Wprowadzenie do psychologii dla ekonomistów
Psychologia to dyscyplina naukowa, której dorobek wykorzystuje się w wielu dziedzinach życia, również w ekonomii. Dobrym przykładem jej przydatności jest przyznanie Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii Danielowi Kahnemanowi, który zastosował psychologiczne metody i narzędzia pomiaru w badaniach ekonomicznych, co pozwoliło lepiej zrozumieć podejmowanie decyzji w warunkach niepewności.
Założeniem książki oddawanej do rąk Czytelników jest przedstawienie wybranych, zdaniem zespołu autorów najważniejszych, aspektów psychicznego funkcjonowania człowieka i obszarów jego aktywności w środowisku materialnym i społecznym. Prezentowane zagadnienia ujęliśmy w trzech perspektywach: indywidualnych procesów i właściwości psychicznych jednostki, relacji z ludźmi, pozytywnych i negatywnych następstw relacji ze środowiskiem materialnym i społecznym. Pozwoli to na zapoznanie Czytelnika z tradycyjnymi zagadnieniami, jakimi zajmuje się psychologia, nadając tym samym monografii charakter podręcznikowy. Z drugiej strony umożliwi prezentację bardziej specjalistycznych zagadnień, demonstrujących zastosowanie psychologii do opisywania i wyjaśniania zachowania człowieka w różnego typu relacjach ze środowiskiem.
Pierwsza z przyjętych perspektyw to procesy psychiczne i indywidualne właściwości jednostki. Pytania o to, co dzieje się w ludzkiej duszy i dlaczego nie jesteśmy wszyscy tacy sami, frapują od dawna. W pewnym sensie wyznaczają również obszar zainteresowania tradycyjnych działów — np. psychologii różnic indywidualnych czy psychologii osobowości. W książce podejmujemy próbę przedstawienia Czytelnikom zagadnień dotyczących ważnych aspektów funkcjonowania, analizowanych z indywidualnej perspektywy.
Książka ta jest podręcznikiem akademickim dla nie-psychologów, prezentującym najważniejsze zagadnienia z dziedziny psychologii.
Autorzy – pracownicy naukowi Uniwersytetu Łódzkiego – omówili w nim najistotniejsze aspekty psychicznego funkcjonowania człowieka i obszary jego aktywności w środowisku społecznym. Opisują oni miedzy innymi:
• emocje i motywacje człowieka,
•
temperament i
osobowość,
•
relacje rodzinne i intymne człowieka,
• psychologiczna analizę pracy i człowieka w pracy,
•
relacje społeczne,
• stres i radzenie sobie z nim,
•
zaburzenia psychiczne i ich skutki dla relacji społecznych.
Dodatkowym walorem opracowania jest wzbogacenie rozważan teoretycznych wynikami badan empirycznych prowadzonych przez autorów.
Książka jest przeznaczona dla studentów zarządzania, ekonomii, marketingu, prawa, politologii, a także psychologii i socjologii.
Wstęp
Rozdział 1. Procesy poznawcze (Hanna Bednarek)
1.1. Percepcja
1.1.1. Różne ujęcia spostrzegania
1.1.2. Teoria dwóch systemów wzrokowych
1.1.3. Rola przetwarzania oddolnego i odgórnego w procesach percepcji
1.1.4. Prawidłowości procesów percepcji
1.1.5. Reguły grupowania percepcyjnego
1.1.6. Praktyczne zastosowania reguł grupowania percepcyjnego
1.2. Poznawcza reprezentacja świata w umyśle
1.2.1. Pamięć, wiedza i reprezentacje poznawcze
1.2.2. Wyobrażeniowa i pojęciowa reprezentacja umysłowa
1.2.3. Prawidłowości funkcjonowania pamięci
1.3. Podejmowanie decyzji
1.3.1. Rola subiektywnego prawdopodobieństwa i ocena wartości
1.3.2. Ryzyko a podejmowanie decyzji
1.3.3. Style spostrzegania ryzyka
1.3.4. Percepcja ryzyka a podejmowanie decyzji
1.3.5. Teoria perspektywy
1.3.6. Błąd niedoszacowania albo błąd subaddytywność
Rozdział 2. Emocje i motywacja (Monika Wróbel i Maria Finogenow)
