Zatrudnianie cudzoziemców. Aspekty prawne, pracownicze i podatkowe
W książce omówiono obowiązujące regulacje prawne dotyczące zatrudnienia cudzoziemców ze szczególnym uwzględnieniem obywateli Ukrainy. Autorzy rozstrzygają istotne problemy interpretacyjne z zakresu prawa pracy, administracyjnego oraz podatkowego.
Treść opracowania skupia się przede wszystkim na postępującej liberalizacji przepisów przejawiającej się m.in. poprzez: - możliwość zatrudnienia cudzoziemców, m.in. z Ukrainy i Białorusi na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi, - zwolnienie z obowiązku przeprowadzania tzw. testu rynku pracy (procedura sprawdzająca czy potrzeby kadrowe pracodawcy mogą być zaspokojone na lokalnym rynku pracy), - uprawnienie do korzystania z małego ruchu granicznego i ruchu bezwizowego, - objęcie obywateli tych państw programem „Poland. Business Harbour” (kompleksowy pakiet, ułatwiający specjalistom IT, start-upom i innym firmom bezproblemową relokację na terytorium Polski).
Publikacja przeznaczona jest dla praktyków zajmujących się problematyką zatrudniania cudzoziemców (prawnicy, pracownicy działów HR, urzędów pracy, właściciele firm zatrudniających cudzoziemców).
Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 17
Rozdział I
Zagadnienia ogólne | str. 19
Źródła prawa regulującego zatrudnianie cudzoziemców na terytorium RP | str. 19
Pojęcie „cudzoziemca” | str. 21
Pojęcie „wykonywania pracy” | str. 23
Postępowania administracyjne związane z uzyskaniem prawa do legalnego pobytu na terytorium RP | str. 24
4.1. Postępowania administracyjne prowadzone na podstawie ustawy z 13.06.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | str. 28
4.1.1. Postępowanie administracyjne w sprawie udzielania ochrony międzynarodowej | str. 29
4.1.2. Postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia ochrony czasowej | str. 35
4.1.3. Postępowanie administracyjne w sprawie uzyskania statusu azylanta | str. 35
4.2. Postępowanie administracyjne w sprawie przyznania Karty Polaka, regulowane w ustawie z 7.09.2007 r. o Karcie Polaka | str. 36
4.3. Postępowania administracyjne prowadzone na podstawie ustawy z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach | str. 38
4.3.1. Postępowanie administracyjne dotyczące odmowy wjazdu na teren RP | str. 44
4.3.2. Postępowanie administracyjne w sprawie wydania wizy | str. 46
4.3.3. Postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy | str. 51
4.3.4. Postępowanie administracyjne w sprawie zezwolenia na pobyt stały | str. 58
4.3.5. Postępowanie administracyjne w sprawie zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE | str. 60
4.3.6. Postępowania administracyjne związane z kontrolą legalności pobytu cudzoziemców na terytorium RP | str. 61
4.3.7. Postępowania administracyjne związane z wydawaniem dokumentów cudzoziemcom | str. 63
Rozdział II
Podstawy prawne dopuszczenia do zatrudnienia cudzoziemca w Polsce | str. 65
Ogólne informacje na temat zatrudniania cudzoziemców na terytorium RP | str. 65
Dokumenty potwierdzające legalność pobytu cudzoziemca na terytorium RP i inne dokumenty wydawane cudzoziemcom | str. 68
Przypadki, w których wymagane jest uzyskanie zezwolenia na pracę | str. 76
3.1. Rodzaj pracy wymagającej zezwolenia | str. 76
3.2. Rodzaje podstaw legalizacji pobytu na terenie RP umożliwiających podjęcie pracy | str. 77
3.2.1. Wizy | str. 78
3.2.2. Ruch bezwizowy | str. 81
3.2.3. Zezwolenie na pobyt czasowy | str. 83
Przypadki, w których powierzenie wykonania pracy cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę | str. 87
4.1. Brak konieczności posiadania zezwolenia na pracę na podstawie przepisu art. 87 ust. 1 pkt 1–11a u.p.z. | str. 88
4.1.1. Posiadanie statusu uchodźcy | str. 88
4.1.2. Uzyskanie ochrony uzupełniającej | str. 89
4.1.3. Uzyskanie zezwolenia na pobyt stały | str. 90
4.1.4. Uzyskanie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE | str. 91
4.1.5. Uzyskanie zgody na pobyt ze względów humanitarnych | str. 91
4.1.6. Uzyskanie zgody na pobyt tolerowany w RP | str. 92
4.1.7. Uzyskanie ochrony czasowej w RP | str. 92
4.1.8. Przebywanie na terytorium RP w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa | str. 93
4.1.9. Przebywanie na terytorium RP w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca | str. 93
