Wykładnia i stosowanie prawa podatkowego. Węzłowe problemy
"(...) prawo podatkowe charakteryzuje się istotnym, ponadprzeciętnym poziomem rozbieżności interesów stron stosunków prawnych. To wszystko powoduje, że dyskurs prawniczy w tej dziedzinie prawa jest współcześnie dosyć intensywny. Trzeba przy tym zauważyć, że pewne problemy mają charakter bardziej znaczący od innych; na nich ogniskuje się uwaga środowiska podatkowego na czas dłuższy. Opracowanie, które oddajemy do rąk Czytelnika, poświęcone jest takiej właśnie kategorii węzłowych problemów wykładni i stosowania prawa podatkowego".
Ze wstępu prof. dr. hab. Bogumiła Brzezińskiego
W publikacji omówiono m.in. zagadnienia:
nadpłaty podatku,
doręczeń,
pełnomocnictw,
reprezentacji i reklam,
cen transferowych,
nieodpłatnych świadczeń,
klauzul unikania opodatkowania,
opodatkowania usług niematerialnych,
świadczeń złożonych,
usług medycznych,
handlu złomem,
dostawy terenów budowlanych,
budowli w podatku od nieruchomości,
pojęcia przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części w prawie podatkowym.
W opracowaniu uwzględniono orzecznictwo podatkowe sądów oraz poglądy wyrażone w doktrynie prawa podatkowego. Zarekomendowano ponadto rozwiązania istniejących problemów interpretacyjnych i ukazano ich praktyczne konsekwencje.
Adresaci:
Książka przeznaczona jest dla praktyków: profesjonalnych pełnomocników (doradców podatkowych, radców prawnych i adwokatów), sędziów oraz pracowników organów podatkowych. Zainteresuje także teoretyków prawa podatkowego. Będzie przydatna również osobom przygotowującym się do egzaminów na doradcę podatkowego i studentom prawa.
Wykaz skrótów str. 13
Wstęp str. 17
CZĘŚĆ I
Zagadnienia ogólne. Zobowiązania podatkowe. Postępowanie podatkowe str. 19
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty a postępowanie w sprawie określenia zobowiązania podatkowego (Hanna Filipczyk) str. 21
1. Wstęp str. 21
2. Układ problemów - matryca rozwiązań str. 22
3. Stanowiska w orzecznictwie sądowym str. 22
4. Stanowiska w doktrynie prawa podatkowego (przegląd uproszczony) str. 25
5. Nadpłata a zobowiązanie podatkowe str. 26
6. Pytanie pierwsze str. 27
7. Pytanie drugie str. 29
8. Pytanie trzecie str. 31
9. Kilka kwestii szczegółowych - uwagi uzupełniające str. 32
9.1. Charakter prawny skorygowanego zeznania (deklaracji), o których mowa w art. 75 § 4 o.p. str. 32
9.2. Decyzja określająca wysokość nadpłaty a decyzja stwierdzająca nadpłatę str. 32
9.3. Treść art. 79 § 1 o.p. str. 33
9.4. Systematyka ordynacji podatkowej str. 33
10. Problem bezpodstawnego wzbogacenia a orzekanie w sprawie nadpłaty str. 34
11. Podsumowanie str. 35
Wybór orzeczeń str. 35
Bibliografia str. 41
Skutki złożenia pełnomocnictwa do akt postępowania podatkowego w zakresie umocowania do reprezentowania strony przed sądem administracyjnym (Piotr Karwat) str. 42
1. Wstęp str. 42
2. "Dołączenie" pełnomocnictwa do akt sprawy str. 44
3. Istota sporu str. 45
4. Dwa poglądy str. 45
5. Pogląd konserwatywny - argumenty str. 46
6. Pogląd liberalny - argumenty str. 47
7. Możliwy kompromis? str. 47
8. Znaczenie terminów "sprawa" i "akta sprawy" str. 48
9. Znaczenie terminu "akta sprawy" użytego w art. 37 § 1 p.p.s.a. str. 50
