Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo

• Druk: 2014
• Seria / cykl: MONOGRAFIE
• Autor: Jakub Pawliczak
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Książka stanowi monograficzne opracowanie dotyczące instytucji zarejestrowanego związku partnerskiego oraz małżeństwa osób tej samej płci. Omówiono w niej genezę oraz charakter prawny zarejestrowanego związku partnerskiego przez porównanie tej instytucji prawa cywilnego z małżeństwem. Rozważania prowadzone są na tle regulacji prawa obcego (m.in. Francja, Belgia, Niemcy, Szwajcaria, Irlandia, Holandia, Wielka Brytania, państwa nordyckie) oraz polskich projektów ustaw o związkach partnerskich. Analizie komparatystycznej poddano również charakter prawny małżeństwa, które może zostać zawarte przez dwie osoby, bez względu na ich płeć. W monografii przedstawiono cywilnoprawne, międzynarodowe oraz konstytucyjne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich w prawie polskim. Szeroko omówiono orzecznictwo sądów europejskich oraz konstytucyjnych, a przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie postulatów de lege ferenda. Adresaci: Publikacja skierowana jest do pracowników naukowych, komparatystów oraz szerokiego kręgu osób zainteresowanych prawną regulacją związków osobistych alternatywnych wobec tradycyjnego małżeństwa. Opracowanie może okazać się pomocne dla osób, które za granicą zarejestrowały związek partnerski lub zawarły małżeństwo z osobą tej samej płci.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-264-7412-5
• ISBN druku: 978-83-264-3370-2
• Liczba stron: 400

Wykaz skrótów   15
Wstęp   23
Rozdział I	Prawo wobec związków osobistych na przełomie XX i XXI w.   29
1. Od dekryminalizacji do "inflacji" prawa regulującego związki osobiste   29
2. Geneza prawna zarejestrowanego związku partnerskiego   31
2.1. Rejestracja partnerstw domowych w USA   31
2.2. Rejestracja związków niemałżeńskich w państwach europejskich   35
2.3. Duńskie zarejestrowane partnerstwo z 1989 r.   37
2.3.1. Geneza duńskiego zarejestrowanego partnerstwa   37
2.3.2. Duńska ustawa o zarejestrowanym partnerstwie z 1989 r.   38
2.3.3. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w ustawodawstwie duńskim z 1989 r.   40
2.3.4. Charakterystyka duńskiego zarejestrowanego partnerstwa z 1989 r.   41
3. Geneza prawna "małżeństwa osób tej samej płci"   43
3.1. Przesłanka różnicy płci nupturientów w końcu XX w.   43
3.2. Geneza prawna "małżeństw osób tej samej płci" w systemach common law   43
3.3. Geneza prawna "małżeństw osób tej samej płci" w systemach prawa cywilnego   46
4. Regulacja prawna związków nieformalnych   49
4.1. Pojęcie związku nieformalnego (faktycznego)   49
4.2. Rozwój regulacji prawnej związków nieformalnych   52
Rozdział II	Społeczne oraz teoretyczno-prawne uwarunkowania regulacji związków osobistych   57
1. Zarys uwarunkowań społecznych regulacji związków osobistych   57
1.1. Rozwój alternatywnych form życia rodzinnego   57
1.2. Upowszechnienie się kohabitacji (związków nieformalnych)   59
1.3. Wzrost akceptacji społecznej związków osób tej samej płci oraz reakcja prawa na to zjawisko   61
1.4. Zmiana charakteru relacji między małżonkami   65
2. Zarys uwarunkowań teoretyczno-prawnych regulacji związków osobistych   68
2.1. Indywidualizm oraz autonomia jednostki w prawie rodzinnym   68
2.2. Funkcjonalne podejście prawa do związków osobistych   70
2.3. Równościowe ("antydyskryminacyjne") podejście prawa do związków osobistych   73
2.4. Tradycyjne (konserwatywne) podejście prawa do związków osobistych   75
Rozdział III	Charakter prawny zarejestrowanego związku partnerskiego   79
1. Pojęcie oraz rozwój regulacji zarejestrowanego związku partnerskiego   79
1.1. Pojęcie zarejestrowanego związku partnerskiego   79
1.2. Zarejestrowany związek partnerski w ujęciu prawnoporównawczym   81
2. Charakterystyka zarejestrowanego związku partnerskiego   82
