Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela
We współczesnej pedeutologii sięga się do źródeł, o czym świadczy powrót do filozoficznych pytań o człowieka i jego miejsce w świecie, do kwestii nierozerwalnego związku pedagogiki i filozofii, a zwłaszcza do jej związku z etyką. Nie polega to jednak na powtarzaniu starych pytań, ani tym bardziej powtarzaniu dawnych odpowiedzi. Podejmowane bowiem muszą być nowe zagadnienia, wynikające ze swoistości naszych czasów i naszej rzeczywistości. Szczególne miejsce w analizach badawczych prowadzonych w obrębie pedeutologii zajmuje problematyka etyki i
profesjonalizmu w zawodzie
nauczyciela.
Na pracę nauczyciela-wychowawcy autorzy tomu patrzą z dwóch perspektyw: teorii, jako podstawy poznawczej jego działania, i praktyki, jako źródła jego doświadczeń zawodowych. Wspólnym celem autorów tworzących tę pracę było ożywienie dyskusji naukowej nad nauczycielem i jego zawodem, a w szczególności zwrócenie uwagi na szereg pytań i problemów wpisujących się w zagadnienia tytułowe niniejszej książki: etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela.
Treści zawarte w niniejszej pracy zbiorowej warto postrzegać jako wyznaczające otwarty układ odniesienia dla pracy nauczycielskiej, którą można określić jako nieskończenie bogatą w swej różnorodności. Niniejsza książka dostarczając wiedzy i wskazując na „miejsca wrażliwe" w pracy nauczyciela, może przyczynić się do otwarcia nowych obszarów refleksji i zachęcić do stawiania pytań oraz do poszukiwania nań odpowiedzi. Należy przypuszczać, że zamieszczone tutaj teksty staną się przedmiotem refleksji i dyskusji tych Czytelników, którym problem profesjonalizmu i etyki w zawodzie nauczyciela jest szczególnie bliski.
Joanna M. Michalak
WSTĘP 7
Część pierwsza. ETYKA – PEDAGOGIKA – PROFESJONALIZM 11
Andrzej M. Kaniowski, Etyka i pedagogika. Etyczne aspekty pracy nauczyciela: wyzwania dla profesjonalizmu nauczycielskiego 13
Urszula Ostrowska, Heroiczny wymiar etyki nauczyciela: między ideą a realnością 49
Henryka Kwiatkowska, Nauczyciel – zawód „niemożliwy”, ale nieunikniony 67
Joanna M. Michalak, Profesjonalizm w zawodzie nauczyciela 87
Anna Sajdak, Profesjonalizm dydaktyczny nauczycieli. Możliwości i ograniczenia akademickiego kształcenia 123
Bogusława Dorota Gołębniak, Ku pedeutologii refleksyjnej 143
Część druga. ETYCZNE PODSTAWY PROFESJONALIZMU NAUCZYCIELA 167
Joanna Miksa, Miejsce powinności w etyce zawodowej nauczyciela 169
Stanisław Kowal, Odpowiedzialność nauczyciela 199
Anna Walczak, (Samo)świadomość – w kierunku dojrzałości etycznej nauczyciela 209
Dariusz Zając, Wiedza etyczna nauczyciela 235
Anna Walczak, Tożsamość narracyjna i „choroby serca” nauczyciela 253
Monika Świgulska, Momenty „nadzwyczajnych spotkań”. Osoby znaczące w biografiach nauczycielskich 281
Magdalena Błędowska, Autorytet jako czynnik (de)formujący proces wychowawczy? 301
Sebastian Ciszewski, Podmiotowość ucznia i nauczyciela: dylematy teorii i praktyki 315
Piotr Zamojski, Miejsce normatywności w dyskursie pedagogiki: ku pojmowaniu działania edukacyjnego jako kwestii etycznej 327
Małgorzata Szpunar, Profesjonalność działania nauczyciela 341
Alina Wróbel, Intencjonalność działania nauczyciela jako właściwość praktyki formującej 357
Część trzecia. ETYCZNE WYZWANIA W EDUKACJI NAUCZYCIELSKIEJ 365
Piotr Kostyło, Etyka profesjonalizmu i powołania nauczycielskiego 367
Urszula Ostrowska, Etyczne aspekty relacji mistrz – uczeń w edukacji akademickiej 385
Małgorzata Rosin, Etyczne aspekty kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli 403
Joanna M. Michalak, Studencka praktyka naukowo-badawcza. Zagadnienia etyczne 423
Marcin Rojek, Etyczny wymiar prowadzenia badań przez nauczycieli 445
