Współczesny człowiek wobec zagrożeń w cyberprzestrzeni
Problematyka cyberbezpieczeństwa z jednej strony jest obecna w polskiej przestrzeni publicznej w różnych dokumentach rządowych i w programach partii politycznych, natomiast z drugiej strony stała się przedmiotem badań zarówno przedstawicieli nauk o bezpieczeństwie, politologii, prawników, ekonomistów czy informatyków. Zdaniem A. Pieczywoka, „(…) cyberbezpieczeństwo jawi się jako rodzaj konstruktu, za pomocą którego kreowany jest obraz świata pełnego nienamacalnych niebezpieczeństw, do zwalczania których nieodzowne wydaje się publikowanie dokumentów pod postacią kolejnych doktryn i strategii walki z zagrożeniami w cyberprzestrzeni a także prowadzenia badań w tym zakresie”. Jednym z najważniejszych wyzwań w zakresie cyberbezpieczeństwa jest budowanie świadomości i edukacja użytkowników zarówno po stronie społeczeństwa, biznesu, jak i klientów firm oraz konsumentów na temat możliwych zagrożeń w cyberprzestrzeni związanych ze zmieniającym się światem, z coraz większym i bardziej powszechnym dostępem do nowoczesnych technologii oraz prowadzeniem drugiego życia w świecie cyfrowym.
Autorzy poszczególnych rozdziałów monografii nie tylko opisują różnorodne zagrożenia i niebezpieczeństwa cyfrowego świata, lecz starają się również odpowiedzieć na ważne pytania: Czy w cyfrowym świecie agresji, politycznych kłótni prowadzonych przez boty i trolle, sztucznych kont w mediach społecznościowych, baniek informacyjnych i innych działań z bogatego katalogu internetowej manipulacji, istnieje jeszcze miejsce dla wolności myśli oraz egzystencji, w której zwalcza się zagrożenia? Jak w sposób odpowiedzialny przygotować człowieka do świadomego, refleksyjnego korzystania z mediów elektronicznych i współtworzenia ich treści? Jak nauczyć go omijania tych pułapek, które zastawia na niego w cyberprzestrzeni drugi człowiek, ale i tych, które wynikają z jej cyfrowej ontologii? (Fragment Wstępu)
Wstęp 5
Rozdział 1
CYBERPRZESTRZEŃ MIEJSCEM WALKI (WOJNY) INFORMACYJNEJ (WYBRANE ASPEKTY)
Andrzej Żebrowski, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie 9
1.1. Wprowadzenie 9
1.2. Charakterystyka problemu 9
1.3. Walka informacyjna 17
1.4. Zagrożenia w cyberprzestrzeni 23
1.5. Zakończenie 35
Bibliografia 36
Rozdział 2
DARKNET JAKO ZAGROŻENIE DLA BEZPIECZNEJ CYBERPRZESTRZENI
Klaudia Skelnik, Dagmara Arcikiewicz, Jarosław Zych, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku 37
2.1. Wprowadzenie 37
2.2. Bezpieczeństwo cyberprzestrzeni 39
2.3. Darknet – mroczna strona Internetu 42
2.4. Globalny zasięg zagrożeń płynących z sieci Darknet 44
2.5. Przeciwdziałania 48
2.6. Zakończenie 51
Bibliografia 52
Rozdział 3
CYBERSTALKING JAKO WSPÓŁCZESNA FORMA PRZEŚLADOWANIA I ZAGROŻENIE DLA BEZPIECZEŃSTWA PERSONALNEGO
Joanna Grubicka, Akademia Pomorska w Słupsku 55
3.1. Wprowadzenie 55
3.2. Stalking w kodeksie karnym w Polsce i wybranych krajach europejskich 60
3.3. Metodologia i opis badanej próby 66
3.4. Sposoby walki z cyberstalkingiem 72
3.5. Zakończenie 73
Bibliografia 75
Rozdział 4
ZNACZENIE EKOLOGII INFORMACJI W CYBERPRZESTRZENI
Beata Taraszkiewicz, Akademia Pomorska w Słupsku 79
4.1. Wprowadzenie 79
4.2. Przeładowanie informacyjne a ekologia informacji 80
4.3. Zakończenie 89
Bibliografia 89
Rozdział 5
INTERNET – MŁODZI LUDZIE W „SIECI” ZAGROŻEŃ
Dorota Kiełb-Grabarczyk, Akademia Pomorska w Słupsku 91
5.1. Wprowadzenie 91
5.2. Społeczeństwo informacyjne 92
5.3. Wirtualna przemoc 96
5.4. Zakończenie 100
Bibliografia 101
Rozdział 6
PROBLEM UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH W KONTEKŚCIE CYBERPRZESTRZENI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM INFOHOLIZMU
