Program Rodzina 500 plus. Zasady przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych na dzieci
W dniu 1 kwietnia 2016 r. weszła w życie ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, powszechnie nazywana Programem Rodzina 500 plus.
Na mocy tej ustawy każda rodzina ma prawo do świadczenia wychowawczego w wysokości 500 zł na drugie i kolejne dziecko, natomiast rodziny spełniające kryterium dochodowe - również na pierwsze dziecko w wieku do 18. roku życia. Ciężar zrealizowania założeń tej ustawy spoczywa na gminach. Zadanie to zostało nałożone na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który może upoważnić odpowiednie osoby do prowadzenia postępowania w sprawach z zakresu świadczenia wychowawczego.
Niniejsza publikacja ma pomóc w sprawnym przeprowadzeniu tego postępowania. Zawiera komentarze praktyczne omawiające wydanie decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego, uchyleniu, zmianie oraz uznaniu za świadczenie nienależnie pobrane, a także wzory niezbędnych decyzji, w tym:
o przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko,
o przyznaniu świadczenia wychowawczego na kolejne dziecko,
o przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze i kolejne dziecko,
odmawiającej przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko,
dotyczącej odmowy świadczenia na pierwsze dziecko i przyznania świadczenia na kolejne dziecko,
odmawiającej przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko,
zmieniającej decyzję przyznającą prawo do świadczenia wychowawczego.
W poradniku zamieszczono również odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące interpretacji nowych przepisów. Autorzy omawiają konkretne stany faktyczne i wskazują sposoby rozwiązywania problemowych sytuacji.
Wszystkie publikacje z serii Biblioteka Pomocy Społecznej zostały przygotowane z myślą o praktykach i
przeznaczone są dla pracowników socjalnych i pracowników administracji samorządowej
. Ułatwią im wykonywanie obowiązków i pomogą znaleźć rozwiązania w kontrowersyjnych nieraz sytuacjach, z którymi mogą się zetknąć w swojej pracy.
Wykaz skrótów | str. 11
Część I
Komentarze praktyczne
Rozdział I
Program Rodzina 500 plus | str. 15
1. Czym jest świadczenie wychowawcze i komu przysługuje? | str. 16
2. Kiedy świadczenie wychowawcze nie przysługuje? Przesłanki, przy zaistnieniu których świadczenie wychowawcze nie będzie przysługiwało | str. 19
3. Przesłanki nabycia prawa do świadczenia wychowawczego | str. 20
4. Postępowanie w sprawach przyznawania i wypłacania świadczenia wychowawczego | str. 22
Materiały źródłowe | str. 27
Rozdział II
Program Rodzina 500 plus - wydanie decyzji o przyznaniu, uchyleniu, zmianie oraz uznaniu za świadczenie nienależnie pobrane | str. 28
1. Decyzja o przyznaniu świadczenia wychowawczego | str. 28
2. Uchylenie lub zmiana decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze | str. 30
3. Nienależnie pobrane świadczenie wychowawcze | str. 32
4. Nieustalenie i przedawnienie należności | str. 37
5. Zastosowanie ulgi przez organ właściwy | str. 38
Rozdział III
Finanse, księgowość i sprawozdawczość Programu 500 plus | str. 40
1. Podstawa prawna wypłaty świadczeń z Programu 500 plus | str. 40
2. Podmioty realizujące zadania w zakresie świadczenia wychowawczego | str. 41
3. Prawo do świadczenia wychowawczego | str. 43
4. Postępowanie wyjaśniające w przypadku wątpliwości przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego | str. 43
5. Zmiana lub uchylenie ostatecznej decyzji administracyjnej, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego | str. 44
6. Charakter decyzji o przyznaniu świadczenia i przepisy prawa | str. 45
7. Utrata dochodu a prawo do świadczenia wychowawczego | str. 45
