Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej
Agnieszka Sołtys - doktor nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych PAN, współpracownik Trybunału Konstytucyjnego; ukończyła studia podyplomowe prawa europejskiego na Uniwersytecie w Oksfordzie; radca prawny, przez wiele lat pracowała w międzynarodowej kancelarii prawnej; autorka publikacji z zakresu prawa Unii Europejskiej.
Książka jest pierwszą monografią poświęconą wykładni zgodnej (prounijnej) w polskim piśmiennictwie prawniczym. Przedstawia rekonstrukcję obowiązku wykładni zgodnej na gruncie prawa unijnego, jak również analizę tego obowiązku w orzecznictwie sądów polskich i Trybunału Konstytucyjnego.
W tym pierwszym aspekcie autorka rozważa miejsce obowiązku wykładni zgodnej w systemie prawa unijnego w kontekście innych instrumentów zapewniania efektywności tego prawa, takich jak zasada pierwszeństwa oraz bezpośredniego skutku, a także dokonuje analizy treści, wzorców, przedmiotu i granic obowiązku wykładni zgodnej, w tym zagadnień budzących istotne kontrowersje (jak wykładnia zgodna przed terminem transpozycji dyrektyw, wykładnia zgodna a pogarszanie sytuacji prawnej jednostki). Ważną część stanowi analiza obowiązku wykładni zgodnej w aspekcie teoretycznoprawnym obejmująca rekonstrukcję tego obowiązku na gruncie reguł wykładni oraz ustalenie kryteriów wyznaczania jego granic.
W ramach analizy orzecznictwa sądów polskich oraz TK dokonana została ocena zasadniczych problemów występujących w polskiej praktyce orzeczniczej, warunkujących skuteczność realizacji obowiązku wykładni zgodnej jako środka zapewniania efektywności prawa UE. W opracowaniu podjęta została próba sformułowania postulatów służących przezwyciężeniu występujących tu ograniczeń. Przedstawiając obowiązek wykładni zgodnej na gruncie polskiej praktyki orzeczniczej, publikacja dostarcza narzędzi do wykorzystania w praktyce, są nimi: model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w procesie stosowania prawa oraz model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w procesie konstytucyjnej kontroli prawa.
Monografia przeznaczona jest dla prawników, pracowników naukowych oraz osób stosujących prawo Unii Europejskiej w praktyce, w tym sędziów, pracowników administracji publicznej, radców prawnych i adwokatów.
- Kategorie:
- Język wydania: polski
- ISBN: 978-83-264-9891-6
- ISBN druku: 978-83-264-8457-5
- EAN: 9788326498916
- Liczba stron: 776
-
Sposób dostarczenia produktu elektronicznegoProdukty elektroniczne takie jak Ebooki czy Audiobooki są udostępniane online po opłaceniu zamówienia kartą lub przelewem na stronie Twoje konto > Biblioteka.Pliki można pobrać zazwyczaj w ciągu kilku-kilkunastu minut po uzyskaniu poprawnej autoryzacji płatności, choć w przypadku niektórych publikacji elektronicznych czas oczekiwania może być nieco dłuższy.Sprzedaż terytorialna towarów elektronicznych jest regulowana wyłącznie ograniczeniami terytorialnymi licencji konkretnych produktów.
-
Ważne informacje techniczneMinimalne wymagania sprzętowe:procesor: architektura x86 1GHz lub odpowiedniki w pozostałych architekturachPamięć operacyjna: 512MBMonitor i karta graficzna: zgodny ze standardem XGA, minimalna rozdzielczość 1024x768 16bitDysk twardy: dowolny obsługujący system operacyjny z minimalnie 100MB wolnego miejscaMysz lub inny manipulator + klawiaturaKarta sieciowa/modem: umożliwiająca dostęp do sieci Internet z prędkością 512kb/sMinimalne wymagania oprogramowania:System Operacyjny: System MS Windows 95 i wyżej, Linux z X.ORG, MacOS 9 lub wyżej, najnowsze systemy mobilne: Android, iPhone, SymbianOS, Windows MobilePrzeglądarka internetowa: Internet Explorer 7 lub wyżej, Opera 9 i wyżej, FireFox 2 i wyżej, Chrome 1.0 i wyżej, Safari 5Przeglądarka z obsługą ciasteczek i włączoną obsługą JavaScriptZalecany plugin Flash Player w wersji 10.0 lub wyżej.Informacja o formatach plików:
- PDF - format polecany do czytania na laptopach oraz komputerach stacjonarnych.
