Narracyjne aspekty językowego obrazu świata

• Druk: Lublin, 2013
• Autor: Dorota Filar
• Wydawca: UMCS

Celem niniejszej publikacji jest próba ujęcia znaczenia słowa w rozbudowaną, dynamiczną formę o strukturze narracyjnej. Motywem przewodnim książki jest interpretacja jednej z najpiękniejszych i najbardziej inspirujących, a zarazem niejednoznacznych i trudnych do zdefiniowania kategorii ludzkiego świata wewnętrznego – marzenia we współczesnej polszczyźnie. Autorka, opisując językową strukturę MARZENIA, odwołuje się do koncepcji schematu narracyjnego, który pomaga „ujawnić” wpisaną w znaczenia słów językowo-kulturową „opowieść”. Książka Doroty Filar proponuje przeniesienie sposobu rozumienia świata w naturalnych dla człowieka kategoriach „opowieści” na grunt semantyki – ujęcie znaczenia słowa w rozbudowaną, dynamiczną formę narracyjną.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7784-420-5
• ISBN druku: 978-83-7784-420-5
• Liczba stron: 224

Wstęp  9

CZĘŚĆ PIERWSZA. NARRACYJNE ASPEKTY ZNACZENIA		15

I. ZAGADNIENIA OGÓLNE  19

1. Pojęciowy i kulturowy wymiar języka  19
1.1. Definicje języka i kultury a zadania semantyki  19
1.2. Językowy obraz świata  22
1.3. Definicja otwarta  28
2. Onomazjologia i semazjologia w opisie języka  34
2.1. Semazjologia i onomazjologia w teoretycznej refleksji lingwistycznej 35
2.2. Onomazjologia i semazjologia w praktyce leksykograficznej  40
3. Język a procesy poznawcze człowieka: modele kognitywne w analizie lingwistycznej  44
3.1. Język a świat ludzkich pojęć  44
3.2. Struktury wiedzy w umyśle: teoria schematów  47
3.3. Schemat i jego pochodne – kłopoty terminologiczne  53

II. NARRACYJNOŚĆ JĘZYKA I KULTURY   65

1. Narracja i narracyjność w badaniach interdyscyplinarnych   68
2. Geneza oraz istota teorii schematów narracyjnych  79
2.1. Schematy zdarzeń (events), skrypty (scripts), sceny (scenes), opowiadania (stories)   80
2.2. Skrypty, sceny, scenariusze w koncepcjach lingwistycznych  82
2.3. Czym są schematy narracyjne?  84
3. Język jako wielka narracja  86

III. HOMO NARRATOR: PODMIOT I PODMIOTOWOŚĆ JAKO RACJA ISTNIENI A JĘZYKA  95

CZĘŚĆ DRUGA ŚCIEŻKI JĘZYKOWYCH NARRACJI: OBRAZ MARZENIA W POLSZCZYŹNIE	105

IV. SEMANTYKA MARZENIA W JĘZYKOWEJ KONWENCJI   107

1. Marzyć i marzenie: etymologia, rozwój semantyczny  109
2. Marzyć i marzenie: rodzina wyrazów  112
3. Rama pojęciowa M AR ZE NI A i jej leksykalne wykładniki  115
4. Marzyć – klasyfikacja znaczeń  118
4.1. Marzyć – ‘wyobrażać sobie’, ‘fantazjować’  119
4.2. Marzyć – ‘pragnąć’, ‘dążyć do…’  120
4.3. Marzyć – ‘tęsknić’, ‘odtwarzać w pamięci’   121
4.4. Marzyć – ‘śnić’, ‘roić we śnie’   121
5. Schemat narracyjny marzenia  122

V. TEKST   JAKO   PRZESTRZEŃ   JĘZYKOWEJ   NARRACJI  125

1. Rola tekstu w ujawnianiu narracyjnej struktury znaczenia  126
2. Dynamika schematu narracyjnego a kreatywność języka   126

VI. BOHATER   JĘZYKOWYCH   „NARRACJI  O  MARZENIU”  129

1. Wnętrze człowieka jako ‘siedlisko marzeń’  130
1.1. „Dusza twoja śmie marzyć”  133
1.2. „Głowa pełna marzeń”   137
1.3. „W marzeniach serca”  139
2. „Niebieskiego mgła spojrzenia” i „uśmiech marzący”– uzewnętrznianie świata wewnętrznego  142
3. Daltoniści i niebieskie migdały – czyli – kto nie może marzyć?  149
4. Kim jest (proto)typowy marzyciel?  155
4.1. „Jak poeta marzę” – poeta jako prototypowy marzyciel  158
4.2. „Moje dziecinne marzenie”: ‘dzieciństwo’ i ‘młodość’ w semantyce marzenia   161
4.3. „Piastunka snów i marzeń” – miłość w „narracji o marzeniu”   171

ZAKOŃCZENIE. Koncepcja języka jako wielkiej narracji a badania nad językowym obrazem świata	 183
LITERATURA   187
SUMMARY 209