Piastowskie fundacje klasztorów żeńskich w Polsce XIII wieku

• Druk: Warszawa, 2022
• Autor: Andrzej Małkiewicz, Anna Agnieszka Dryblak
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Monografia stanowi analizę fundacji najważniejszych żeńskich założeń monastycznych powstałych w kręgu dynastii piastowskiej w XIII wieku. Ukazuje je na tle porównawczym, przedstawia ideę klasztoru kobiecego we wczesnośredniowiecznej Europie Zachodniej i jej recepcję w Europie Środkowej. Zarysowuje też (nieco inaczej prezentujące się) początki żeńskich wspólnot w Polsce, przywołując przy tym także znaczące dwunastowieczne fundacje możnowładcze.


Monografia dotyczy tematyki wciąż rzadko poruszanej w badaniach historycznych w Polsce i odpowiada na pytania:
- Dlaczego w wieku XIII książęta z dynastii piastowskiej zaczęli interesować się monastycyzmem żeńskim?
- Jaką rolę przeznaczano nowym fundacjom w przechodzących istotne zmiany władztwach piastowskich?
- Co wyróżniało dynastyczne klasztory kobiece?

*********

Piast Dynasty Foundations of Female Monasteries in Thirteenth-Century Poland: Between the Reception of Foreign Patterns and the Creation of an Original Model

The monograph offers an analysis of chief convent foundations set up in the thirteenth century by benefactors from Piast dynasty circles. The foundations are shown in a comparative perspective which looks both at the idea of the convent in Western Europe of the early Middle Ages and its receptions in Central Europe. The (somewhat different) origins of female monastic communities in Poland are also presented, with an additional focus on major aristocratic foundations.

*********

Dr Anna Agnieszka Dryblak (ur. 1990) (ORCID 0000-0002-4472-7514) – historyk mediewista. Adiunkt w Zakładzie Historii Średniowiecznej Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, członek projektu „Zasoby symboliczne i struktury polityczne na peryferiach. Legitymizacja elit w Polsce i Norwegii, około 1000–1300”. Do jej zainteresowań badawczych należą żeński monastycyzm w średniowieczu, rola kobiet w kulturze politycznej i religijnej wczesnego i pełnego średniowiecza, hagiografia i kult świętych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Religia i teologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-5761-6
• ISBN druku: 978-83-235-5753-1
• EAN: 9788323557616
• Liczba stron: 340

Pobierz spis treści»

Wstęp 9

Rozdział I. Monastycyzm żeński w średniowieczu – znaczenie i rola 21
   Fundacje monarsze klasztorów żeńskich i ich miejsce 
   we wczesnośredniowiecznej Europie – kontekst zachodni 
   (I) 23
      Model kontynentalny i model anglosaski 23
      Potężne klasztory doby ludolfińskiej (IX–XI w.) – 
      wzorzec idealnego klasztoru rodowego 28
   Recepcja wzorca w krajach młodszej Europy – kontekst 
   regionalny (II) 33
   Możni jako promotorzy kobiecego ruchu monastycznego 
   na ziemiach polskich – kontekst rodzimy (III) 46
   Czy w pierwszej monarchii piastowskiej istniał 
   klasztor dynastyczny? 56
   Piastowie wobec monastycyzmu żeńskiego po odbudowie 
   monarchii 63

Rozdział II. Nowe wyzwania początku XIII w. Fundacja klasztoru w Trzebnicy i jej miejsce w monarchii Henryka Brodatego 68
   Śląskie początki 71
   Nowe fundacje a konflikt w rodzinie – rola ideowa 73
   Założenie trzebnickie – przełomowy charakter fundacji 
   82
   Klasztory w Bambergu i Kitzingen – wzorzec klasztoru 
   żeńskiego 88
   Przynależność zakonna 94
   Patrocinium 95
   Forma architektoniczna założenia 100
   Początki modernizacji – uposażenie i majątek 
   klasztoru 103
   Więzi klasztoru z rodziną panującą 108
      Kościół trzebnicki jako nekropolia rodowa 108
      Piastówny w klasztorze 112
   Rola i znaczenie Trzebnicy po kanonizacji Jadwigi 120

Rozdział III.  Recepcja śląskiego wzorca w Wielkopolsce. Fundacje w Ołoboku i Owińskach 129
   Wielkopolska u progu XIII w. 130
      Dziedzictwo Mieszka III Starego 130
      Oblicza konfliktu: dziedzictwo ojcowskie czy 
      starania o uzyskanie uposażenia? 132
      Idzie nowe – kościelne oblicze sporu 136
   Działalność fundatorska Odonica i jej znaczenie (I). 
   Klasztor przemęcki – pierwsze założenie cysterskie 
   księcia 141
   Działalność fundatorska Odonica i jej znaczenie (II). 
   Fundacja klasztoru w Ołoboku 143
   Początki klasztoru cysterek w Owińskach – źródła i 
   związane z nimi problemy 154
   Fundator czy fundatorzy klasztoru owińskiego? 160
   Klasztor w Owińskach a konflikt wielkopolsko-śląski 
   163
   Klasztor w Owińskach a relacje między braćmi i 
   stosunki władzy w Wielkopolsce 166
   Księżniczka opatka w Wielkopolsce – naśladownictwo 
   wzorca trzebnickiego 169

Rozdział IV. Pomiędzy ideałem klariańskim a tradycyjnym modelem fundacji dynastycznej. Fundacje klarysek małopolskich 172
   Ideał klariański i znaczenie mendykantów w Europie 
   XIII w. 173
   Recepcja ideału klariańskiego w Europie 183
      Agnieszka Przemyślidówna i klasztor w Pradze 183
      Izabela francuska i klasztor w Longchamp 192
   Ideał klariański na ziemiach polskich – małopolskie 
   fundacje klariańskie kręgu Bolesława Wstydliwego 194
      Klasztory w Zawichoście i Skale 196
      Klasztor w Starym Sączu 209
      Klasztor starosądecki a konflikt w łonie dynastii 
      217
   Skała i Sącz – dwie drogi ku klasztorowi 
   dynastycznemu 224

Rozdział V.  Ubogie siostry w monarchii piastowskiej?
Klasztor klarysek wrocławskich 230
   Wrocław w przestrzeni monarchii piastowskiej 230
   Wrocław czasów Henryka Pobożnego 235
   Mendykanci we Wrocławiu po śmierci Henryka Pobożnego 
   238
   Początki klasztoru klarysek we Wrocławiu 241
      Ubogie siostry w klasztorze dynastycznym 245
      Siostry żebrzące czy klauzurowe? 251
      Klasztor rodowy 257
      Związki klarysek wrocławskich z dynastią w 
      tradycji rękopiśmiennej klasztoru 262
   Trzebnica i Wrocław – filary sakralne monarchii 
   Piastów śląskich 269

Rozdział VI.  Pomiędzy Małopolską a Śląskiem. Klasztor klarysek gnieźnieńskich 274
   Założenie klasztoru klarysek gnieźnieńskich – 
   fundator 276
   Uposażenie klasztoru 280
   Pozycja księżnej wdowy w klasztorze 287
   Architektoniczny kształt fundacji i podwójny 
   charakter założenia 290
   Związki dynastii z klasztorem 292

Zakończenie 297
Summary 303
Wykaz skrótów 305
Bibliografia 306
Indeks osób 331