8. Nieprawidłowy wniosek | str. 45
9. Termin wypłaty świadczenia wychowawczego - pierwszy okres świadczeniowy 2016 r., postępowanie przy opóźnieniach wypłaty | str. 46
10. Inna forma przekazania świadczenia | str. 47
11. Wypłata dla osób przebywających za granicą | str. 47
12. Ustalanie świadczeń nienależnie pobranych | str. 48
13. Księgowania w przypadku nienależnie pobranych świadczeń | str. 50
14. Odsetki i przedawnienie | str. 51
15. Postępowanie w przypadku śmierci uprawnionego do świadczenia | str. 52
16. Koszty obsługi Programu 500 plus i księgowanie kosztów obsługi | str. 53
17. Finansowanie świadczenia wychowawczego - dotacja na zadanie zlecone | str. 54
18. Księgowanie dotacji w księgach organu i urzędu gminy i miasta (według projektu) i wzory dekretacji | str. 55
15. Klasyfikacja budżetowa wpływu dotacji do budżetu JST | str. 55
16. Odrębny rachunek | str. 56
17. Sprawozdawczość Programu 500 plus | str. 57
Część II
Pytania i odpowiedzi
Czy wójt może być jedynym uprawnionym do wydawania decyzji dotyczących świadczeń z Programu 500 plus? | str. 63
Na jakiej podstawie pracownicy ośrodka pomocy społecznej (OPS) mogą realizować zadania z ustawy wprowadzającej Program 500 plus? | str. 65
Czy każdy pracownik OPS musi mieć imienne upoważnienie do działania w postępowaniach dotyczących świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu alimentacyjnego? | str. 67
Czy za czynności związane z realizacją Programu 500 plus pracownicy OPS powinni otrzymać dodatkowe wynagrodzenie? | str. 68
Od kiedy toczy się postępowanie ws. przyznania świadczenia wychowawczego? | str. 70
Czy OPS powinien żądać zaświadczenia z gminy stałego zameldowania o niezłożeniu wniosku o świadczenie wychowawcze w tamtejszym organie? | str. 71
Jak ustalić właściwość organu w przypadku stwierdzenia braku miejsca zamieszkania osoby składającej wniosek o świadczenie wychowawcze? | str. 73
Jak przy świadczeniu wychowawczym weryfikować dane wskazane we wniosku? | str. 75
Czy weryfikacja danych przy wniosku o świadczenie wychowawcze jest konieczna, jeżeli organ posiada kopię dowodu osobistego wnioskodawcy? | str. 76
Czy jeśli OPS posiada dokumentację strony złożoną przy ubieganiu się o świadczenia rodzinne, to przy wniosku o świadczenia wychowawcze musi znów prosić o dokumenty? | str. 77
Jak należy postąpić w sytuacji, gdy stroną postępowania w sprawie przyznania świadczenia wychowawczego jest kierownik ośrodka pomocy społecznej? | str. 81
Jak ustalić skład rodziny przy świadczeniu wychowawczym, gdy mężatka wychowuje dzieci z konkubentem? | str. 83
Czy żona może pominąć w składzie rodziny pracującego za granicą męża, pomimo braku rozwodu? | str. 85
Czy przy wniosku z Programu 500 plus, jeśli ojciec dziecka pracuje za granicą, zachodzi koordynacja? | str. 89
Jak ustalić właściwość organów ws. świadczenia wychowawczego, jeśli członek rodziny prowadzi działalność gospodarczą w Wielkiej Brytanii? | str. 92
Czy strona może złożyć wniosek o świadczenie wychowawcze na drugie dziecko w trakcie rozwodu? | str. 94
Jak zmiana sytuacji rodzinnej strony wpływa na jej uprawnienie do świadczenia wychowawczego? | str. 96
Czy ulgę prorodzinną wlicza się do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego? | str. 99
Jak przy wniosku o świadczenie wychowawcze uwzględnić dochód z umowy zlecenia? | str. 101
Czy alimenty wlicza się do dochodu na gruncie ustawy wprowadzającej Program Rodzina 500 plus? | str. 104
Czy wstrzymanie wypłaty zasądzonych alimentów z powodu przekroczenia kryterium dochodowego może być uznane za utratę dochodu? | str. 106
Czy OPS powinien uwzględnić dołączony do wniosku o świadczenie wychowawcze przetłumaczony z duńskiego dokument dotyczący alimentacji? | str. 108