2.1. Definicje oraz cechy konstrukcyjne zarejestrowanego związku partnerskiego   82
2.2. Zarejestrowany związek partnerski jako instytucja prawna   83
2.3. Zarejestrowany związek partnerski jako związek formalny   86
2.4. Zarejestrowany związek partnerski jako związek "niemałżeński", aczkolwiek oparty na modelu normatywnym charakterystycznym dla małżeństwa   87
2.5. Zarejestrowany związek partnerski jako związek cywilny (instytucja prawa prywatnego)   88
2.6. Zarejestrowany związek partnerski jako związek dwóch osób (monogamiczny)   90
3. Typy zarejestrowanego związku partnerskiego   91
3.1. Trzy typy zarejestrowanego związku partnerskiego   91
3.2. Zarejestrowane związki partnerskie typu "kontraktowego"   92
3.3. Zarejestrowane związki partnerskie typu "małżeństwo-minus"   92
3.4. Zarejestrowane związki partnerskie typu "quasi-małżeństwo"   94
4. Klasyfikacje związków osobistych   94
4.1. Prawo związków (osobistych)   94
4.2. Doktrynalne klasyfikacje związków osobistych   95
4.3. Proponowana klasyfikacja związków osobistych   99
Rozdział IV	Zarejestrowane związki partnerskie typu "kontraktowego"   102
1. Francuski cywilny pakt solidarności a małżeństwo   102
1.1. Geneza oraz regulacja cywilnego paktu solidarności we Francji   102
1.2. Cywilny pakt solidarności a małżeństwo w prawie francuskim   104
1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   104
1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   108
1.2.3. Wymiar rodzicielski związku   118
1.2.4. Ustanie związku   119
1.3. Charakterystyka francuskiego cywilnego paktu solidarności   120
2. Belgijska ustawowa kohabitacja a małżeństwo   125
2.1. Geneza oraz regulacja ustawowej kohabitacji w Belgii   125
2.2. Ustawowa kohabitacja a małżeństwo w prawie belgijskim   126
2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   126
2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   129
2.2.3. Wymiar rodzicielski związku   135
2.2.4. Ustanie związku   137
2.3. Charakterystyka belgijskiej ustawowej kohabitacji   138
Rozdział V	Zarejestrowane związki partnerskie typu "małżeństwo-minus"   140
1. Niemieckie zarejestrowane partnerstwo życiowe a małżeństwo   140
1.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa życiowego w Niemczech   140
1.2. Zarejestrowane partnerstwo życiowe a małżeństwo w prawie niemieckim   142
1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   142
1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   145
1.2.3. Wymiar rodzicielski związku   150
1.2.4. Ustanie związku   153
1.3. Charakterystyka niemieckiego zarejestrowanego partnerstwa życiowego   155
2. Szwajcarskie zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo   157
2.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa w Szwajcarii   157
2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w prawie szwajcarskim   159
2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   159
2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   162
2.2.3. Wymiar rodzicielski związku   167
2.2.4. Ustanie związku   169
2.3. Charakterystyka szwajcarskiego zarejestrowanego partnerstwa   170
3. Irlandzkie partnerstwo cywilne a małżeństwo   171
3.1. Geneza oraz regulacja partnerstwa cywilnego w Irlandii   171
3.2. Partnerstwo cywilne a małżeństwo w prawie irlandzkim   174
3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   174
3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   176
3.2.3. Wymiar rodzicielski związku   179
3.2.4. Ustanie związku   180
3.3. Charakterystyka irlandzkiego partnerstwa cywilnego   182
Rozdział VI	Zarejestrowane związki partnerskie typu "quasi-małżeństwo"   183
1. Nordyckie zarejestrowane partnerstwa a małżeństwo   183
1.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanych partnerstw w państwach nordyckich   183
1.2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w ujęciu nordyckim   185
1.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   185
