Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born
Książka Anny Matuchniak-Mystkowskiej Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna, traktująca o życiu sportowym oficerów w niemieckich obozach jenieckich w czasie II wojny światowej zlokalizowanych na obszarze II Okręgu Wojskowego Wehrmachtu na Pomorzu Zachodnim, jest prekursorską pozycją z socjologii sportu. Ujmuje sport jeniecki w ramach socjologii kultury oraz socjologii historycznej, łącząc trzy modele uprawiania socjologii sportu: historyczny, analityczny i empiryczny. Umiejętnie wiąże wątki rodzinne w części teoretycznej i narracyjnej z dostępnymi materiałami źródłowymi oraz literaturą przedmiotową – socjologiczną i historyczną. Jest wartościowa poznawczo i przydatna nie tylko dla profesjonalnych badaczy – historyków, socjologów sportu, dziennikarzy i działaczy sportowych, lecz także dla członków stowarzyszeń kombatanckich i patriotycznych. Wydana drukiem stanie się zachętą do podejmowania dalszych badań socjologicznych oraz historycznych, pisania kolejnych biografii monografii z zakresu problematyki jenieckiej. Jako historyk, zajmujący się w badaniach naukowych problematyką jeniecką i obozową, biorąc pod uwagę przedstawione powyżej walory recenzowanej monografii z pełnym przekonaniem rekomenduję ją do opublikowania w Wydawnictwie Uniwersytetu Łódzkiego.
[prof. dr hab. Danuta Kisielewicz, UO]
Autorka, znana i ceniona w środowisku socjologicznym specjalistka w zakresie socjologii sztuki, w ostatnich latach stała się też wybitnym znawcą problematyki niemieckich obozów jenieckich w czasie II wojny światowej. […] Książka Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna jest pozycją prekursorską w polskiej socjologii i stanowi logiczną kontynuację trzech wcześniejszych monograficznych opracowań Autorki poświęconych obozowemu życiu jeńców wojennych. […] Praca składa się z dwóch części i obszernego, ważnego teoretycznie Zakończenia. […] Reasumując: książka Anny Matuchniak-Mystkowskiej jest interesującą i ważną pozycją poświęconą życiu codziennemu w obozach jenieckich, a zwłaszcza sportowi jako jednej ze sfer tego życia. Autorka, łącząc w swojej pracy drobiazgowość warsztatu historyka i wrażliwość metodologiczną socjologa oraz wykorzystując liczne materiały biograficzne, napisała monografię, która z pewnością znajdzie szeroki krąg Czytelników. Zainteresuje ona nie tylko socjologów sportu, historyków II wojny światowej i wojskowości, lecz także Czytelników spoza kręgu specjalistów, zarówno ze względu na temat, jak i jego naukowe opracowanie.
[dr hab. Wojciech Pawlik, prof. UW]
Wstęp 9
Część pierwsza. Z DZIEJÓW OBOZÓW JENIECKICH 15
Rozdział I: Z historii i socjologii oflagów 17
1.1. Niemiecki system jeniecki 17
1.2. Strategie w instytucji totalnej 19
1.3. Oflagi jako przedmiot analiz historycznych i socjologicznych 30
Rozdział II: Historia i funkcjonowanie Oflagu II B Arnswalde 39
2.1. Organizacja obozu 39
2.2. Architektura obozowa 41
2.3. Życie jenieckie 44
2.4. Losy jeńców i pamięć o obozie 53
Rozdział III: Historia i funkcjonowanie Oflagu II D Gross Born 57
3.1. Organizacja obozu 57
3.2. Działalność kulturalna i oświatowa 65
3.3. Ślady pamięci 72
Rozdział IV: Historia i funkcjonowanie Oflagu II C Woldenberg 75
4.1. Organizacja obozu 75
4.2. Architektura wnętrz i socjologia codzienności 79
4.3. Kultura i edukacja – wyzwolenie z niewoli 84
4.4. Miejsce pamięci 100
Część druga. Z HISTORII I SOCJOLOGII SPORTU JENIECKIEGO 103
Rozdział V: Sport w wojsku polskim 105
Problemy organizacyjne w okresie międzywojennym 105
Państwowa Odznaka Sportowa 109
Sporty elitarne – jeździectwo, narciarstwo, tenis 111
Rozdział VI: O sztuce przetrwania – wychowanie fizyczne i sport w obozach jenieckich 125
6.1. Z historii sportów obozowych 125
6.2. Władze obozowe i organizacja sportu 127
6.3. Wychowanie fizyczne 133
6.4. Jenieckie kluby sportowe 136
6.5. Oświata sportowa i promocja sportu 153
Rozdział VII: Widowiska sportowe i artystyczne 159
7.1. Charakterystyka widowiska 159
7.2. „Cyrk Neumanna” w Oflagu II C Woldenberg 161
7.3. Corrida w Oflagu II D Gross Born 172
7.4. Sport w sztuce jenieckiej 178
Rozdział VIII: Igrzyska olimpijskie w obozach jenieckich 185
8.1. Igrzyska olimpijskie w starożytności 185
8.2. Nowożytne igrzyska olimpijskie 187
8.3. „Olimpiady, których nie było” – jenieckie igrzyska olimpijskie 189
Zakończenie: Sport w kulturze, kultura w sporcie 217
9.1. Kultura fizyczna 217
9.2. Kulturowe ramy sportu 224
9.3. Sport w kulturze bytu 230
9.4. Sport w kulturze socjetalnej 231
9.5. Sport w kulturze symbolicznej 237
9.6. Nauki o sporcie 250
Bibliografia 257
Abstract: Prisoner-of-war sport in Oflag II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Sociological Analysis 265
Résumé: Le sport des prisonniers de guerre dans les Oflags II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analyse sociologique 267
Zusammenfassung: Gefangenensport in den Offizierslagern II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Groß Born. Eine soziologische Analyse 269
Aneks: Biografi i biogramy jeńców wojennych Oflagów II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born 271
Spis ilustracji 333
Indeks osobowy 341
Nota o autorce 355
