Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w międzynarodowym prawie karnym
Publikacja z serii „Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna Instytutu Nauk Prawnych PAN.
Niniejsza praca służy trzem celom badawczym:
Celem ogólnym jest określenie podstawy kryminalizacji zbrodni przeciwko ludzkości. Jego realizacji posłużyła analiza wszystkich ważniejszych międzynarodowych definicji bezprawności zbrodni przeciwko ludzkości, co wiązało się z wyróżnieniem i zbadaniem wszystkich elementów konstytutywnych tej kategorii zbrodni.
Pierwszym szczegółowym celem badawczym było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy aktorzy niepaństwowi, czyli podmioty o charakterze pozapaństwowym (tzw. non-state actors), mogą zostać uznani za organizację w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. a StMTK. Drugim celem była próba udzielenia od powiedzi na pytanie, czy państwa-strony Statutu Rzymskiego są zobowiązane do inkorporowania definicji zbrodni międzynarodowych do swoich wewnętrznych systemów prawa karnego.
Przyjęte w pracy rozwiązania terminologiczne są powszechnie stosowane przez zagraniczną doktrynę międzynarodowego prawa karnego.
W opracowaniu wykorzystano trzy metody badawcze powszechnie stosowane w badaniach z zakresu nauk prawnych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy jest metoda formalno-dogmatyczna. Analizie poddano regulacje zbrodni przeciwko ludzkości zawarte w szeregu instrumentów międzynarodo- woprawnych. Materiał badawczy stanowiło również orzecznictwo międzynaro- dowych trybunałów karnych oraz wybranych sądów krajowych.
Ponadto wykorzystano metodę prawnohistoryczną oraz prawnoporównawczą. Metoda prawnohistoryczna zastosowana została w celu przedstawienia procesu kształtowania się podstaw prawnych penalizacji zbrodni przeciwko ludzkości oraz ewolucji koncepcji tej zbrodni w międzynarodowym prawie karnym.
Metoda prawnoporównawcza umożliwiła zaś porównanie rozwiązań i koncepcji prawnych wywodzących się z prawa krajowego i międzynarodowego.
Książka jest uzupełnioną wersję rozprawy doktorskiej pt. Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w w świetle Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego obronionej w czerwcu 2018 r. w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
- Kategorie:
- Język wydania: polski
- ISBN: 978-83-66300-12-5
-
Sposób dostarczenia produktu elektronicznegoProdukty elektroniczne takie jak Ebooki czy Audiobooki są udostępniane online po opłaceniu zamówienia kartą lub przelewem na stronie Twoje konto > Biblioteka.Pliki można pobrać zazwyczaj w ciągu kilku-kilkunastu minut po uzyskaniu poprawnej autoryzacji płatności, choć w przypadku niektórych publikacji elektronicznych czas oczekiwania może być nieco dłuższy.Sprzedaż terytorialna towarów elektronicznych jest regulowana wyłącznie ograniczeniami terytorialnymi licencji konkretnych produktów.
-
Ważne informacje techniczneMinimalne wymagania sprzętowe:procesor: architektura x86 1GHz lub odpowiedniki w pozostałych architekturachPamięć operacyjna: 512MBMonitor i karta graficzna: zgodny ze standardem XGA, minimalna rozdzielczość 1024x768 16bitDysk twardy: dowolny obsługujący system operacyjny z minimalnie 100MB wolnego miejscaMysz lub inny manipulator + klawiaturaKarta sieciowa/modem: umożliwiająca dostęp do sieci Internet z prędkością 512kb/sMinimalne wymagania oprogramowania:System Operacyjny: System MS Windows 95 i wyżej, Linux z X.ORG, MacOS 9 lub wyżej, najnowsze systemy mobilne: Android, iPhone, SymbianOS, Windows MobilePrzeglądarka internetowa: Internet Explorer 7 lub wyżej, Opera 9 i wyżej, FireFox 2 i wyżej, Chrome 1.0 i wyżej, Safari 5Przeglądarka z obsługą ciasteczek i włączoną obsługą JavaScriptZalecany plugin Flash Player w wersji 10.0 lub wyżej.Informacja o formatach plików:
- PDF - format polecany do czytania na laptopach oraz komputerach stacjonarnych.
- EPUB - format pliku, który umożliwia czytanie książek elektronicznych na urządzeniach z mniejszymi ekranami (np. e-czytnik lub smartfon), dając możliwość dopasowania tekstu do wielkości urządzenia i preferencji użytkownika.