- EPUB - format pliku, który umożliwia czytanie książek elektronicznych na urządzeniach z mniejszymi ekranami (np. e-czytnik lub smartfon), dając możliwość dopasowania tekstu do wielkości urządzenia i preferencji użytkownika.
- MOBI - format zapisu firmy Mobipocket, który można pobrać na dowolne urządzenie elektroniczne (np.e-czytnik Kindle) z zainstalowanym programem (np. MobiPocket Reader) pozwalającym czytać pliki MOBI.
- Audiobooki w formacie MP3 - format pliku, przeznaczony do odsłuchu nagrań audio.
Rodzaje zabezpieczeń plików:- Watermark - (znak wodny) to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem. Ten rodzaj zabezpieczenia jest zdecydowanie bardziej przyjazny dla użytkownika, ponieważ aby otworzyć książkę zabezpieczoną Watermarkiem nie jest potrzebne konto Adobe ID oraz autoryzacja urządzenia.
- Brak zabezpieczenia - część oferowanych w naszym sklepie plików nie posiada zabezpieczeń. Zazwyczaj tego typu pliki można pobierać ograniczoną ilość razy, określaną przez dostawcę publikacji elektronicznych. W przypadku zbyt dużej ilości pobrań plików na stronie WWW pojawia się stosowny komunikat.
Wykaz skrótów……………………………………………………………………………… Część I. Założenia metodologiczne………………………………………………… Część II. Zagadnienia wstępne……………………………………………………… Rozdział 1. Wykładnia prawa krajowego w zgodzie z konstytucją…………………… Rozdział 2. Wykładnia prawa krajowego w zgodzie z prawem międzynarodowym.. Rozdział 3. Wykładnia prawa unijnego w zgodzie z prawem pierwotnym oraz z prawem międzynarodowym………………………………………… Rozdział 4. Obowiązek wykładni zgodnej – zarys koncepcji………………………… Część III. Obowiązek wykładni zgodnej a zasada efektywności prawa unijnego… Rozdział 1. Zasada efektywności w prawie UE………………………………………… 1.1 Pojęcie (zasady) efektywności…..…………………………………… 1.2 Środki służące realizacji zasady efektywności……………………….. 1.3 Podsumowanie……………………………………………………….. Rozdział 2. Obowiązek wykładni zgodnej w kontekście instrumentów powoływania prawa unijnego przed organami krajowymi……………… 2.1 Wprowadzenie…………………………………………………………… 2.2 Modele powoływania (stosowania) prawa unijnego prezentowane w doktrynie……………………………………………………………………... 2.3 Obowiązek wykładni zgodnej a inne instrumenty powoływania prawa unijnego w orzecznictwie TS………………………………………………… 2.4 Podsumowanie………………………………………………………….. Rozdział 3. Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument realizacji zasady efektywnej ochrony sądowej……………………………………………… 3.1 Wprowadzenie………………………………………………………….. 3.2 Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument zapewniania skuteczności uprawnień unijnych na gruncie krajowych środków ochrony prawnej w orzecznictwie TS…..……………………………………………. 3.3 Wzorzec, przedmiot, treść i granice obowiązku wykładni zgodnej w kontekście realizacji zasady efektywnej ochrony sądowej…………………. 3.4 Obowiązek wykładni zgodnej a inne instrumenty zapewniania efektywnej ochrony prawnej uprawnień unijnych…………………………… 3.5 Podsumowanie…………………………………………………………. Część IV. Obowiązek wykładni zgodnej – elementy konstrukcji prawnej……….. Rozdział 1. Podstawy prawne i uzasadnienie obowiązku wykładni zgodnej………... 1.1 Podstawy prawne i uzasadnienie obowiązku wykładni zgodnej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości…………………………………. 