Zrównoważony rozwój transportu na tle współczesnych procesów społeczno-gospodarczych

• Druk: Gdańsk, 2013
• Autor: Barbara Pawłowska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

U podstaw współczesnego rozwoju gospodarczego leży koncepcja zrównoważonego rozwoju. Trwały rozwój oznacza, że potrzeby obecnego pokolenia należy zaspokajać bez uszczerbku dla możliwości zaspokajania tych potrzeb przez przyszłe pokolenia. Idea ta, zawarta w Traktacie, jest nadrzędnym celem Unii Europejskiej przyświecającym całej polityce i wszystkim działaniom. Sektor transportu stanowi rzeczywiste wyzwanie dla społeczeństwa w realizacji koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju.

Transport jest kluczowym elementem nowoczesnej gospodarki i współczesnego społeczeństwa. Mobilność ma zasadnicze znaczenie zarówno dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, jak i jakości życia obywateli. Transport umożliwia realizację wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy, dlatego też musi być zrównoważony w świetle nowych wyzwań, przed jakimi stoi. Transport ma charakter globalny, więc skuteczne działania na rzecz jego zrównoważenia wymagają silnej współpracy międzynarodowej.

Transport jest systemem złożonym, którego funkcjonowanie zależy od wielu wzajemnie powiązanych czynników, obejmujących zarówno ścieżki lokalizacji osadnictwa, jak i modele konsumpcji czy organizację produkcji na danym obszarze. Ze względu na tę złożoność, jakiekolwiek działania optymalizacyjne w sektorze muszą być oparte o długoterminową, spójną wizję działania na rzecz zrównoważonej mobilności osób i towarów. Nowoczesny system transportowy musi być zrównoważony z punktu widzenia czterech aspektów: ekonomicznego, społecznego, przestrzennego, ekologicznego.

Efektywny system transportu jest niezbędny dla poprawy dobrobytu społeczeństwa, gdyż ma znaczący wpływ nie tylko na tempo wzrostu gospodarczego, ale też rozwoju społecznego i ochronę środowiska.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7865-060-7
• Liczba stron: 420

Wstęp	9

Rozdział 1. Teorie wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego w ekonomii	17

1.1. Wzajemne relacje wzrostu i rozwoju gospodarczego	18
1.2. Teorie wzrostu gospodarczego w teorii ekonomii	21
1.3. Mechanizmy i źródła wzrostu gospodarczego na świecie	29
1.4. Globalizacja a wzrost gospodarczy	36
1.5. Teorie rozwoju gospodarczego oparte o doświadczenia krajów rozwiniętych i rozwijających się	42
1.6. Proces konwergencji i wyzwania stojące wobec ekonomii rozwoju we współczesnym świecie	48
1.7. Mierniki wzrostu i rozwoju gospodarczego	56
1.7.1. Charakterystyka tradycyjnych mierników i wskaźników opartych o system rachunków narodowych	58
1.7.2. Charakterystyka modyfikowanych mierników dobrobytu ekonomicznego	62
1.7.3. Mierniki dobrobytu społecznego	67

Rozdział 2. Charakterystyka globalnego kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego	73

2.1. Istota i rozumienie współczesnego kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego	74
2.2. Analiza przyczyn kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego	81
2.3. Wielowymiarowość kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego	84
2.4. Koncepcja wskaźnika ekologicznego śladu na Ziemi (ang. footprint)	89
2.5. Najpoważniejsze wyzwania globalne współczesnego świata	95
2.5.1. Konsekwencje eksplozji demograficznej dla środowiska przyrodniczego	100
2.5.2. Globalne zmiany klimatyczne	106
2.5.3. Kierunki zmian w popycie na źródła energii	110

Rozdział 3. Koncepcja zrównoważonego rozwoju we współczesnym świecie	115

3.1. Czynnik środowiskowy jako przedmiot badań w teorii ekonomii	118
3.2. Proces ekologizacji gospodarki w teorii ekonomii	130
3.3. Geneza koncepcji zrównoważonego rozwoju	140
3.4. Istota i zakres definicji zrównoważonego rozwoju	147
3.5. Ład zintegrowany w koncepcji zrównoważonego rozwoju	152
3.6. Kapitał naturalny w koncepcji zrównoważonego rozwoju	159

