Akt notarialny jako podstawa odpowiedzialności prawnej notariusza

• Druk: 2015
• Autor: Aleksander Oleszko
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Publikacja zawiera kompleksową analizę jednoczesnego ujęcia odpowiedzialności dyscyplinarnej, cywilnej oraz karnej notariusza, ze szczególnym uwzględnieniem sporządzonych wadliwie aktów notarialnych stwierdzających dokonanie czynności prawnej.

W części pierwszej publikacji omówiono standardy ustrojowe oraz zawodowe będące podstawą odpowiedzialności notariusza, tj. m.in.:


rolę notariusza jako osoby zaufania publicznego,
obowiązek informacyjno-doradczy notariusza przy dokonaniu czynności notarialnej,
ustawowy obowiązek dokonania czynności notarialnej zgodnie z prawem oraz odmowy dokonania czynności sprzecznie z prawem,
rodzaje odpowiedzialności prawnej notariusza z tytułu dokonania czynności notarialnej sprzecznie z prawem,
prawo do ponownego wykonywania zawodu notariusza.




Na część drugą składają się zagadnienia prawnokarnej kwalifikacji obowiązków zawodowych notariusza w świetle wybranych deliktów; są to m.in.:



staranność zawodowa notariusza w zakresie oceny czynności prawnej poprzedzającej sporządzenie aktu notarialnego,
czynności prawne zawierane w formie aktu notarialnego jako działanie na szkodę uczestników czynności notarialnej,
redakcja aktu notarialnego oraz znaczenie prawne jego odczytania wobec narażenia strony na niekorzystne skutki prawne,
przestępstwo kwalifikowane notariusza jako funkcjonariusza publicznego oraz osoby zaufania publicznego.
Książka uwzględnia praktykę orzeczniczą sądów w zakresie odpowiedzialności prawnej notariusza w trzech wspomnianych obszarach funkcjonowania instytucji notariatu.






Adresaci:

Monografia przeznaczona jest przede wszystkim dla praktyków – notariuszy, sędziów, referendarzy sądowych, adwokatów, radców prawnych, aplikantów zawodów prawniczych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-264-9190-0
• ISBN druku: 978-83-264-8207-6
• EAN: 9788326491900
• Liczba stron: 316

Wykaz skrótów  | str. 11

Wstęp  | str. 15


Część pierwsza
Standardy ustrojowe oraz zawodowe notariusza a podstawy odpowiedzialności


I. Notariusz jako normatywnie kwalifikowana osoba zaufania publicznego | str. 21

1. Status prawny notariusza na gruncie prawa notarialnego | str. 21
2. Status notariusza jako funkcjonariusza publicznego w świetle prawa karnego | str. 22
3. Prowadzenie kancelarii notarialnej na zasadach przedsiębiorczości a status notariusza jako przedsiębiorcy oraz funkcjonariusza publicznego | str. 22
4. Notariusz jako przedstawiciel wolnego zawodu | str. 25

II. Podstawy dobrej praktyki zawodowej a odpowiedzialność notariusza | str. 35

1. Przedstawienie problemu | str. 35
2. Kryteria wyznaczające dobrą praktykę zawodową | str. 37
2.1. Dobra praktyka zawodowa notariusza w świetle prawa notarialnego oraz Kodeksu Etyki Zawodowej Notariusza | str. 37
2.2. Podmiotowy oraz przedmiotowy zakres postępowania notarialnego wyznaczający dobrą praktykę zawodową | str. 40
2.2.1. Notariusz jako podmiot prowadzący postępowanie notarialne | str. 40
2.2.2. Charakter postępowania notarialnego | str. 42
2.2.3. Numerus clausus czynności notarialnych | str. 42
2.2.4. Obowiązek prewencji jurysdykcyjnej | str. 43
2.2.5. Obowiązek bezstronności | str. 44
2.2.6. Zakres dozwolonej konkurencji i reklamy | str. 45
2.2.7. Konkurencja a zakaz dokonywania czynności notarialnej | str. 50
3. Zadania i funkcje samorządu notarialnego wobec wymagań dobrej praktyki zawodowej | str. 52