1.2 Zasada lojalności / zasada efektywności (effet utile) i efektywnej ochrony sądowej…………………………………………………………….... 1.3 Artykuł 288 akapit 3 TFUE……………………………………………... 1.4 Zasada pierwszeństwa…………………………………………………... 1.5 Obowiązek wykładni zgodnej a ideologiczne założenia procesu integracji…………………………………………………………………... 1.6 Obowiązek wykładni zgodnej – obowiązek wynikający z prawa unijnego……………………………………………………………………... Rozdział 2. Adresaci obowiązku wykładni zgodnej i zakres ich związania…………. Rozdział 3. Zakres przedmiotowy obowiązku wykładni zgodnej……………………. 3.1 Zakres zastosowania prawa unijnego…………………………………… 3.2 Akty prawa krajowego stanowiące przedmiot wykładni zgodnej………. 3.3 Obowiązek wykładni zgodnej a umowy prawa prywatnego……………. Rozdział 4. Treść obowiązku wykładni zgodnej………………………………………. 4.1 Obowiązek wykładni prawa krajowego „w świetle treści i celu” prawa UE……………………………………………………………………. 4.2 Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem UE „tak dalece, jak jest to możliwe”……………………………………………. 4.2.1 Orzecznictwo TS……………………………………………… 4.2.1.1 Ogólne sformułowania dotyczące treści obowiązku wykładni zgodnej…………………………………………… 4.2.1.2 Konkretyzacja obowiązku wykładni zgodnej na gruncie poszczególnych spraw……………………………… 4.2.2 Poglądy doktryny……………………………………………... 4.3 Kwalifikacja (teoretyczno-)prawna obowiązku wykładni zgodnej……... 4.3.1 Kwalifikacja obowiązku wykładni zgodnej na płaszczyźnie normatywnej……………………………………………………….... 4.3.2 Kwalifikacja obowiązku wykładni zgodnej na płaszczyźnie teoretyczno-prawnej………………………………………………… 4.4 Model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w procesie stosowania prawa……...………………………………………………………………… 4.5 Podsumowanie…………………………………………………………... Rozdział 5. Wzorce wykładni zgodnej…………………………………………………. 5.1 Uwagi wstępne………………………………………………………….. 5.1.1 Obowiązek wykładni zgodnej w odniesieniu do poszczególnych źródeł prawa UE – ewolucja orzecznictwa TS…… 5.1.2 Zmiany w systemie źródeł prawa UE po Traktacie z Lizbony a obowiązek wykładni zgodnej………………………………………. 5.2 Dyrektywy………………………………………………………………. 5.2.1 Wprowadzenie………………………………………………… 5.2.2 Obowiązek wykładni zgodnej jako remedium na brak bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw………………….. 5.2.2.1 Odrzucenie bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw w orzecznictwie TS……………………………….. 5.2.2.2 Sposoby niwelowania negatywnych skutków odrzucenia bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw………………………………………………...…... 5.2.2.3 Odrzucenie bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw w orzecznictwie TS – kontrowersje i próby konceptualizacji……………………………………………... 5.2.2.4 Obowiązek wykładni zgodnej jako remedium na brak bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw – kontrowersje…………………………………………… 5.2.2.5 Podsumowanie………………………………………. 5.2.3 Obowiązek wykładni zgodnej a pogarszanie sytuacji prawnej jednostki…………………………………………………………….. 5.2.3.1 Uwagi wprowadzające………………………………. 5.2.3.2 Pogarszanie sytuacji prawnej jednostki na skutek wykładni zgodnej w sprawach karnych……………………... 5.2.3.3 Pogarszanie sytuacji prawnej jednostki na skutek wykładni zgodnej w sprawach innych niż karne……………. 5.2.3.4. Pogarszanie sytuacji prawnej podmiotu prywatnego na skutek wykładni zgodnej powoływanej przez państwo….. 5.2.3.5 Podsumowanie………………………………………. 