- MOBI - format zapisu firmy Mobipocket, który można pobrać na dowolne urządzenie elektroniczne (np.e-czytnik Kindle) z zainstalowanym programem (np. MobiPocket Reader) pozwalającym czytać pliki MOBI.
- Audiobooki w formacie MP3 - format pliku, przeznaczony do odsłuchu nagrań audio.
Rodzaje zabezpieczeń plików:- Watermark - (znak wodny) to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem. Ten rodzaj zabezpieczenia jest zdecydowanie bardziej przyjazny dla użytkownika, ponieważ aby otworzyć książkę zabezpieczoną Watermarkiem nie jest potrzebne konto Adobe ID oraz autoryzacja urządzenia.
- Brak zabezpieczenia - część oferowanych w naszym sklepie plików nie posiada zabezpieczeń. Zazwyczaj tego typu pliki można pobierać ograniczoną ilość razy, określaną przez dostawcę publikacji elektronicznych. W przypadku zbyt dużej ilości pobrań plików na stronie WWW pojawia się stosowny komunikat.
Wykaz skrótów i skrótowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Od autora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1. Problemy badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2. Terminologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 3. Zastosowane metody badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 4. Zakres przedmiotu badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 5. Struktura pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1. GENEZA I ROZWÓJ KONCEPCJI ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI. RYS HISTORYCZNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.1. Ogólna charakterystyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.2. Indywidualne oraz ponadindywidualne dobra chronione, przedmiot zamachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 1.3. Przeciwko ludzkości czy przeciwko człowieczeństwu? . . . . . . . . . . . . . . 36 1.4. Narodziny nowej zbrodni – początki koncepcji zbrodni przeciwko ludzkości 40 1.5. Od Norymbergi do Rzymu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 1.5.1. Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego . . . . . . . . . . . . 47 1.5.2. Ustawa nr 10 Sojuszniczej Rady Kontroli z 20 grudnia 1945 r. o ukaraniu osób winnych zbrodni wojennych, zbrodni przeciw pokojowi oraz zbrodni przeciw ludzkości . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 1.5.3. „Druga Norymberga” – Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1.5.4. Zasady norymberskie (raport J. Spiropoulosa) . . . . . . . . . . . . . . . . 62 1.5.5. Projekt kodyfikacji przestępstw przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości z 1951 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 1.5.6. Projekt kodyfikacji przestępstw przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości z 1954 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 1.5.7. Okres przejściowy (1954–1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 1.5.8. Projekt kodyfikacji zbrodni przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości z 1991 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 1.5.9. Projekt kodyfikacji zbrodni przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości z 1996 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 1.6. Międzynarodowe trybunały karne ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.6.1. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii 77 1.6.2. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy . . . . . 80 1.7. Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego . . . . . . . . . . . . . 84 1.8. Zbrodnia przeciwko ludzkości w statutach trybunałów hybrydowych . . . 95 1.8.1. Nadzwyczajne Izby Sądowe Kambodży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 1.8.2. Specjalny Trybunał dla Sierra Leone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 1.8.3. Specjalne Panele Sądzące Poważne Zbrodnie w Timorze Wschodnim . .100 1.8.4. Specjalne Panele Sądowe dla Kosowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 1.8.5. Izba do spraw Zbrodni Wojennych dla Bośni i Hercegowiny . . . . 101 1.8.6. Prace Komisji Prawa Międzynarodowego nad projektem międzynarodowej konwencji o przeciwdziałaniu i karaniu zbrodni przeciwko ludzkości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2. STRUKTURA ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI JAKO ZBRODNI PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 2.1. Trójczłonowa struktura zbrodni międzynarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 2.1.1. Element actus reus zbrodni przeciwko ludzkości . . . . . . . . . . . . . 113 2.1.2. Element mens rea zbrodni przeciwko ludzkości . . . . . . . . . . . . . . 115 2 .1 .3 . Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną . . . . . . . . . . . 119 3. ELEMENTY KONSTYTUTYWNE ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI – CHAPEAU DEFINICJI (TZW. ELEMENTY CHAPEAU) . . . . . . . . . . . . . . . 123 3.1. Element rozległego lub systematycznego ataku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 3.1.1. Rdzeń definicji bezprawia zbrodni przeciwko ludzkości – pojęcie „ataku” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 3.1.2. Związek czynu bądź działania sprawcy z całościowym atakiem skierowanym przeciwko ludności cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 3.1.3. Rozległy charakter ataku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 3.1.4. Systematyczny charakter ataku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 3.1.5. „Rozległy i systematyczny” czy „rozległy lub systematyczny”? . . . 