10. Artykuł 37 § 1 p.p.s.a. a gwarancje procesowe str. 52
11. Wymóg zachowania w aktach sądowych pełnomocnictwa jako dowodu na należytą reprezentację strony w procesie str. 53
12. Wnioski str. 54
Doręczenia w postępowaniu podatkowym (Marian Masternak) str. 55
1. Wprowadzenie str. 55
2. Zasada oficjalności doręczeń str. 56
3. Podmioty dokonujące doręczeń str. 58
4. Podmioty doręczeń str. 62
5. Obowiązek informowania organu podatkowego o zmianie adresu str. 70
6. Sposoby doręczeń str. 73
7. Miejsce doręczania pism osobom fizycznym str. 75
8. Szczególne tryby doręczania pism osobom fizycznym str. 80
9. Doręczanie pism jednostkom organizacyjnym str. 90
10. Doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej str. 93
11. Doręczanie pism przez wywieszenie w siedzibie organu str. 94
12. Potwierdzenie odbioru pisma str. 95
13. Odmowa odbioru pisma przez adresata str. 96
14. Podsumowanie str. 98
Zwrot nadpłaty powstałej na skutek niezgodności prawa polskiego z prawem unijnym (Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski) str. 100
1. Orzecznictwo TS - podstawa do odmowy zwrotu czy instrument ochrony prawa do zwrotu nadpłaconego podatku? str. 100
2. Ograniczenia zwrotu nadpłaty - unijny punkt widzenia str. 102
3. Ewolucja orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego str. 105
4. Stanowisko polskich sądów administracyjnych - historia pytań, odpowiedzi i zdań odrębnych str. 108
5. Zakres oddziaływania uchwały Izby Gospodarczej NSA z dnia 22 czerwca 2011 r., I GPS 1/11 str. 112
6. Zwrot podatku podmiotowi niebędącemu podatnikiem str. 113
7. Krytyka stanowiska zawartego w uchwale Izby Gospodarczej NSA z dnia 22 czerwca 2011 r., I GPS 1/11 str. 113
8. Podsumowanie str. 115
Wybór orzeczeń str. 116
Bibliografia str. 116
CZĘŚĆ II
Podatki dochodowe str. 119
Zagadnienie reprezentacji i reklamy w prawie podatkowym (Agnieszka Bielska-Brodziak, Bronisława Jastrzębska) str. 121
1. Wprowadzenie. Co wspólnego mają ze sobą Budda, ślepcy, słoń i podatkowa reprezentacja? str. 121
2. Ewolucja brzmienia przepisów o reprezentacji i reklamie str. 123
3. Typowe zachowania rynkowe oceniane jako reprezentacja str. 126
3.1. Usługi gastronomiczne str. 127
3.2. Prezenty str. 132
3.3. Konferencje i imprezy firmowe str. 145
4. Koncepcje znaczeniowe reprezentacji w orzecznictwie podatkowym str. 152
4.1. Koncepcja pierwsza. Reprezentacja jako przeciwieństwo reklamy str. 152
4.2. Koncepcja druga. Zwrot "w szczególności" - niefortunny drogowskaz interpretacyjny str. 156
4.3. Koncepcja trzecia. Słowniki językowe jako punkt wyjścia dla definiowania terminu "reprezentacja" str. 161
4.3.1. Wariant pierwszy. Reprezentacja jako słownikowa "wystawność" - standardy wystawności i okazałości jako punkt odniesienia str. 164
4.3.2. Wariant drugi. Reprezentacja, czyli korzystny wizerunek - "pewność" płynąca z uproszczeń str. 166
4.3.3. Wariant trzeci. Reprezentacja jako przedstawicielstwo (termin prawny), czyli o nieakceptowalnym użyciu słownika str. 168
5. Zakończenie str. 171
Perypetie podatku dochodowego z sądownictwem administracyjnym (Bogumił Brzeziński) str. 176
1. Wprowadzenie str. 176
2. Zarys problematyki str. 176
3. Przychody podatkowe str. 180
4. Koszty uzyskania przychodów str. 185