Czy do dochodu rodziny przy świadczeniu wychowawczym należy wliczać rentę socjalną i rentę rodzinną? | str. 112
Czy rentę wypadkową należy wykazywać we wniosku o świadczenie wychowawcze? | str. 114
Jak przy wniosku z Programu 500 plus uwzględnić uzyskanie dochodu przed rokiem bazowym? | str. 117
Czy dodatek do zasiłku rodzinnego w okresie korzystania z urlopu wychowawczego uwzględnia się w dochodzie rodziny na gruncie u.p.p.w.d.? | str. 118
Jak przy wniosku o świadczenie z Programu 500 plus uwzględnić dochód z dzierżawionego gospodarstwa rolnego? | str. 120
Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą i posiadająca gospodarstwo rolne może, ubiegając się o świadczenie z Programu 500 plus, odliczyć od dochodu składki KRUS? | str. 122
Do jakiej daty należy przyznać świadczenie wychowawcze na drugie dziecko, jeśli pierwsze kończy 18 lat? | str. 125
Na jaki okres wydać decyzję o świadczeniu wychowawczym, jeżeli jest spełnione niższe kryterium dochodowe, a orzeczenie o niepełnosprawności wydane jest na określony czas? | str. 127
Jak prawidłowo wypełnić punkt 6 wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego? | str. 129
Czy świadczenie wychowawcze jest podzielne w miesiącu, w którym jedno dziecko kończy 18 lat? | str. 133
Czy jeśli świadczenia rodzinne przysługują za granicą, można nabyć prawo do świadczenia wychowawczego w Polsce? | str. 135
Czy OPS powinien zgłaszać do GIODO zbiór danych osobowych związanych z realizacją Programu 500 plus? | str. 137
Jak należy wypłacać odpowiedniki świadczenia wychowawczego w pieczy zastępczej? | str. 138
Czy przy świadczeniu wychowawczym informacja na karcie pobytu o osiedleniu się jest równoznaczna z pozwoleniem na pracę? | str. 140
Czy gmina i powiat ponoszą wydatki związane z wypłatą dodatków wychowawczych i dodatków do zryczałtowanej kwoty? | str. 143
Czy pobieranie świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka wyklucza prawo do dodatku wychowawczego? | str. 145
Jak rezygnacja ze świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka wpływa na prawo do dodatku wychowawczego? | str. 146
Jak do dodatku do zryczałtowanej kwoty stosować odpowiednio przepisy dotyczące dodatku wychowawczego? | str. 148
Jak księgować wydane decyzje na pomoc państwa w zakresie wychowywania dzieci "500 plus", które przypadają do zapłaty w 2016 r. oraz 2017 r.? | str. 150
Część III
Wzory dokumentów
Wzór upoważnienia kierownika OPS do prowadzenia postępowań w sprawach o świadczenia wychowawcze | str. 155
Wzór decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko | str. 156
Wzór decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze i kolejne dziecko | str. 159
Wzór decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego na kolejne dziecko | str. 162
Wzór decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko | str. 164
Wzór decyzji dotyczącej odmowy świadczenia na pierwsze dziecko i przyznania świadczenia na kolejne dziecko | str. 167
Wzór decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko | str. 171
Wzór decyzji zmieniającej decyzję przyznającą prawo do świadczenia wychowawczego | str. 174
Wzór decyzji przyznającej dodatek do zryczałtowanej kwoty placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego | str. 178
Wzór decyzji przyznającej dodatek wychowawczy rodzinie zastępczej/ prowadzącemu rodzinny dom dziecka | str. 182
Część IV
Akty prawne
Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci | str. 189
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2016 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenie wychowawcze | str. 233
Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci | str. 254
Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw - druk sejmowy nr 408 | str. 271