4.1.10. Przebywanie na terytorium RP w związku z korzystaniem z mobilności studenta | str. 94
4.2. Brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę na podstawie przepisu art. 87 ust. 2 i 3 u.p.z. | str. 94
4.3. Przypadki wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21.04.2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę | str. 95
Regulacje dotyczące obywateli Ukrainy | str. 100
5.1. Sytuacja prawna obywateli Ukrainy w okresie sprzed 24.02.2022 r. | str. 100
5.1.1. Ułatwienia w legalizacji pobytu na terytorium RP | str. 100
5.1.2. Ułatwienia w procedurze związanej z uzyskaniem zezwolenia na pracę | str. 102
5.2. Sytuacja prawna obywateli Ukrainy po 24.02.2022 r. | str. 103
5.2.1. Zakres podmiotowy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa | str. 105
5.2.2. Dokumenty, na podstawie których obywatele Ukrainy mogą wjeżdżać do Polski | str. 106
5.2.3. Legalność pobytu obywateli Ukrainy, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 u.p.o.u. na terytorium RP | str. 107
5.2.4. Rejestr PESEL | str. 109
5.2.5. Zatrudnienie | str. 111
Rozdział III
Postępowania administracyjne w sprawie udzielenia zezwoleń na pracę i wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 115
Postępowania administracyjne w sprawie udzielenia zezwoleń na pobyt czasowy i pracę na podstawie ustawy o cudzoziemcach | str. 117
1.1. Rodzaje zezwoleń oraz przesłanki ich uzyskania | str. 117
1.1.1. Rodzaje zezwoleń ze względu na cel w jakim są wydawane | str. 118
1.1.2. Przesłanki do uzyskania zezwoleń | str. 120
1.2. Postępowanie administracyjne w sprawie wydania zezwolenia
na pobyt czasowy i pracę | str. 124
1.2.1. Organ właściwy | str. 124
1.2.2. Wnioskodawca, wniosek, dokumenty załączane do wniosku | str. 124
1.2.3. Odmowa wszczęcia postępowania | str. 127
1.2.4. Postępowanie dowodowe | str. 128
1.2.5. Decyzja | str. 129
1.3. Instytucja milczącego załatwienia sprawy w ustawie o cudzoziemcach | str. 132
Postępowania administracyjne w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia oraz w sprawie wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 134
2.1. Zależność pomiędzy jednolitymi zezwoleniami na pracę a zezwoleniami na pracę wydawanymi na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia | str. 135
2.2. Ubiegania się o zezwolenie na pracę sezonową | str. 136
2.3. Warunki uzyskania zezwolenia na pracę | str. 137
2.4. Postępowanie w sprawie wydania zezwolenia | str. 144
2.4.1. Organ właściwy | str. 145
2.4.2. Wnioskodawca, wniosek, dokumenty załączane do wniosku | str. 146
2.4.3. Postępowanie dowodowe | str. 149
2.4.4. Decyzja | str. 150
2.5. Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 155
2.5.1. Charakter prawny oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 155
2.5.2. Organ właściwy | str. 161
2.5.3. Wnioskodawca, elementy oświadczenia | str. 161
2.5.4. Postępowanie dowodowe | str. 161
2.5.5. Termin na dokonanie wpisu do ewidencji | str. 162
2.5.6. Decyzja o odmowie wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji | str. 163
2.5.7. Opłaty za wpis oświadczenia | str. 164
Rozdział IV
Regulacje z zakresu prawa pracy dotyczące zatrudnienia cudzoziemców | str. 165
Wprowadzenie | str. 165
1.1. Podmiot powierzający wykonywanie pracy | str. 165
1.2. Poszukujący pracy | str. 167
1.3. Pracownik odbywający staż | str. 169
1.4. Specjalista | str. 170
1.5. Pracodawca | str. 171
1.6. Pracodawca macierzysty | str. 173
1.7. Pracodawca użytkownik | str. 174
Wykonywanie pracy przez cudzoziemca, wykonywanie pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, inna praca zarobkowa | str. 175
Zawody, w przypadku których wiedzę, umiejętności i kompetencje poświadczone liczbą wymaganych lat odpowiedniego doświadczenia zawodowego uznaje się do celów stosowania niebieskiej karty UE za równoważne z wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami poświadczonymi kwalifikacjami uzyskanymi w ramach kształcenia
na poziomie wyższym | str. 178
Określenie istotnych warunków zatrudnienia w oświadczeniu, wniosku o zezwolenie na pracę | str. 180
Obowiązki i uprawnienia pracodawcy zatrudniającego cudzoziemca | str. 193
5.1. Obowiązki dotyczące umowy z cudzoziemcem | str. 193
5.2. Obowiązki informacyjne w stosunku do cudzoziemca | str. 195
5.3. Obowiązki informacyjne w stosunku do wojewody | str. 197