1.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   186
1.2.3. Wymiar rodzicielski związku   187
1.2.4. Ustanie związku   189
1.3. Charakterystyka nordyckiego modelu zarejestrowanego partnerstwa   189
2. Holenderskie zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo   191
2.1. Geneza oraz regulacja zarejestrowanego partnerstwa w Holandii   191
2.2. Zarejestrowane partnerstwo a małżeństwo w prawie holenderskim   193
2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   193
2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   195
2.2.3. Wymiar rodzicielski związku   197
2.2.4. Ustanie związku   200
2.3. Charakterystyka holenderskiego zarejestrowanego partnerstwa   203
3. Brytyjskie partnerstwo cywilne a małżeństwo   203
3.1. Geneza oraz regulacja partnerstwa cywilnego w Wielkiej Brytanii   203
3.2. Partnerstwo cywilne a małżeństwo w prawie brytyjskim   206
3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   206
3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   211
3.2.3. Wymiar rodzicielski związku   214
3.2.4. Ustanie związku   216
3.3. Charakterystyka brytyjskiego partnerstwa cywilnego   218
Rozdział VII	Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo w polskich projektach ustaw   221
1. Uwagi wprowadzające   221
2. Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich z dnia 10 grudnia 2003 r.   222
2.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   222
2.2. Projektowany rejestrowany związek partnerski a małżeństwo   223
2.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   223
2.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   224
2.2.3. Wymiar rodzicielski związku   226
2.2.4. Ustanie związku   226
2.3. Charakterystyka projektu ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich z dnia 10 grudnia 2003 r.   228
3. Senacki projekt ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci z dnia 22 grudnia 2004 r.   228
3.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   228
3.2. Projektowany rejestrowany związek między osobami tej samej płci a małżeństwo   230
3.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   230
3.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   231
3.2.3. Wymiar rodzicielski związku   233
3.2.4. Ustanie związku   233
3.3. Charakterystyka projektu ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci z dnia 22 grudnia 2004 r.   234
4. Poselski projekt ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 19 maja 2011 r.   234
4.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   234
4.2. Projektowana umowa związku partnerskiego a małżeństwo   236
4.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   236
4.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   237
4.2.3. Wymiar rodzicielski związku   239
4.2.4. Ustanie związku   239
4.3. Charakterystyka projektu ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 19 maja 2011 r.   240
5. Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich z dnia 16 lutego 2012 r. (złożony ponownie dnia 1 lipca 2013 r.)   241
5.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   241
5.2. Projektowany związek partnerski a małżeństwo   242
5.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   242
5.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   244
5.2.3. Wymiar rodzicielski związku   246
5.2.4. Ustanie związku   247
5.3. Charakterystyka projektu ustawy o związkach partnerskich z dnia 16 lutego 2012 r. (złożonego ponownie dnia 1 lipca 2013 r.)   248
6. Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich z dnia 22 maja 2012 r. (złożony ponownie dnia 29 stycznia 2013 r.)   249
6.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   249
6.2. Projektowany związek partnerski a małżeństwo   250
6.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   250
6.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   251
6.2.3. Wymiar rodzicielski związku   253
6.2.4. Ustanie związku   253
