytułu rozliczeń między współspadkobiercami lub zapisobiercami windykacyjnymi przez zbywcę spadku lub nabywcę spadku w stosunku między zbywcą spadku a nabywcą spadku | str. 299 
3.7. Powstanie roszczeń, o których mowa w art. 1054 k.c | str. 301 
3.7.1. Uwagi wprowadzające | str. 301 
3.7.2. Powstanie roszczeń o wydanie tego, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów należących do spadku zostało uzyskane w zamian tych przedmiotów albo jako naprawienie szkody | str. 303 
3.7.2.1. Uwagi wstępne | str. 303 
3.7.2.2. Przesłanki powstania roszczenia | str. 304 
3.7.2.3. Treść roszczenia | str. 309 
3.7.3. Powstanie roszczenia o wyrównanie ubytku wartości powstałego przez zużycie lub nieodpłatne rozporządzenie przedmiotami należącymi do spadku | str. 312 
3.7.3.1. Uwagi wstępne | str. 312 
3.7.3.2. Przesłanki powstania roszczenia | str. 313 
3.7.3.3. Treść roszczenia | str. 316 
3.7.4. Powstanie roszczenia o zwrot wydatków i nakładów poczynionych na spadek | str. 317 
3.7.4.1. Uwagi wstępne | str. 317 
3.7.4.2. Przesłanka powstania roszczenia | str. 317 
3.7.4.3. Treść roszczenia | str. 322 
3.8. Powstanie (możność powstania) odpowiedzialności za wady | str. 323 
3.8.1. Uwagi wprowadzające | str. 323 
3.8.2. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady | str. 324 
3.8.3. Odpowiedzialność za wady w związku z zawarciem umowy darowizny | str. 329 
3.9. Przejście korzyści i ciężarów związanych z przedmiotami należącymi do spadku oraz niebezpieczeństwa ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia | str. 331 
 
Zakończenie | str. 333 
1. Wprowadzenie | str. 333 
2. Ocena stopnia realizacji funkcji umowy o zbycie spadku | str. 333 
3. Ocena ujęcia zbycia spadku jako zespołu umów | str. 336 
4. Ocena szczegółowych uregulowań | str. 338 
5. Podsumowanie | str. 344 
6. Postulaty de lege ferenda | str. 345 
 
Bibliografia | str. 353 
 
Orzecznictwo | str. 363