Rozdział 4. Rola i znaczenie transportu w życiu społeczno-gospodarczym	163

4.1. Znaczenie transportu dla nowoczesnej gospodarki i współczesnego społeczeństwa	164
4.2. Powiązania między sektorem transportu a rozwojem gospodarczym	168
4.3. Sprawność i efektywność systemu transportowego	171
4.4. Funkcja transportu jako integratora życia społecznego i gospodarczego	180
4.5. Transport jako czynnik lokalizacji produkcji i osadnictwa	182
4.6. Infrastruktura transportu jako element kształtujący układ przestrzenny	187

Rozdział 5. Przemiany systemów transportowych w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju	195

5.1. Koncepcja zrównoważonego rozwoju w sektorze transportu	196
5.2. Teoretyczny model zrównoważenia rozwoju transportu	206
5.3. Analiza czynników kształtujących popyt na transport	213
5.3.1. Czynniki zewnętrzne wpływające na popyt transportowy	217
5.3.1.1. Wpływ czynnika demograficznego na wielkość i strukturę popytu transportowego	217
5.3.1.2. Czynnik energetyczny kształtujący popyt na usługi transportowe	224
5.3.1.3. Czynniki ekonomiczne jako determinanty popytu na transport	230
5.3.1.4. Globalne trendy wpływające na rozmiary popytu transportowego	241
5.3.2. Wewnątrzsektorowe determinanty popytu transportowego	244
5.3.3. Czynniki instytucjonalno-polityczne determinujące popyt transportowy	250
5.4. Charakterystyka współczesnych trendów w rozwoju transportu	256

Rozdział 6. Charakterystyka europejskiej polityki transportowej	265

6.1. Geneza i rozwój wspólnej polityki transportowej do końca pierwszej dekady XXI wieku	266
6.2. Założenia zrównoważonego kierunku rozwoju transportu w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej	269
6.3. Ocena realizacji priorytetów polityki transportowej Unii Europejskiej w pierwszej dekadzie XXI wieku	274
6.4. Wyzwania stojące przed przyszłymi kierunkami rozwoju sektora transportu	280

Rozdział 7. Internalizacja kosztów zewnętrznych jako podstawa działań na rzecz zrównoważenia rozwoju transportu	287

7.1. Pojęcie i struktura społecznych kosztów transportu	287
7.2. Cel i zakres internalizacji kosztów zewnętrznych w transporcie	290
7.3. Ogólne założenia metodologiczne dotyczące procedur i metod szacunku kosztów zewnętrznych transportu	293
7.3.1. Kalkulacja środowiskowych kosztów zewnętrznych	296
7.3.1.1. Koszty zanieczyszczenia powietrza	297
7.3.1.2. Koszty hałasu	300
7.3.1.3. Koszty zmian klimatycznych	304
7.3.2. Koszty wypadków	306
7.3.3. Koszty kongestii	309
7.3.4. Pozostałe koszty zewnętrzne transportu	311
7.4. Szacunki kosztów zewnętrznych transportu dla EU-25 oraz Norwegii i Szwajcarii w 2008 roku	312

Rozdział 8. Instrumenty polityki transportowej służące zrównoważonemu rozwojowi transportu	321

8.1. Charakterystyka instrumentów realizacji priorytetów europejskiej polityki transportowej na drugą dekadę XXI wieku	322
8.2. Nowoczesna infrastruktura i inteligentne finansowanie	325
8.3. Optymalny system opłat transportowych jako narzędzie internalizacji kosztów zewnętrznych	328
8.4. Poprawa integracji międzygałęziowej transportu instrumentem na rzecz zrównoważenia transportu	331
8.5. Kreowanie i wdrażanie innowacji i technologii przełomowych w transporcie w celu poprawy efektywności transportu	336
8.6. System monitoringu jako podstawa oceny działań podejmowanych w ramach zintegrowanej polityki transportowej	343

Zakończenie	359
Literatura	363
Aneks	401
Spis rysunków	415
Spis tabel	418
Spis załączników	421