III. Obowiązek informacyjno-doradczy przy dokonaniu czynności notarialnej  | str. 55

1. Obowiązek ochrony interesu stron oraz praw i słusznych interesów osób trzecich, dla których akt notarialny może powodować skutki prawne | str. 55
2. Prawny oraz etyczny zakres pouczeń i informacji w świetle prawa o notariacie a kryteria przyjęte w akcie notarialnym | str. 62
3. Domniemania prawne objęte treścią aktu notarialnego | str. 72

IV. Ustawowy obowiązek dokonania czynności notarialnej zgodnie z prawem oraz odmowy sporządzenia czynności sprzecznie z prawem  | str. 76

1. Charakter obowiązku powołania do dokonywania czynności notarialnej | str. 76
2. Dokonanie a zapewnienie o dokonaniu czynności notarialnej zgodnie z prawem | str. 77
3. Odmowa dokonania czynności notarialnej sprzecznej z prawem ze szczególnym uwzględnieniem czynności sprzecznej z zasadami współżycia społecznego. Zagadnienia konstrukcyjne | str. 81
3.1. Charakter oraz zakres wyznaczający dokonanie czynności notarialnej zgodnie z prawem oraz sprzecznie z prawem | str. 81
3.2. Obowiązki prewencyjne notariusza wynikające z zasad porządku prawnego | str. 85
3.3. Czynność notarialna sprzeczna z prawem a niezgodna z prawem | str. 88
3.4. Naruszenie i uchybienie zawodowe przy dokonywaniu czynności notarialnej oraz czynności prawnej | str. 90
3.5. Odpowiedzialność notariusza z powodu dokonania czynności notarialnej sprzecznej z zasadami współżycia społecznego | str. 94
4. Cywilnoprawny tryb eliminacji aktu notarialnego sprzecznego z prawem | str. 98
5. Prawnokarne regulacje zabezpieczające pewność obrotu prawnego | str. 103

V. Konstrukcja oraz rodzaje odpowiedzialności prawnej notariusza z powodu dokonania czynności notarialnej sprzecznie z prawem | str. 112

1. Staranność zawodowa notariusza jako kryterium odpowiedzialności prawnej | str. 112
2. Zasada domniemania niewinności w postępowaniu dyscyplinarnym oraz karnym | str. 115
3. Odpowiedzialność dyscyplinarna | str. 119
4. Odpowiedzialność cywilna | str. 127
4.1. Podstawa prawna odpowiedzialności | str. 127
4.2. Szczególna staranność przy wykonywaniu obowiązków zawodowych | str. 129
4.3. Kwalifikacja winy w świetle zawodowego charakteru działalności notariusza | str. 136
4.4. Związek przyczynowy między stwierdzeniem sporządzenia aktu notarialnego sprzecznie z prawem a powstałą szkodą | str. 138
4.5. Odpowiedzialność notariusza prowadzącego kancelarię na zasadzie spółki cywilnej albo partnerskiej | str. 139
5. Ryzyko prawne związane ze sporządzeniem aktu notarialnego w świetle odpowiedzialności cywilnej oraz karnej notariusza | str. 144
5.1. Rozkład ryzyka stron umowy oraz notariusza a wymogi zachowania formy aktu notarialnego | str. 144
5.2. Okoliczności sporządzenia aktu notarialnego związane z ryzykiem wykonywania zawodu | str. 151
5.3. Uprzedzenie o ryzyku zawieranej umowy a wymogi sporządzenia aktu notarialnego zgodnie z prawem | str. 155
5.4. Ocena aktu notarialnego jako działania notariusza na szkodę interesu prywatnego i społecznego, sprzecznego z zasadami współżycia społecznego | str. 161
5.5. Dominująca pozycja prokuratora w procesie cywilnym wszczętym w czasie trwania postępowania karnego przeciwko notariuszowi | str. 169
5.6. Odpowiedzialność karna | str. 178
5.7. Niezawinione dokonanie czynności notarialnej sprzecznie z prawem | str. 190

VI. Ponowne prawo wykonywania zawodu notariusza a konstytucyjne standardy proporcjonalności oraz wolności wykonywania zawodu zaufania publicznego | str. 199

1. Cele oraz funkcje zakazu wykonywania zawodu notariusza | str. 199
2. Zakaz wykonywania zawodu na podstawie orzeczenia dyscyplinarnego | str. 200
3. Zakaz wykonywania zawodu jako środek karny | str. 202
4. Ocena zakazu ponownego prawa wykonywania zawodu | str. 203
5. Tryb ponownego powołania na notariusza | str. 204


