Wolność w kontekście determinizmu. Analiza porównawcza teorii N. Hartmanna i R. H. Kane’a

• Druk: 2019
• Autor: Krzysztof Rojek
• Wydawca: UMCS

Krzysztof Rojek napisał pracę poświęconą dyskutowanemu również w Polsce problemowi wolności, ale dyskutowanemu raczej w perspektywie analiz prowadzonych przez myślicieli anglosaskich, nieuwzględniających rozwiązań nawiązujących do Kanta. Temat pracy pokazuje już wyraźnie, że Autor chce porównać dwa typy rozumienia determinizmu, odwołujące się do dwóch odmiennych tradycji filozoficznych. […] Temat dysertacji należy uznać za dobrze sformułowany i wart wysiłku badawczego. Takie sformułowanie tematu potwierdza ogromną wiedzę Autora z zakresu filozofii wolności, który nie boi się podjąć analizy niezwykle złożonego problemu. […] Docenić trzeba nade wszystko to, że pan Krzysztof Rojek, podejmując się analizy tak złożonego tematu, musiał mieć świadomość istniejących ograniczeń, co jednak w żaden sposób nie zraziło go do jego podjęcia. Zarazem jest to taki temat, który otwiera Autorowi pole do dalszych studiów nad dziejami problemu determinizmu. Chciałbym przede wszystkim podkreślić zdolność Autora do postrzegania filozofii przez pryzmat problemów filozoficznych, co uznaję za najbardziej wartościową perspektywę przeprowadzonych badań. [Z recenzji prof. zw. dr. hab. Andrzeja Norasa]

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
• ISBN: 978-83-227-9240-7
• ISBN druku: 978-83-227-9240-7
• Liczba stron: 215

Wstęp  5
Wprowadzenie  11
	1. Różnica jednego wieku dla współczesnych rozważań nad wolnością  11
		1.1. Wstępne uwagi dyscyplinarne   11
		1.2. Koncepcja wolności Nicolaia Hartmanna oraz jej dzisiejsze dziedzictwo  15
		1.3. Dlaczego problemu wolnej woli nie sposób oderwać od jego ontologicznych korzeni?   16
	2. Znaczenie i konsekwencje niedefiniowalności wolności  19
		2.1. Nieostrość pojęcia wolności   19
		2.2. Wieloaspektowość wolności   21
		2.3. Czy istnienie wolności należy udowadniać?  22
	3. Współczesna kategoryzacja ontologicznych stanowisk dotyczących wolnej woli  24
		3.1. Mocny determinizm (hard determinism)  24
		3.2. Kompatybilizm (compatibilism/soft determinism)  26
		3.3. Libertarianizm (libertarianism)  27
		3.4. Mocny inkompatybilizm (hard incompatibilism) i mocny indeterminizm (hard indeterminism)   29
CZĘŚĆ I. NICOLAI HARTMANN   31
Rozdział 1. Problem wolności w kontekście ontologii Hartmanna  33
	1. Wprowadzenie do ontologii: warstwy bytu realnego  33
	2. Zbiór praw kategorialnych i fundamentalna kategoria determinizmu  44
	3. „Wolna wola to wola w najwyższym stopniu zdeterminowana”  54
	4. Pluralizm determinacyjny jako konieczny warunek wolności woli  58
	5. Błędne ujęcia wolności   61
Rozdział 2. Problem wolności w kontekście aksjologii Hartmanna  65
	1. Wpływ etyki Kanta na aksjologię Hartmanna  65
	2. Wprowadzenie do aksjologii Hartmanna  71
	3. Aporetyka wolności   79
		3.1. Wolność jako wartość   79
		3.2. Kompatybilistyczna interpretacja tekstów Hartmanna  82
		3.3. Układ antynomii wolnej woli   84
		3.4. Antynomia kauzalna   87
		3.5. Antynomia powinności   89
			3.5.1. Antynomia determinacji przez zasadę etyczną  89
			3.5.2. Antynomia wolności pozytywnej i negatywnej  95
			3.5.3. Antynomia indywidualności i ogólności  96
		3.6. Antynomia autonomii   97
		3.7. Wykazanie możliwości istnienia wolności a niemożliwość jej udowodnienia   100
CZĘŚĆ II. ROBERT HILARY KANE   103
Rozdział 3. Dziedzictwo indeterminizmu Kane’a: indeterminizm Williama Jamesa   105
	1. James i Kane – uwagi wprowadzające  105
	2. Wokół dylematu determinizmu   107
	3. Tychizm  112
	4. Chance  113
	5. Moralna odpowiedzialność i wiara ad hoc  117
	6. Perspektywy rozwiązania problemu wolnej woli według Jamesa  120
Rozdział 4. Koncepcja wolności Kane’a  123
	1. Taksonomia stanowisk dotyczących wolnej woli – Kane  123
	2. Rola fizyki subatomowej dla teorii procesu decyzyjnego  127
		2.1. Przykłady Kane’a wiążące indeterminizm neuronalny z determinizmem w makroświecie   127
		2.2. Indeterminizm neuronalny a wyzwania makroświata  133
	3. Wolna wola i działania samokształtowane (Self-Forming Actions – SFAs)  135
		3.1. SFAs i przypadek businesswoman  135
		3.2. Determinacja z przypadku (chance) a determinacja z wyboru (choice)  140
		3.3. Ostateczna odpowiedzialność (Ultimate Responsibility – UR)  145
		3.4. Wolność – szczęście – przypadek  148
		3.5. SFAs i UR – pierwsze uwagi krytyczne  150
CZĘŚĆ III. ANALIZA PORÓWNAWCZA   153
Rozdział 5. Różnice między teoriami wolności Hartmanna i Kane’a  155
	1. Różnice w dziedzictwie filozoficznym  155
	2. Odrębne ontologiczne stanowiska wobec wolności  158
	3. Uwagi na temat recepcji   166
Rozdział 6. Podobieństwa między teoriami wolności Hartmanna i Kane’a  171
	1. Podobieństwo wpływu europejskiego dziedzictwa filozoficznego  171
	2. Ontologia jako wspólna dyscyplina wyjściowa do dociekań nad wolnością  177
	3. Wolność pozytywna i negatywna oraz ich konieczna współzależność  179
	4. Przebieg procesu decyzyjnego   181
	5. Etyka jako docelowa dyscyplina dla dociekań nad wolnością  185
	6. Nieadekwatność podstawowej taksonomii wolnej woli wobec prób ujęcia problemu   187
	7. Konieczność założenia istnienia wolnej woli przy niemożliwości jej udowodnienia   193
Zakończenie  197
Spis ilustracji  199
Bibliografia  201
Dzieła Nicolaia Hartmanna i ich przekłady  201
Dzieła Williama Jamesa i ich przekłady  202
Dzieła Roberta Hilarego Kane’a i ich przekłady  202
Literatura ogólna   203
Literatura internetowa   210
Ogólna literatura internetowa   211