Hanna Sommer, Politechnika Rzeszowska; Grzegorz Zakrzewski, Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna 103
6.1. Wprowadzenie 103
6.2. Zjawisko uzależnienia multimedialnego 104
6.3. Zjawisko infoholizmu wśród młodzieży na terenie Podkarpacia w świetle badań 106
6.4. Zakończenie 112
Bibliografia 114
Rozdział 7
INTERNETOWY HANDEL NARKOTYKAMI JAKO ZAGROŻENIE W CYBERPRZESTRZENI
Milena Zajkowska, Uniwersytet w Białymstoku 115
7.1. Wprowadzenie 115
7.2. Charakterystyka handlu narkotykami 116
7.3. Najczęściej konsumowane środki odurzające w Unii Europejskiej i ich charakterystyka 119
7.4. Sposoby internetowego handlu narkotykami – w sieci TOR, wirtualnych aptekach, sklepach kolekcjonerskich oraz przez przelewy internetowe 122
7.5. Zagrożenia prawno-kryminologiczne i społeczne wynikające z internetowego handlu narkotykami 125
7.6. Wyzwania dla państwa – sposoby ścigania przestępstw popełnianych w cyberprzestrzeni, reakcja organów państwowych na handel narkotykami w cyberprzestrzeni 126
7.7. Zakończenie 127
Bibliografia 128
Rozdział 8
NAUCZYCIEL I UCZEŃ WE WSPÓŁCZESNEJ CYBERPRZESTRZENI
Witold Kołodziejczyk, Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie; Jolanta Maciąg, Akademia Pomorska w Słupsku 131
8.1. Wprowadzenie 131
8.2. Perspektywa dwóch szkół i modeli uczenia się 133
8.3. Zakończenie 139
Bibliografia 139
Rozdział 9
SENIORZY W CYBERPRZESTRZENI – TEORETYCZNE ASPEKTY WYKLUCZENIA CYFROWEGO
Gabriela Czapiewska, Akademia Pomorska w Słupsku 141
9.1. Wprowadzenie 141
9.2. Egzemplifikacja wykluczenia cyfrowego 142
9.3. Przejawy cyberwykluczenia i skala zjawiska 145
9.4. Starzenie się społeczeństwa a zagrożenie cyberwykluczeniem 146
9.5. Wykluczenie cyfrowe osób starszych 147
9.6. Sposoby przeciwdziałania cyberwykluczeniu 155
9.7. Zakończenie 159
Bibliografia 160
Rozdział 10
ROLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH I ICH DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE W ZAPOBIEGANIU ZAGROŻENIOM W CYBERPRZESTRZENI
Robert Czyż, Akademia Pomorska w Słupsku 163
10.1. Wprowadzenie 163
10.2. Bezpieczeństwo i porządek publiczny w zapobieganiu cyberprzestępstwom (cyberzagrożeniom) 16410.3. Charakterystyka wybranych rodzajów zagrożeń cyberprzestępczością internetową wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym 165
10.4. Rodzaje czynów zabronionych z kategorii informatyki, z wykorzystaniem Internetu, których dopuszczają się nieletni 167
10.5. Przykłady czynów karalnych z udziałem nieletnich w kategorii cyberprzestępstw stwierdzonych przez policję i rozpatrzonych przez Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich w Słupsku, w regionie słupskim w latach 2015–2017 170
10.6. Organizacje pozarządowe w walce z cyberprzestępstwami i cyberzagrożeniami 171
10.7. Działania profilaktyczne realizowane przez organizacje pozarządowe w obszarze bezpieczeństwa 173
10.8. Organizacje pozarządowe z regionu słupskiego prowadzące działania w zapobieganiu cyberprzestępczości i cyberzagrożeniom 174
10.9. Wybrane działania z powiatu słupskiego ukierunkowane na przeciwdziałanie zjawiskom cyberprzestępstw – cyberzagrożeń
10.10. Wnioski 176
10.11. Zakończenie 177
Bibliografia 178
Rozdział 11
PROGRAM STRAŻY MIEJSKIEJ W GDAŃSKU „CYBERPRZEMOC – NIE DAJ SIĘ ZŁAPAĆ W SIEĆ”
Hanna Sommer, Politechnika Rzeszowska; Grzegorz Zakrzewski, Przemysław Ptaszyński, Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna 181
11.1. Wprowadzenie 181
11.2. Metodologiczne aspekty badań 184
11.3. Przeprowadzenie i opis wyników badań 188
11.4. Zakończenie 191
Bibliografia 192