6.3. Charakterystyka projektu ustawy o związkach partnerskich z dnia 22 maja 2012 r. (złożonego ponownie dnia 29 stycznia 2013 r.)   254
7. Poselski projekt ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 29 sierpnia 2012 r.   255
7.1. Geneza, założenia oraz kształt normatywny projektu   255
7.2. Projektowana umowa związku partnerskiego a małżeństwo   256
7.2.1. Zawarcie (rejestracja) związku   256
7.2.2. Stosunki osobiste oraz majątkowe między stronami   258
7.2.3. Wymiar rodzicielski związku   262
7.2.4. Ustanie związku   263
7.3. Charakterystyka projektu ustawy o umowie związku partnerskiego z dnia 29 sierpnia 2012 r.   263
Rozdział VIII	Małżeństwo zawarte przez osoby tej samej oraz różnej płci   265
1. Małżeństwo zawarte przez osoby tej samej płci   265
2. Regulacja "małżeństw osób tej samej płci"   267
3. Podobieństwa i różnice między małżeństwem zawartym przez osoby tej samej oraz odmiennej płci   273
3.1. Uwagi ogólne   273
3.2. Zawarcie małżeństwa   274
3.3. Wymiar rodzicielski małżeństwa   277
4. Charakterystyka małżeństwa zawartego przez osoby tej samej płci   281
Rozdział IX	Podobieństwa i różnice między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem w prawie cywilnym   285
1. Uwagi wprowadzające   285
2. Miejsce i metoda regulacji związku   285
2.1. Usytuowanie przepisów regulujących związek formalny a jego charakter prawny   285
2.2. Stosowanie przepisów odsyłających   287
3. Nazwa związku formalnego a jego charakter prawny   290
4. Przesłanki oraz przeszkody zawarcia związku   294
4.1. Przesłanka dotycząca płci stron związku   294
4.2. Przeszkody zawarcia związku   295
4.3. Brak przesłanki faktycznego wspólnego życia stron   298
5. Sposób zawarcia (rejestracji) związku oraz zmiana stanu cywilnego   299
5.1. Sposób zawarcia (rejestracji) związku   299
5.2. Zmiana stanu cywilnego stron związku   301
6. Stosunki osobiste między stronami   302
7. Stosunki majątkowe między stronami   304
8. Sytuacja stron związku w prawie spadkowym   307
9. Wymiar rodzicielski związku   308
9.1. Prawa i obowiązki względem dziecka drugiej strony związku   308
9.2. Ustalenie pochodzenia dziecka oraz dostęp do medycznie wspomaganej prokreacji   310
9.3. Prawo do przysposobienia   312
10. Ustanie związku   315
11. Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo w prawie cywilnym - uwagi podsumowujące   316
Rozdział X	Zakres swobody regulacyjnej ustawodawcy zwykłego w instytucjonalizacji związków partnerskich oraz postulaty de lege ferenda   320
1. Uwagi wprowadzające   320
2. Cywilnoprawne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich   322
2.1. Instytucjonalizacja związków partnerskich w świetle funkcji prawa cywilnego (rodzinnego)   322
2.2. Zbliżanie zarejestrowanych związków partnerskich do małżeństwa jako skutek ich cywilnoprawnej natury   325
3. Prawnomiędzynarodowe uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich   327
3.1. Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz orzecznictwa Trybunału w Strasburgu   327
3.2. Wpływ prawa europejskiego oraz orzecznictwa Trybunału w Luksemburgu   334
4. Konstytucyjne uwarunkowania instytucjonalizacji związków partnerskich   337
4.1. Znaczenie norm konstytucyjnych   337
4.2. Art. 18 Konstytucji RP jako gwarancja instytucjonalna małżeństwa   338
4.3. Art. 18 Konstytucji RP jako norma programowa formułująca obowiązek prawodawczy w zakresie opieki i ochrony małżeństwa   343
4.4. Konstytucyjna dopuszczalność instytucjonalizacji związków partnerskich osób różnej płci   346
4.5. Konstytucyjna dopuszczalność instytucjonalizacji związków partnerskich osób tej samej płci   350
4.6. Konstytucyjna dopuszczalność różnicowania praw i obowiązków zarejestrowanych partnerów oraz małżonków - zarys problematyki   357
5. Model zarejestrowanego związku partnerskiego dla Polski - postulaty de lege ferenda   361
Zakończenie   367
Bibliografia   371
Orzecznictwo   395