Część druga
Prawnokarna kwalifikacja obowiązków zawodowych notariusza w świetle wybranych deliktów


VII. Staranność zawodowa notariusza w zakresie oceny czynności prawnej poprzedzającej sporządzenie aktu notarialnego a zarzut działania na szkodę pokrzywdzonego  | str. 215

1. Podmioty gospodarcze jako strony umów o charakterze tzw. świadczeń dożywotnio-rentowych | str. 215
2. Umowa pożyczki | str. 216
3. Wystawienie weksla własnego przez pożyczkobiorcę lub poręczyciela | str. 219
4. Porozumienie wekslowe zawarte między remitentem a pożyczkobiorcą jako podstawa ustanowienia na jego rzecz pełnomocnictwa do sprzedaży nieruchomości lub ustanowienia hipoteki kaucyjnej | str. 224

VIII. Czynności prawne zawierane w formie aktu notarialnego jako działanie na szkodę uczestników czynności notarialnej  | str. 228

1. Uwagi wprowadzające | str. 228
2. Ustanowienie hipoteki kaucyjnej oraz hipoteki zwykłej w zakresie tzw. nadzabezpieczenia | str. 229
3. Pełnomocnictwo do sprzedaży nieruchomości | str. 230
4. Umowa sprzedaży nieruchomości na szkodę właściciela | str. 231
5. Umowy mające na celu przewłaszczenie własności za świadczenie emerytalno-rentowe | str. 235
5.1. Umowa dożywocia | str. 235
5.2. Umowa renty | str. 237
5.3. Wstępna ocena zawartych umów dożywocia oraz renty | str. 239
6. Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji na podstawie aktu notarialnego | str. 243
7. Instrumenty prawne sankcjonujące dokonanie czynności prawnej z pokrzywdzeniem strony aktu notarialnego | str. 245

IX. Redakcja aktu notarialnego oraz znaczenie prawne jego odczytania wobec narażenia strony na niekorzystne skutki prawne | str. 250

1. Akt notarialny jako dokument urzędowy a ocena ujętej w akcie czynności prawnej | str. 250
2. Przedmiotowy zakres kompetencyjności notariusza w sporządzeniu aktu notarialnego | str. 252
3. Wpływ notariusza na ostateczną redakcję aktu notarialnego | str. 257
4. Redakcja treści czynności prawnej w akcie notarialnym a ocena działania notariusza narażającego stronę obrotu prawnego na niekorzystne dla niej skutki | str. 259
4.1. Ocena cywilnoprawna czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym | str. 259
4.2. Redakcja aktu notarialnego jako tytułu egzekucyjnego sprzecznego z prawem | str. 265
4.3. Zarzut braku bezstronności i uczciwości zawodowej jako źródła uzyskiwania stałego dochodu kosztem interesu prywatnego (art. 80 § 2 i 3 w zw. z art. 231 § 2 k.k.) | str. 269
4.4. Wartość a cena nieruchomości określona w akcie notarialnym jako kryterium narażenia właściciela na niekorzystne rozporządzenie nieruchomością | str. 271
5. Tryb i sposób odczytania aktu notarialnego jako przesłanka formalna oraz ważności stwierdzonej w akcie czynności prawnej | str. 275
5.1. Charakter obowiązku odczytania aktu notarialnego | str. 275
5.2. Odczytanie aktu notarialnego w celu ustalenia znaczenia (sensu) złożonych oświadczeń woli stron | str. 276
5.3. Sposoby stwierdzenia w akcie przekonania się notariusza o zgodności dokonanej czynności prawnej z wolą złożonego oświadczenia woli | str. 280

X. Zarzut wadliwego odczytania aktu notarialnego jako podstawa odpowiedzialności karnej notariusza  | str. 284

XI. Przestępstwo kwalifikowane notariusza jako funkcjonariusza publicznego oraz osoby zaufania publicznego | str. 288

1. Podwójna kwalifikacja podmiotowa notariusza w odniesieniu do dokonanej czynności notarialnej oraz jako podmiotu przestępstwa | str. 288
2. Akt notarialny jako przedmiot ochrony prawnokarnej | str. 297

Wykaz orzecznictwa | str. 301

Literatura | str. 309