5. Uwagi końcowe str. 187
Orzecznictwo str. 190
Bibliografia str. 190
Ceny transferowe w polskim prawie podatkowym (Krzysztof Lasiński-Sulecki) str. 192
1. Próba zdefiniowania problemu str. 192
2. Źródła prawa str. 193
3. Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania czy uchylaniu się od opodatkowania? str. 196
4. Przepisy dotyczące cen transferowych jako regulacje o charakterze wyjątku str. 197
5. Sformułowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych a umowy międzynarodowe str. 197
6. Nierynkowe warunki transakcji str. 198
7. Związek przyczynowo-skutkowy w podatkach dochodowych str. 199
8. Racjonalność ekonomiczna transakcji str. 200
9. Zbieg art. 11 i 14 u.p.d.o.p. str. 201
10. "Ciężar dowodu" str. 202
11. Określanie podstawy opodatkowania str. 202
12. Dokumentacja str. 202
13. Porozumienia cenowe - temporalny zakres oddziaływania str. 203
14. Cel reżimu wartości wolnorynkowej str. 204
15. Związek przyczynowo-skutkowy w podatku od towarów i usług str. 205
16. Ceny transferowe w podatku od towarów i usług przed 2008 r. str. 206
17. Podsumowanie str. 206
Wybór orzeczeń str. 207
Bibliografia str. 209
Opodatkowanie pracowniczych świadczeń nieodpłatnych (Olgierd Łunarski, Paweł Majka) str. 210
1. Wstęp str. 210
2. Pojęcie przychodu oraz przychodu ze stosunku pracy str. 210
3. Pojęcie i zasady opodatkowania pracowniczych świadczeń nieodpłatnych str. 214
4. Opodatkowanie pakietów medycznych str. 217
5. Opodatkowanie świadczeń uzyskanych w związku z udziałem w imprezach integracyjnych str. 223
6. Opodatkowanie świadczeń w postaci dowozu pracowników do pracy str. 227
7. Podsumowanie str. 227
Wybór orzeczeń str. 228
Bibliografia str. 230
Polska klauzula ogólna zapobiegająca unikaniu opodatkowania na tle rozwiązań stosowanych w innych państwach (Agnieszka Olesińska) str. 232
1. Uwagi ogólne str. 232
2. Unikanie opodatkowania str. 232
3. Reakcje na unikanie opodatkowania str. 233
4. Ogólna klauzula zapobiegająca unikaniu opodatkowania str. 235
5. Charakter prawny i konstrukcja normy str. 237
6. Hipoteza normy - uwagi ogólne str. 237
7. Pojęcie unikania opodatkowania jako element budowy hipotezy normy prawnej zapobiegającej temu zjawisku str. 238
8. Inne elementy hipotezy normy str. 240
8.1. Uwagi ogólne str. 240
8.2. Nadużycie prawa str. 241
8.3. Sztuczność, nieprzystawanie do realiów ekonomicznych, brak uzasadnienia gospodarczego str. 241
8.4. Zamiar (cel) osiągnięcia korzyści podatkowej str. 243
8.5. Skutek str. 247
9. Dyspozycja normy str. 247
10. Podsumowanie str. 251
Opodatkowanie usług niematerialnych u źródła - dylematy interpretacyjne (Joanna Zawiejska-Rataj) str. 255
1. Problemy interpretacyjne a opodatkowanie usług niematerialnych u źródła - zarys tematyki str. 255
2. Ogólne przedstawienie mechanizmu opodatkowania str. 256
3. Osiąganie przychodów (dochodów) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej str. 258
4. Katalog usług niematerialnych str. 263
5. Właściwy sposób opodatkowania? str. 265
6. Podsumowanie str. 268
Wybór orzeczeń str. 270
Bibliografia str. 271
CZĘŚĆ III
Podatek od towarów i usług str. 273
Opodatkowanie świadczeń złożonych podatkiem od towarów i usług (Adam Bartosiewicz) str. 275
1. Wprowadzenie str. 275