5.2.4 Obowiązek wykładni zgodnej a implementacja dyrektyw……. 5.2.4.1 Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument realizacji „obowiązku rezultatu” z art. 288 akapit 3 TFUE… 5.2.4.2 Obowiązek wykładni zgodnej a wymogi prawidłowej implementacji dyrektyw……………………… 5.2.4.3 Podsumowanie………………………………………. 5.2.5 Obowiązek wykładni zgodnej przed upływem terminu transpozycji dyrektyw………………………………………………. 5.3 Traktaty stanowiące UE ..………………………………………………. 5.4 Zasady ogólne prawa unijnego………………………………………….. 5.4.1 Uwagi wprowadzające………………………………………… 5.4.2 Zasady ogólne prawa unijnego w porządku prawnym UE……. 5.4.3 Zasady ogólne prawa unijnego jako wzorzec wykładni zgodnej………………………………………………………………. 5.4.3.1 „Pośrednie” stosowanie zasad ogólnych prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej.…………………... 5.4.3.2 „Bezpośrednie” stosowanie zasad ogólnych prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej………………….. 5.4.4 Karta Praw Podstawowych i Protokół nr 30…………………... 5.4.5 Podsumowanie………………………………………………… 5.5 Umowy międzynarodowe……………………………………………….. 5.6 Rozporządzenia…………………………………………………………. 5.7 Niewiążące akty prawa unijnego………………………………… 5.7.1 Wprowadzenie………………………………………………. 5.7.2 Niewiążące akty prawa unijnego w porządku prawnym UE... 5.7.3 Niewiążące akty prawa unijnego jako wzorce wykładni zgodnej w orzecznictwie TS..……………………………………….. 5.7.4 Pośrednie i bezpośrednie stosowanie niewiążących aktów prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej.………………….. 5.7.5 Rodzaje niewiążących aktów prawa unijnego, które mogą stanowić wzorzec wykładni zgodnej………………………………... 5.7.6 Znaczenie niewiążących aktów prawa unijnego w procesie interpretacji prawa krajowego………………………………………. 5.8 Pozostałe regulacje unijne………………………………………………. 5.8.1 Kryteria uznania normy prawa unijnego za wzorzec wykładni zgodnej……………………………………………………………… 5.8.2 Obowiązek wykładni zgodnej a regulacje WPZiB……………. 5.9 Sposoby sformułowania wzorca wykładni zgodnej…………………….. Rozdział 6. Granice wykładni zgodnej………………………………………………… 6.1 Wprowadzenie…………………………………………………………... 6.2 Ogólne zasady prawa unijnego………………………………………….. 6.3 Wykładnia contra legem………………………………………………… 6.3.1 Pojęcie granic wykładni……………………………………... 6.3.2 Treść obowiązku wykładni zgodnej a granice wykładni……. 6.3.3 Pojęcie granic wykładni w polskiej teorii prawa oraz praktyce orzeczniczej………………………………………………. 6.3.3.1 Pojęcie granic wykładni w polskiej teorii prawa……. 6.3.3.2 Pojęcie granic wykładni w polskiej praktyce orzeczniczej………………………………………………….. 6.3.4 Wykładnia contra legem jako kryterium wyznaczania granicy obowiązku wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem UE w polskim porządku prawnym………………………………………… 6.3.5 Językowa granica wykładni jako granica argumentacyjna…… 6.3.5.1 Filozoficzne założenia koncepcji językowej granicy wykładni……….………….…………………………………. 6.3.5.2 Wartości wyznaczające językową granicę wykładni.. 6.3.5.3 Wyznaczanie językowej granicy wykładni w drodze „ważenia wartości”..………………………………………… 6.3.5.4 Argumentacyjny charakter językowej granicy wykładni a obowiązek wykładni zgodnej…………………… 6.3.5.5 Argumentacyjny charakter językowej granicy wykładni, obowiązek wykładni zgodnej a 'pluralistyczne' koncepcje dotyczące relacji prawa unijnego i krajowego…… Rozdział 7. Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej……………...………… 7.1 Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej z punktu widzenia prawa unijnego……………………………………………………………… 7.1.1 Zaniechanie dokonania wykładni zgodnej przez organ krajowy a skarga w trybie art. 258 TFUE….………… 7.1.2 Zaniechanie dokonania wykładni zgodnej przez organ krajowy a odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu naruszenia prawa UE…………………………………………. 7.2 Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej z punktu widzenia prawa krajowego……………………………………………………………. Rozdział 8. Funkcje wykładni zgodnej………………………………………………… 8.1 Wprowadzenie…………………………………………………………... 8.2 Zapewnianie efektywności prawa unijnego……………………………. 8.3 Zapewnianie przestrzegania prawa unijnego…………………………… 8.4 Kształtowanie roli sądów krajowych jako sądów unijnych…………….. 8.5 Kształtowanie relacji pomiędzy prawem krajowym a prawem unijnym oraz relacji pomiędzy TS a sądami krajowymi……………………………... 8.6 Stymulowanie konwergencji regulacji dotyczących spraw unijnych i „czysto krajowych” (efekt spill over)……………………………………….. 8.7 Uwagi końcowe………………………………………………………… Część V. Obowiązek wykładni zgodnej w orzecznictwie sądów polskich oraz Trybunału Konstytucyjnego……………………………………………………………… Rozdział 1. Uwagi wstępne……………………………………………………………... Rozdział 2. Obowiązek wykładni zgodnej w orzecznictwie sądów polskich………… 2.1 Model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w procesie stosowania prawa – zasadnicze ustalenia………………………………………………... 2.2 Obowiązek wykładni zgodnej – ilustracja ogólnych problemów na przykładzie wybranych orzeczeń…………………………………………… 2.3 Wnioski…………………………………………………………………. Rozdział 3. Obowiązek wykładni zgodnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego…………………………………………………………………………… 3.1 Model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w ramach kontroli konstytucyjności prawa krajowego sprawowanej przez TK………………... 3.2 Wykładnia zgodna w orzecznictwie TK………………………………… 3.2.1 Uwagi ogólne………………………………………………….. 3.2.1.1 Uznanie obowiązku wykładni zgodnej przez TK…… 3.2.1.2 Prawo unijne a Konstytucja RP w orzecznictwie TK 3.2.2 Etap ustalenia, czy przedmiot kontroli pozostaje w zakresie zastosowania prawa unijnego……………………………………….. 3.2.2.1 „Wykładnia przyjazna prawu unijnemu” w ujęciu TK – zakres pojęcia………………………………… 3.2.2.2 Konsekwencje uznania unijnego kontekstu przedmiotu kontroli – kontrowersje……………………………………… 3.2.2.3 Ustalenie przedmiotowego zakresu obowiązku wykładni zgodnej a ustalenie zakresu zastosowania prawa unijnego……………………………………………………… 3.2.3 Etap ustalenia unijnego wzorca wykładni……………………. 3.2.3.1 Prawo unijne częścią kontekstu normatywnego orzeczeń TK………………………………………………… 3.2.3.2 Trybunał Sprawiedliwości w orzecznictwie TK……. 3.2.3.3 Zasady ogólne prawa unijnego……………………… 3.2.4 Etap realizacji obowiązku wykładni zgodnej sensu stricto, tj. wykładnia normy prawa krajowego (przedmiotu i/albo wzorca kontroli) zgodnie z ustalonym wzorcem unijnym…………………… 3.2.4.1 Przedmiot wykładni zgodnej………………………... 3.2.4.2 Treść i granice wykładni zgodnej…………………… 3.3 Wnioski…………………………………………………………. Część VI. Uwagi podsumowujące…….……………………………………………… Bibliografia………………………………………………………………………………… Orzecznictwo…………………………………………………………………………………