Dziecko i dorosły w rozmowie - 01 Teoretyczne podstawy badań rozmowy dziecka i dorosłego

• Druk: Katowice, 2014
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Pedagogika
• Autor: Eugenia Rostańska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Swoją pracę autorka poświęciła niezwykle istotnemu zagadnieniu, jakim jest rozmowa dziecka z dorosłym. W specyfikę takiego kontaktu wpisana jest zarówno asymetria relacji jej uczestników, jak i asymetria umiejętności, a także nawyków językowych, intencji, odmienności widzenia świata oraz siebie w nim. Nie można też zapomnieć o ulotności i niepowtarzalności zjawiska, jakim jest rozmowa. Pytanie zatem o to, jakiej komunikacji doświadcza dziecko, porozumiewając się z dorosłym, dotyczy struktury, przebiegu, interakcyjności i relacji, ale także: wyjaśnienia, przekazu i odbioru znaczeń czy tworzenia sfery afektywnej. Odpowiedź na pytanie, czego doświadcza dziecko w trakcie rozmowy z dorosłym, ma kluczowe znaczenie dla właściwych relacji nauczyciela i ucznia w młodszym wieku szkolnym. Cel pracy, jaki sobie autorka postawiła, to taki opis rozmowy dziecka z dorosłym, który pozwala na odkrycie jej poszczególnych elementów i zależności między nimi. Praca ma charakter prezentacji materiałowej. Kategorie opisu są ilustrowane, a przykłady wypowiedzi dobrane z zebranych rozmów między dzieckiem a dorosłym, odbywających się w różnych sytuacjach, miejscach i na różny temat.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Edukacja, pedagogika, szkolnictwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-2355-8

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1. Teoretyczne podstawy badań rozmowy dziecka i dorosłego . . . . . . . 13
1.1. Komunikacja interpersonalna bezpośrednia w teorii i modelach komunikacji.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1.1. Komunikacja interpersonalna bezpośrednia w rozmowie dziecka
i dorosłego . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1.2. Modele komunikacji interpersonalnej bezpośredniej. . . . . 15
1.1.3. Modele komunikacji interpersonalnej bezpośredniej w aspekcie
lingwistycznym . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.1.4. Wspólnota komunikacyjna w komunikacji bezpośredniej i interpersonalnej
. . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.1.5. Kompetencje komunikacyjne w porozumiewaniu się interpersonalnym
bezpośrednim . . . . . . . . . . . . . . 28
1.2. Dialog, dyskurs, rozmowa w analizie komunikowania się dziecka i dorosłego
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.3. Rozmowa jako forma komunikacji bezpośredniej . . . . . . . 37
1.4. Dziecko i dorosły w diadzie rozmawiającej . . . . . . . . . 47
1.4.1. Dziecko jako uczestnik diady w rozmowie z dorosłym. . . . 50
1.4.2. Dorosły jako uczestnik diady w rozmowie z dzieckiem . . . 54
1.4.3. Przestrzeń rozmowy w diadzie dziecko — dorosły . . . . . 58
1.5. Język w przestrzeni diady rozmawiającej . . . . . . . . . . 61
1.5.1. Język i mówienie w rozmowie dziecka i dorosłego . . . . . 61
1.5.2. Komunikacja i użycie języka w rozmowie dziecka z dorosłym . 66
1.5.3. Potoczność tekstu w codziennych rozmowach dziecka i dorosłego 71
2. Metodologia badań rozmowy dziecka i dorosłego . . . . . . . . . . 75
2.1. Orientacja teoretyczna badań rozmowy dziecka i dorosłego . . . . 75
2.2. Założenia i problemy badawcze. Cele badań. Kategorie i ich wskaźniki . 82
2.2.1. Struktura rozmowy dziecka i dorosłego — kategorie analiz i problemy
szczegółowe . . . . . . . . . . . . . . 84
2.2.2. Doświadczanie komunikacji w rozmowie dziecka i dorosłego —
kategorie analiz i problemy szczegółowe . . . . . . . . 85
2.2.3. Odniesienia edukacyjne w rozmowie dziecka i dorosłego — kategorie
analiz i problemy szczegółowe . . . . . . . . . 85
2.2.4. Kategorie i wskaźnikowania jednostek opisu rozmowy dziecka
i dorosłego . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
2.3. Metody badań, modele badawcze, matryce . . . . . . . . . 87
2.4. Cechy kontekstowe i sposób gromadzenia danych w badaniach rozmowy
dziecka i dorosłego . . . . . . . . . . . . . . . 92
3. Struktura rozmowy dziecka i dorosłego. Aspekt diadyczny, interakcyjny i pragmatyczno-
językowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
3.1. Otwarcie rozmowy dziecka i dorosłego . . . . . . . . . . 101
3.2. Zamknięcie rozmowy w reprezentacjach wypowiedzi dziecka i dorosłego 112
3.3. Determinanty rozmowy w reprezentacji wypowiedzi dziecka i dorosłego:
przyzwolenie i nastawienie, zamiana ról nadawcy i odbiorcy. . . 117
3.4. Wymiar lingwistyczny rozmów dziecka i dorosłego w reprezentowanych
wypowiedziach . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
4. Doświadczanie komunikacji w rozmowie dziecka i dorosłego. . . . . . . 135
4.1. Doświadczanie komunikacji — założenia teoretyczne . . . . . . 135
4.2. Rozmowa dziecka i dorosłego jako źródło komunikacji. Kategorie doświadczane
i wartości kategorialne. . . . . . . . . . . . 139
4.3. Doświadczanie interakcji w rozmowie dziecka i dorosłego . . . . 141
4.4. Doświadczanie relacji w rozmowie dziecka i dorosłego . . . . . 151
4.5. Doświadczanie asymetrii relacji w rozmowie dziecka i dorosłego . . 160
4.6. Doświadczanie skuteczności przekazu w rozmowie dziecka i dorosłego . 169
4.7. Strategie grzeczności w rozmowie dziecka z dorosłym. . . . . . 174
5. Edukacyjne odniesienia doświadczania komunikacji w rozmowie dziecka i dorosłego 178
5.1. Wymiar edukacyjny komunikowania się dziecka i dorosłego . . . . 178
5.2. Sfera afektywna w rozmowie dziecka i dorosłego w aspekcie szkolnej
komunikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
5.3. Doświadczanie odbioru i przekazu znaczeń w rozmowie dziecka i dorosłego
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
5.4. Doświadczanie kierowania w rozmowie dziecka i dorosłego . . . . 203
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Aneksy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282