Wojny Zachodu. Interwencje zbrojne państw zachodnich po zimnej wojnie
Ostatnią wielką, zwycięską wojną Zachodu była zimna wojna. Po tym zwycięstwie zapowiadało się długie jego panowanie w porządku światowym.
I oto stała się rzecz nieoczekiwana. W pozimnowojennym ćwierćwieczu państwa zachodnie zdecydowały się na przeprowadzenie kilku interwencji zbrojnych, które przyspieszyły kres dominacji Zachodu w świecie. Paradoks tym większy, że właściwie wszystkie te wojny kończyły się militarnym zwycięstwem i zarazem polityczną porażką.
Wojny Zachodu są pierwszą publikacją w świecie zachodnim, która w sposób całościowy i zgodnie z rygorami studiów strategicznych odnosi się do tego zjawiska. To książka ważna również dlatego, że Polska brała udział w kilku z analizowanych tu interwencji. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że stanie się niezbędną lekturą polityków i ich doradców, badaczy, studentów i komentatorów zajmujących się kluczowym zagadnieniem życia międzynarodowego, czyli użyciem siły w celach politycznych.
Nie ma dotychczas w piśmiennictwie polskim podobnego opracowania. Dzieło zespołu badaczy skupionych w Zakładzie Studiów Strategicznych Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW jest rzeczywiście pionierskie, zarówno pomysł, jak i jego realizacja.[…] Praca ta ma oczywiście charakter ściśle naukowy, ale czyta się ją łatwo i ze zrozumieniem. […] Opracowanie jest nowe i świeże, daje wiele punktów wyjścia do tak potrzebnej dzisiaj dyskusji o strategicznych problemach współczesnego świata, o konfliktach zbrojnych i o interpretacji terminu „zwycięstwo”.
prof. dr hab. Michał Chorośnicki
W tomie publikują:
Bolesław Balcerowicz, Agnieszka Bieńczyk-Missala, Patrycja Grzebyk, Robert Kupiecki, Roman Kuźniar, Marek Madej, Kamila Pronińska, Anna Wojciuk.
Spis treści
Wprowadzenie 9
Idea i główne cele opracowania 9
Struktura opracowania 12
Część I. Interwencje – analizy przypadków
Kamila Pronińska
Interwencja w Zatoce Perskiej –
pierwsza wojna Zachodu po zimnej wojnie 21
1. Kontekst strategiczny 21
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 30
3. Przebieg interwencji 38
4. Aspekty prawne interwencji 41
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 44
6. Rezultaty 47
Marek Madej
Interwencja w Bośni i Hercegowinie – Zachód w służbie ONZ 51
Uwagi wstępne 51
1. Kontekst strategiczny 53
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 60
3. Przebieg interwencji 67
4. Aspekty prawne interwencji 71
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 74
6. Rezultaty 75
Agnieszka Bieńczyk-Missala
Interwencja w Kosowie – pierwsza wojna o prawa człowieka 80
1. Kontekst strategiczny 80
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 87
3. Przebieg interwencji 93
4. Aspekty prawne interwencji 96
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 100
6. Rezultaty 102
Marek Madej
Interwencja w Afganistanie –
najdłuższa wojna, największe fiasko? 106
1. Kontekst strategiczny 107
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 114
3. Przebieg interwencji 123
4. Aspekty prawne interwencji 130
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 138
6. Rezultaty 141
Bolesław Balcerowicz
Interwencja w Iraku 2003–2010 – katastrofa w wojnie z wyboru 147
1. Kontekst strategiczny 147
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 152
3. Przebieg interwencji (od wojny z Irakiem do wojny w Iraku) 164
4. Aspekty prawne interwencji 171
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 174
6. Rezultaty 175
Anna Wojciuk
Interwencja w Libii – pozorny sukces militarny
drogą do państwa upadłego 178
1. Kontekst strategiczny 178
2. Motywy, uzasadnienie i cele zaangażowania Zachodu 182
3. Przebieg interwencji 192
4. Aspekty prawne 196
5. Stosunek opinii publicznej do interwencji 200
6. Rezultaty 202
Część II. Wnioski i refleksje
Marek Madej
Efektywność i skuteczność zachodnich interwencji w okresie
pozimnowojennym – dlaczego tak często nie wychodzi? 207
1. Tytułem wstępu – sukces czy zwycięstwo, efektywność czy skuteczność
i jak je mierzyć? 207
2. Efektywność interwencji Zachodu – przegląd przypadków 210
3. Niepokojąca trajektoria – malejąca skuteczność i efektywność
zachodnich interwencji 221
4. Następstwa i perspektywy 229
Roman Kuźniar
Liberalny interwencjonizm Zachodu po zimnej wojnie –
przesłanki i konsekwencje 232
1. Kontekst ideowy 232
2. Kilka wybranych interwencji 236
3. Lekcje płynące z liberalnego interwencjonizmu ostatnich lat 243
Patrycja Grzebyk
Wpływ zachodnich interwencji zbrojnych na ewolucję prawa
do użycia siły 249
1. Marginalizacja Rady Bezpieczeństwa 251
2. Agresywna samoobrona 260
3. Interwencja humanitarna (czytaj prodemokratyczna) 265
4. Konkluzje – nieznośna łatwość zmiany niezmienialnego 272
Agnieszka Bieńczyk-Missala
Międzynarodowe prawo humanitarne w świetle interwencji
zbrojnych Zachodu 274
1. Straty ludności cywilnej w wojnach Zachodu 275
2. Stosowana broń 276
3. Kwalifikacja celów wojskowych 279
4. Status zatrzymanych i ich traktowanie 284
5. Prywatne firmy wojskowe 290
Bolesław Balcerowicz
Interwencje/wojny Zachodu. Wymiar militarny – strategie,
doktryny, lekcje 294
1. Wojna w Zatoce 1990/1991 295
2. Konflikt w Bośni 299
3. Interwencja zbrojna NATO w Jugosławii 302
4. Interwencja w Afganistanie 304
5. Inwazja na Irak 309
6. Konflikt zbrojny w Libii 312
7. Lekcje 314
Kamila Pronińska
Znaczenie czynnika surowcowo-energetycznego w interwencjach
zbrojnych Zachodu po zimnej wojnie 320
1. Percepcja bezpieczeństwa energetycznego Zachodu
po zimnej wojnie – interesy, wyzwania, zagrożenia 320
2. Czynnik surowcowy w interwencjach Zachodu w Zatoce Perskiej 330
3. Force for good? Surowcowy wymiar interwencji w Libii 339
4. Znaczenie afgańskich zasobów mineralnych z perspektywy zachodniej
interwencji 343
5. Wnioski 347
Robert Kupiecki
Wojny Zachodu – konflikty bez zwycięstwa 350
1. Zwycięstwo wojenne jako obszar analizy 350
2. Mgła zwycięstwa. Clausewitz czy Liddell Hart? 355
3. Poszukiwanie postheroicznej teorii zwycięstwa 362
4. Teoria zwycięstwa – ujęcie podręcznikowe 368
Literatura 372
Indeks nazwisk 402
Indeks rzeczowy 413
Noty o Autorach 420
