Wprowadzenie do analizy środków leczniczych
Podręcznik Wprowadzenie do analizy środków leczniczych został przygotowany pod redakcją prof. dr hab. n. farm. Anny Gumieniczek. Publikacja zbiera w całość większość zagadnień dotyczących klasycznej analizy chemicznej środków leczniczych, przechodząc od zagadnień ogólnych do szczegółowych.
Poruszono w nim zagadnienia dotyczące m.in. badań wstępnych substancji leczniczych, prób spalania, jakościowej analizy elementarnej, wykrywania kationów i anionów, reakcji grup funkcyjnych oraz wspólnych grup leków, analizy tożsamościowej przykładowych substancji leczniczych, form leków, leków złożonych, a także badań czystości substancji leczniczych oraz klasycznej analizy ilościowej. Książka zawiera także elementy chemii leków, co ułatwia naukę i pozwala na zdobycie wszechstronnej wiedzy o najważniejszych środkach leczniczych. Ważnym aspektem publikacji jest uwzględnienie wymagań farmakopealnych w zakresie czystości leków i omówienie badań służących do takiej oceny.
Podręcznik jest przeznaczony dla czytelnika, który opanował wiedzę z zakresu chemii nieorganicznej, chemii organicznej i chemii analitycznej, co pozwoli mu zapoznać się i ugruntować wiedzę z zakresu klasycznej analizy leków, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym.
1. BADANIA WSTĘPNE SUBSTANCJI LECZNICZYCH – Anna Gumieniczek, Anna Berecka-Rycerz, Arkadiusz Pomykalski 1
1.1. Badania organoleptyczne 1
1.2. Badania właściwości fizykochemicznych 1
1.2.1. Rozpuszczalność 1
1.2.2. Inne właściwości fizykochemiczne 9
2. PRÓBY SPALANIA – Anna Berecka-Rycerz 11
3. JAKOŚCIOWA ANALIZA ELEMENTARNA – Anna Berecka-Rycerz 15
3.1. Wykrywanie węgla 15
3.2. Wykrywanie azotu, siarki i chlorowc—w po mineralizacji 15
4. WYKRYWANIE KATIONÓW I ANIONÓW – Anna Berecka-Rycerz, Tadeusz Inglot 19
4.1. Reakcje na jon amonowy 19
4.2. Reakcje na jon bizmutu(III) 19
4.3. Reakcje na jon cynku 20
4.4. Reakcje na jon magnezu 21
4.5. Reakcje na jon potasu 21
4.6. Reakcje na jon sodu 21
4.7. Reakcje na jon srebra 22
4.8. Reakcje na jon wapnia 22
4.9. Reakcje na jon żelaza(II) i żelaza(III) 22
4.10. Reakcje na jony chlorowców 23
4.11. Reakcje na jon azotanowy 24
4.12. Reakcje na jon boranowy i tetraboranowy 24
4.13. Reakcje na jon cytrynianowy 25
4.14. Reakcje na jon fosforanowy 26
4.15. Reakcje na jon glukonianowy 26
4.16. Reakcje na jon mleczanowy 27
4.17. Reakcje na jon octanowy 28
4.18. Reakcje na jon siarczanowy 28
4.19. Reakcje na jon węglanowy 28
4.20. Reakcje na jon winianowy 29
5. REAKCJE GRUP FUNKCYJNYCH – Rafał Pietraś, Joanna Drozd, Tadeusz Inglot, Beata Paw, Arkadiusz Pomykalski, Łukasz Komsta, Anna Berecka-Rycerz 31
5.1. Grupa amidowa 31
5.2. Grupa aminowa 33
5.3. Grupa estrowa 37
5.4. Grupa fenolowa 39
5.5. Grupa karboksylowa 43
5.6. Grupa nitrowa 44
5.7. Grupa sulfonamidowa 45
5.8. Związki redukujące 46
5.9. Związki zawierające wiązania nienasycone 47
5.10. Związki zawierające układy aromatyczne 48
6. REAKCJE WSPÓLNE GRUP LEKÓW – Dorota Kowalczuk, Joanna Drozd, Anna Gumieniczek, Beata Paw, Rafał Pietraś, Robert Skibiński 49
6.1. Reakcje amin katecholowych 49
6.2. Reakcje penicylin 50
6.3. Reakcje pochodnych kwasu barbiturowego 53
6.4. Reakcje pochodnych puryny 55
6.5. Reakcje steroidów 57
6.6. Reakcje strąceniowe na związki o charakterze zasadowym 60
6.7. Reakcje tetracyklin 61
7. ANALIZA TOŻSAMOŚCIOWA PRZYKŁADOWYCH SUBSTANCJI LECZNICZYCH – Anna Gumieniczek 65
8. ANALIZA FORM LEKÓW – Anna Gumieniczek 71
9. ANALIZA LEKÓW ZŁOŻONYCH – Anna Gumieniczek 75
10. BADANIE CZYSTOŚCI SUBSTANCJI LECZNICZYCH – Beata Paw, Anna Gumieniczek 77
10.1. Zanieczyszczenia nieorganiczne 78
10.1.1. Badanie zanieczyszczenia jonami amonowymi 79
10.1.2. Badanie zanieczyszczenia chlorkami 79
10.1.3. Badanie zanieczyszczenia siarczanami 80
10.1.4. Badanie zanieczyszczenia wapniem 81
10.1.5. Badanie zanieczyszczenia żelazem 82
10.1.6. Badanie zanieczyszczenia metalami ciężkimi 82
10.2. Zanieczyszczenia organiczne 83
10.3. Badanie czystości wody do użytku farmaceutycznego 85
11. KLASYCZNA ANALIZA ILOŚCIOWA – Tadeusz Inglot, Rafał Pietraś, Anna Gumieniczek, Joanna Drozd 89
11.1. Alkacymetria 89
11.2. Argentometria 94
11.3. Azotynometria 94
11.4. Bromianometria 95
11.5. Jodometria 96
11.6. Kompleksometria 97
12. OCENA STATYSTYCZNA WYNIKÓW ANALIZY – Łukasz Komsta 101
13. NAZEWNICTWO WIELOFUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH – Dorota Kowalczuk 105
13.1. Wskazania tworzenia nazw 105
13.2. Formułowanie nazwy 108
13.3. Wskazany atom wodoru „H” 110
13.4. Heterocykliczne układy jednopierścieniowe 110
13.5. Heterocykliczne układy skondensowane 112
13.6. Węglowodory mostkowe 115
13.7. Węglowodory spiranowe 117
14. KLASYFIKACJA ANATOMICZNO-TERAPEUTYCZNO-CHEMICZNA (INDEKS ATC) – Anna Berecka-Rycerz 119
15. MONOGRAFIE SZCZEGÓŁOWE SUBSTANCJI LECZNICZYCH – Anna Berecka-Rycerz, Joanna Drozd, Anna Gumieniczek, Tadeusz Inglot, Łukasz Komsta, Dorota Kowalczuk, Beata Paw, Rafał Pietraś, Arkadiusz Pomykalski, Robert Skibiński 127
PIŚMIENNICTWO 317
WYKAZ NAZW MIĘDZYNARODOWYCH 319