2.1. Zjawiska afektywne
2.1.1. Emocja i nastrój
2.1.2. Emocje podstawowe i pochodne
2.1.3. Mechanizmy wzbudzania emocji
2.2. Funkcje emocji i nastroju
2.2.1. Wpływ emocji i nastroju na procesy poznawcze
2.2.2. Emocje a działanie
2.2.3. Nastrój a zachowania społeczne
2.3. Różnice indywidualne i kulturowe w doświadczaniu, wyrażaniu i odczytywaniu emocji
2.3.1. Różnice płciowe w emocjonalności — prawda czy mit?
2.3.2. Osobowościowe i temperamentalne podłoże emocjonalności
2.3.3. Różnice kulturowe a przeżywanie i odbieranie emocji
2.4. Emocje w relacjach interpersonalnych
2.4.1. Empatia i zarażanie afektywne
2.4.2. Inteligencja emocjonalna
2.4.3. Praca emocjonalna
2.5. Regulacja emocji i nastroju
2.5.1. Procesy automatyczne w regulacji emocji
2.5.2. Intencjonalna kontrola stanów emocjonalnych
2.5.3. Strategie regulacji nastroju
2.6. Jakość życia
2.6.1. Wokół pojęcia jakości życia
2.6.2. Pomiar jakości życia
2.6.3. Poznawczy i emocjonalny aspekt zadowolenia z życia
2.6.4. Wyznaczniki poczucia dobrostanu
2.7. Procesy motywacyjne
2.7.1. Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna
2.7.2. Motywacja osiągnięć
2.7.3. Motywy związane z obrazem siebie
2.7.4. Dysonans poznawczy
2.7.5. Konflikty motywacyjne
2.7.6. Zaangażowanie i kontrola w działaniu człowieka
Rozdział 3. Temperament i osobowość — źródła indywidualnej niepowtarzalności (Lucyna Golińska)
3.1. Temperament
3.1.1. Pierwsze kategoryzacje temperamentu
3.1.2. Temperament przejawia się od początku życia
3.1.3. Cechy temperamentu
3.2. Rola i funkcje temperamentu
3.2.1. Rola reaktywności i aktywności w regulacji poziomu stymulacji .
3.2.2. Rola temperamentu w wyznaczaniu stylu funkcjonowania
3.3. Konsekwencje zdrowotne nierespektowania preferencji wyznaczonych temperamentem
3.3.1. Wpływ rodziców na styl funkcjonowania ich dzieci
3.4. Temperament a percepcja społeczna i relacje z innymi ludźmi
3.5. Osobowość
3.5.1. Osobowość w koncepcji wielkiej piątki
3.5.2. Poznawcza koncepcja osobowości
3.6. Rozwój osobowości z perspektywy psychodynamiczno-rozwojowej
3.6.1. Fazy rozwojowe
3.6.2. Typy osobowości
Rozdział 4. Człowiek w relacjach rodzinnych (Iwona Janicka)