2. Podatek VAT jako podatek od zdarzeń ekonomicznych, a nie umów str. 276
3. Świadczenie złożone jako przedmiot opodatkowania str. 277
4. Kwalifikowalność świadczenia jako kompleksowego str. 278
4.1. Brak definicji str. 278
4.2. Świadczenia złożone jako wyjątek, a nie zasada str. 279
4.3. Przesłanki uznania zdarzenia za świadczenie kompleksowe str. 281
4.4. Kryterium potrzeby konsumenta (efektu świadczenia) str. 283
4.5. Związek świadczeń - kryterium niepogorszonej jakości str. 284
4.6. Związek świadczeń - kryterium nieistotności świadczeń dodatkowych str. 286
4.7. Związek świadczeń - możliwość wykonywania przez inne podmioty str. 287
4.8. Związek świadczeń - kryterium czasu str. 290
4.9. Obiektywny czy subiektywny charakter oceny złożoności świadczeń str. 291
4.10. Brak reguły generalnej - ocena a casu ad casum str. 292
5. Ustalenie dominującego elementu świadczenia str. 293
6. Świadczenie złożone jako jeden przedmiot opodatkowania a stawka podatku str. 296
7. Zakończenie str. 299
Komentarz i posłowie str. 300
Wybór orzeczeń str. 301
Orzecznictwo str. 307
Bibliografia str. 308
Usługi medyczne zwolnione z VAT (Dagmara Dominik-Ogińska) str. 309
1. Wstęp str. 309
2. Prawo unijne str. 310
2.1. Reguły interpretacyjne prawa unijnego str. 310
2.2. Przepisy dyrektywy 2006/112/WE dotyczące opieki medycznej str. 311
2.2.1. System VAT str. 311
2.2.2. Zwolnienia VAT str. 312
2.2.3. Art. 132 ust. 1 lit. b dyrektywy 2006/112/WE str. 314
2.2.3.1. Pojęcie "opieka szpitalna i medyczna" str. 314
2.2.3.2. Pojęcie "czynności związane ściśle z opieką szpitalną i medyczną" str. 315
2.2.3.3. Placówki uznane za mające charakter podobny do szpitali, ośrodków medycznych i diagnostycznych str. 317
2.2.3.4. Warunki socjalne porównywalne do stosowanych w odniesieniu do instytucji prawa publicznego str. 319
2.2.3.5. Warunki przyznania zwolnienia str. 320
2.2.4. Art. 132 ust. 1 lit. c dyrektywy 2006/112/WE str. 322
2.2.4.1. Pojęcie "świadczenie opieki medycznej" str. 322
2.2.4.2. Zawody medyczne i paramedyczne str. 323
2.3. Przepisy polskie dotyczące ochrony zdrowia str. 325
2.4. Wykładnia prounijna str. 327
2.4.1. Przepisy obowiązujące do 1 stycznia 2011 r. str. 327
2.4.2. Przepisy obowiązujące po 1 stycznia 2011 r. str. 329
2.4.2.1. Art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT str. 329
2.4.2.2. Art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT str. 333
2.4.2.3. Art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT str. 334
2.4.2.4. Art. 43 ust. 1 pkt 19a ustawy o VAT str. 335
2.5. Konkluzja str. 336
Wybór orzeczeń str. 337
Bibliografia str. 343
Akty prawa unijnego str. 343
Akty prawa polskiego str. 344
Orzecznictwo TS str. 345
Opinie str. 348
Wyroki sądów administracyjnych str. 348
Interpretacje indywidualne str. 348
Orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące oszustw podatkowych w podatku od towarów i usług w związku z obrotem złomem metali (Marek Kalinowski) str. 350
1. Wprowadzenie str. 350
2. Formy oszustw podatkowych w podatku od wartości dodanej str. 351
3. Mechanizm dokonywania oszustw podatkowych w zakresie obrotu złomem w Polsce str. 353
4. Konsekwencje uczestnictwa w łańcuchu operacji prowadzących do oszustwa podatkowego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i jego stosowanie w państwach Unii Europejskiej str. 354