5.4. Obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne i konsekwencje ich nieuiszczenia | str. 197
Koszty pracy | str. 203
Uprawnienia i obowiązki pracownika cudzoziemca | str. 205
7.1. Uprawnienie do informacji | str. 205
7.2. Uprawnienie do pouczenia w sprawach zobowiązania cudzoziemca do powrotu, o roszczeniach przeciwko podmiotowi powierzającemu wykonywanie pracy w związku z zaległym wynagrodzeniem | str. 206
Uzyskanie statusu bezrobotnego przez cudzoziemca | str. 207
Rozdział V
Zmiany warunków zatrudnienia oraz cofanie, przedłużanie, wygaśnięcie, uchylanie zezwoleń na pracę | str. 213
Zmiany podmiotowe i przedmiotowe warunków zatrudnienia i ich wpływ na wydane zezwolenia i złożone oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi | str. 213
1.1. Zmiany niewymagające wydania nowego zezwolenia na pracę czy wpisu nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 213
1.1.1. Zmiany niewymagające wydania nowego zezwolenia na pracę na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia | str. 213
1.1.2. Zmiany niewymagające wydania nowego zezwolenia lub niewymagające zmiany zezwolenia na pracę na podstawie ustawy o cudzoziemcach | str. 215
1.1.3. Zmiany niewymagające wpisu nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 216
1.2. Przypadki wymagające zmiany lub wydania nowego zezwolenia | str. 216
Przedłużenie zezwolenia na pracę | str. 219
2.1. Wydanie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę | str. 219
2.2. Przedłużenie zezwolenia na pracę wydanego na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia | str. 221
Legalność pracy po upływie okresu ważności oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi | str. 223
Cofnięcie zezwolenia | str. 224
Uchylenie zezwolenia | str. 226
Wygaśnięcie zezwolenia | str. 228
6.1. Wygaśnięcie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę na podstawie ustawy o cudzoziemcach | str. 228
6.2. Wygaśnięcie zezwolenia na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia | str. 228
Rozdział VI
Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców | str. 229
Pojęcie nielegalnej pracy zarobkowej cudzoziemca | str. 229
Organy kontroli | str. 230
Rozdział VII
Regulacje wprowadzone w związku ze stanem epidemii COVID-19 oraz wynikające z ustawy z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw | str. 239
Rozdział VIII
Opodatkowanie dochodów pracowników – cudzoziemców ze stosunku pracy | str. 245
Ogólne zasady opodatkowania dochodów uzyskanych ze stosunku pracy | str. 245
1.1. Pojęcie przychodu, kosztów uzyskania przychodu i dochodu ze stosunku pracy | str. 245
1.1.1. Pojęcie przychodu ze stosunku pracy | str. 245
1.1.2. Pracownicze koszty uzyskania przychodu | str. 248
1.2. Stawka podatkowa i sposób opodatkowania | str. 250
1.3. Wybrane preferencje w zakresie opodatkowania dochodów pracowników | str. 252
1.3.1. Zagadnienia ogólne | str. 252
1.3.2. Ulga dla młodych | str. 254
1.3.3. Ulga na powrót | str. 256
1.3.4. Ulga dla rodzin wielodzietnych | str. 258
1.3.5. Ulga dla pracujących seniorów | str. 260
1.4. Zwolnienie przychodów pracownika uzyskanych z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz skutki dla pracodawcy | str. 261
1.5. Zasady opodatkowania dochodu pracownika – cudzoziemca | str. 263
Podwójne opodatkowanie dochodów z tytułu stosunku pracy i jego unikanie | str. 264
2.1. Rodzaje podwójnego opodatkowania | str. 264
2.2. Problem podwójnego opodatkowania dochodów osób fizycznych | str. 265
2.3. Charakter umów o unikaniu podwójnego opodatkowania | str. 269
2.4. Opodatkowanie dochodu ze stosunku pracy według Modelu Konwencji OECD | str. 271
2.5. Opodatkowanie dochodu ze stosunku pracy według Modelu Konwencji ONZ | str. 276
2.6. Znaczenie pozostałych wzorców konwencji dotyczących unikania podwójnego opodatkowania | str. 277
Zasady opodatkowania dochodu ze stosunku pracy przewidziane w umowie polsko-ukraińskiej | str. 278
Opodatkowanie dochodów pracowniczych obywatela Ukrainy zatrudnionego w Polsce przez polskiego pracodawcę | str. 281
4.1. Opodatkowanie dochodów pracowniczych obywatela Ukrainy będącego rezydentem | str. 281
4.2. Opodatkowanie dochodów pracowniczych obywatela Ukrainy będącego nierezydentem | str. 284
Podsumowanie | str. 285
Bibliografia | str. 289