4.1. Rodzina jako mikrośrodowisko niezbędne dla prawidłowego rozwoju człowieka
4.1.1. Funkcje rodziny
4.1.2. Teoria przywiązania
4.2. Dynamika życia rodzinnego
4.3. Rodzina jako system
4.4. Małżeństwo i modele współczesnego małżeństwa
4.5. Jakość małżeństwa
4.6. Determinanty powodzenia małżeństwa
4.6.1. Czynniki poprzedzające zawarcie małżeństwa
4.6.2. Czynniki ujawniające się w trakcie trwania małżeństwa i decydujące o jego powodzeniu
4.7. Alternatywne formy życia rodzinnego
4.8. Bliskie związki uczuciowe. Kohabitacja czy małżeństwo?
Rozdział 5. Człowiek pracujący — perspektywa psychologiczna (Anna Paszkowska-Rogacz i Bohdan Dudek)
5.1. Uwarunkowania wyboru zawodu
5.1.1. Zdrowie i kondycja fizyczna
5.1.2. Temperament
5.1.3. Zdolności
5.1.4. Zainteresowania
5.1.5. Hierarchia wartości
5.1.6. Środowisko rodzinne
5.2. Stadia rozwoju kariery zawodowej
5.3. Przedmiot i zadania psychologii pracy
5.4. Dostosowanie człowieka do pracy i warunków, w jakich jest ona wykonywana
5.4.1. Dobór do stanowiska pracy, zespołu i organizacji
5.4.2. Ocenianie pracowników
5.4.3. Motywowanie do pracy
5.5. Dostosowanie pracy i warunków jej wykonywania do człowieka
5.5.1. Przestrzeganie zasad ergonomii na stanowisku pracy
5.5.2. Przestrzeganie zasad higieny pracy podczas kształtowania warunków pracy
5.5.3. Przestrzeganie zasad dobrej organizacji pracy
5.6. Społeczne aspekty relacji człowiek–praca
5.6.1. Kultura organizacji
5.6.2. Sprawne kierowanie zespołami
5.6.3. Wprowadzanie zmian i minimalizowanie oporu pracowników
5.7. Istota adaptacji zawodowej
5.7.1. Negatywne skutki nieprzystosowania
5.7.2. Dobroczynne skutki przystosowania do pracy
Rozdział 6. Relacje społeczne (Dorota Strzelczyk)
6.1. Pojęcie wpływu społecznego i jego mechanizmy
6.1.1. Reguła konsekwencji
6.1.2. Reguła lubienia i sympatii
6.1.3. Reguła wzajemności
6.1.4. Reguła niedostępności
6.1.5. Społeczny dowód słuszności
6.1.6. Zasada autorytetu
6.2. Techniki wywierania wpływu społecznego
6.2.1. Głębokość ingerencji w psychikę
6.2.2. Procesy psychiczne, do których odwołuje się manipulacja
6.3. Posłuszeństwo i konformizm
6.3.1. Posłuszeństwo
6.3.2. Uległość
6.3.3. Konformizm
6.4. Grupa społeczna
6.4.1. Powody przynależności do grupy
6.4.2. Grupa społeczna — definicja i wyznaczniki
6.4.3. Proces grupowy
6.4.4. Zadaniowe funkcjonowanie grupy
6.5. Relacje wewnątrz- i międzygrupowe
6.5.1. Konflikty
6.5.2. Negocjacje
6.5.3. Stereotypy, uprzedzenia, dyskryminacja
Rozdział 7. Stres i radzenie sobie (Nina Ogińska-Bulik)
7.1. Pojęcie stresu
7.1.1. Stres jako reakcja
7.1.2. Stres jako bodziec
7.1.3. Stres jako transakcja
7.2. Radzenie sobie ze stresem
7.2.1. Radzenie sobie jako proces, styl i strategia
7.2.2. Funkcje radzenia sobie
7.2.3. Skuteczność radzenia sobie
7.2.4. Opłacalność radzenia sobie
7.3. Funkcjonowanie człowieka w sytuacji stresu
7.3.1. Stres a procesy poznawcze
7.3.2. Stres a procesy emocjonalno-motywacyjne
7.3.3. Stres a zdrowie/choroba
7.3.4. Pozytywne strony stresu — zjawisko potraumatycznego rozwoju
7.4. Podmiotowe właściwości warunkujące skuteczność radzenia sobie — rola zasobów osobistych
7.4.1. Temperament
7.4.2. Cechy osobowości
7.4.3. Zasoby osobiste
7.5. Jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami, czyli na czym polega zarządzanie stresem
Rozdział 8. Zaburzenia psychiczne i ich skutki dla relacji społecznych (Eleonora Bielawska-Batorowicz)
8.1. Kontrowersje wokół normy i patologii życia psychicznego
8.2. Główne rodzaje objawów zaburzeń procesów psychicznych
8.2.1. Zaburzenia procesów poznawczych
8.2.2. Zaburzenia procesów emocjonalnych i motywacyjnych
8.2.3. Zaburzenia świadomości
8.3. Wybrane rodzaje zaburzeń okresu dorosłości
8.3.1. Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną
8.3.2. Zaburzenia nastroju — depresja
8.3.3. Schizofrenia i zaburzenia typu schizofrenii
8.3.4. Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
8.4. Koncepcje powstawania zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
8.4.1. Uwarunkowania zaburzeń w modelu biomedycznym — rola czynników genetycznych .
8.4.2. Dwuczynnikowy model zaburzeń — rola stresu
8.4.3. Bio-psycho-społeczny model zaburzeń
8.5. Zaburzenia psychiczne a jakość życia — pozytywny model zdrowia psychicznego
Bibliografia
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