5. Praktyka polskich sądów administracyjnych dotycząca odmowy prawa do odliczenia podatku naliczonego w wypadku oszustw podatkowych str. 361
6. Ocena praktyki polskich sądów administracyjnych dotycząca odmowy prawa do odliczenia podatku naliczonego w wypadku oszustw podatkowych str. 365
Dostawa terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę jako przedmiot podatku od towarów i usług (Janusz Orłowski) str. 373
1. Wprowadzenie str. 373
2. Tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę w ustawie o VAT str. 373
3. Dostawa terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę str. 375
4. Dostawa terenu budowlanego w dyrektywach dotyczących wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i zagadnienie ich implementacji ustawą o VAT str. 377
5. Opodatkowanie dostawy terenów budowlanych bądź przeznaczonych pod zabudowę w świetle orzecznictwa sądowego str. 382
5.1. Charakter działalności gospodarczej według art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT str. 382
5.2. Dostawa terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę jako przedmiot działalności gospodarczej str. 384
5.3. Zamiar związany z "przeznaczeniem" danej nieruchomości str. 385
6. Moment nabycia nieruchomości gruntowej i prawo do odliczenia podatku naliczonego str. 387
7. Działalność w zakresie obrotu nieruchomościami str. 389
8. Dostawa z majątku wspólnego małżonków str. 391
9. Sprzedaż gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego str. 392
10. Opodatkowanie sprzedaży nieruchomości gruntowych podatkiem od towarów i usług czy podatkiem od czynności cywilnoprawnych? str. 394
11. Podsumowanie str. 395
Wybór orzeczeń str. 396
CZĘŚĆ IV
Inne zagadnienia str. 401
Spór o pojęcie budowli w podatku od nieruchomości (Wojciech Morawski) str. 403
1. Stan prawny str. 403
2. Wadliwość regulacji prawnej str. 405
3. Stanowisko organów podatkowych str. 406
4. Orzecznictwo sądów administracyjnych - na drodze do stworzenia podatku od majątku trwałego przedsiębiorców? str. 406
5. Ewolucja orzecznictwa sądów administracyjnych na korzyść podatników str. 408
6. Wyrok TK z dnia 13 września 2011 r., P 33/09 - potwierdzenie ewolucji orzecznictwa str. 409
7. Orzecznictwo sądów administracyjnych wobec wyroku TK str. 412
8. Wyrok TK nie kończy sporów str. 415
9. Podsumowanie str. 416
Wybór orzeczeń str. 416
Bibliografia str. 417
Pojęcie przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części w prawie podatkowym (Jowita Pustuł) str. 418
1. Uwagi wstępne str. 418
2. Przedsiębiorstwo str. 419
2.1. Definicja pojęcia przedsiębiorstwa str. 419
2.2. Wyłączenie składników majątkowych z przedmiotu umowy str. 420
2.3. Zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa str. 424
3. Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa str. 425
3.1. Uwagi ogólne str. 425
3.2. Wyodrębnienie organizacyjne str. 427
3.3. Wyodrębnienie finansowe str. 429
3.4. Wyodrębnienie funkcjonalne str. 430
3.5. Definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa a zobowiązania str. 432
4. Podsumowanie str. 433
Orzecznictwo str. 434
Interpretacje podatkowe str. 434
Bibliografia str. 436
(tematyka: prawo podatkowe)