137 3.1.6. Wymóg świadomości ataku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 3.2. Element skierowania ataku przeciwko jakiejkolwiek ludności cywilnej . . 143 3 .2 .1 . Attack directed against any civilian population – historyczne czy praktyczne znaczenie zaimka any? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 3.2.2. Pojęcie „ludności cywilnej” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 3.2.2.1. Znaczenie pojęcia „ludności” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 3.2.2.2. Osoba cywilna, ludność cywilna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 3.2.2.3. Osoba cywilna a kombatant – rozróżnienie obu pojęć . . . . . 153 3.2.2.4. Pojęcie „ludności cywilnej” w kontekście konfliktu zbrojnego 155 3.2.2.5. Pojęcie „ludności cywilnej” w czasie pokoju . . . . . . . . . . . . 156 3.2.2.6. Cel ataku: ludność cywilna – „własna” czy strony przeciwnej? 157 3.2.3. Brak powiązania z konfliktem zbrojnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 3.2.4. Interpretacja elementu skierowania ataku przeciwko ludności cywilnej. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 3.3. Element polityki państwa lub organizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 3.3.1. Element polityki państwa lub organizacji – ewolucja i rozwój koncepcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 3.3.2. Element polityki państwa lub organizacji w świetle orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . 163 3.3.3. Element polityki państwa lub organizacji jako element statutowej definicji zbrodni przeciwko ludzkości (art. 7 STMTK) . . . . . . . . . . 165 3.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 4. POSTACI ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 4.1. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 4.1.1. Zabójstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 4.1.1.1. Zbrodnia zabójstwa w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 4.1.1.2. Element actus reus zbrodni zabójstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 4.1.1.3. Element mens rea zbrodni zabójstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 4.1.2. Eksterminacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 4.1.2.1. Zbrodnia eksterminacji w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 4.1.2.2. Element actus reus zbrodni eksterminacji . . . . . . . . . . . . . . 180 4.1.2.3. Element mens rea zbrodni eksterminacji . . . . . . . . . . . . . . . 182 4.1.3. Tortury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 4.1.3.1. Zbrodnia stosowania tortur w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 4.1.3.2. Element actus reus zbrodni tortur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 4 .1 .3 .3 . Element mens rea zbrodni tortur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 4.2. Przestępstwa przeciwko wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 4.2.1. Niewolnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 4.2.1.1. Zbrodnia niewolnictwa w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 4.2.1.2. Elementy actus reus oraz mens rea zbrodni niewolnictwa . . . 195 4.2.1.3. Handel ludźmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 4.2.1.3.1.Handel ludźmi a przemyt ludzi . . . . . . . . . . . . . . 202 4.2.1.4. Praca przymusowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 4.2.1.5. Handel niewolnikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 4.2.1.6. Inne instytucje i praktyki zbliżone do niewolnictwa w świetle uzupełniającej konwencji w sprawie zniesienia niewolnictwa z 1956 r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 4.2.2. Deportacja lub przymusowe przemieszczanie ludności . . . . . . . . 209 4 .2 .2 .1 . Deportacja lub przymusowe przemieszczanie ludności w orzecz- nictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . 211 4.2.2.2. Deportacja a przymusowe przemieszczenie ludności . . . . . . 212 4.2.2.3. Element actus reus deportacji lub przymusowego przemieszczenia ludności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 4.2.2.4. Element mens rea deportacji lub przymusowego przemieszczenia ludności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 4.2.3. Uwięzienie lub inne dotkliwe pozbawienie wolności fizycznej z naruszeniem podstawowych reguł prawa międzynarodowego . . 215 4.2.3.1. Uwięzienie w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 4.2.3.2. Element actus reus zbrodni uwięzienia . . . . . . . . . . . . . . . . 216 4.2.3.3. Element mens rea zbrodni uwięzienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 4.2.4. Wymuszone zaginięcia osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 4.2.4.1. Zbrodnia wymuszonych zaginięć osób w prawie międzynarodowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 4.2.4.2. Element actus reus zbrodni wymuszonych zaginięć . . . . . . . 225 4.2.4.2.1.Pozbawienie wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 4.2.4.2.2.Nieudzielenie informacji o losie osoby zaginionej . 227 4.2.4.3. Element mens rea zbrodni wymuszonych zaginięć . . . . . . . . 227 4.3. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 4.3.1. Zbrodnia zgwałcenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 4.3.1.1. Zbrodnia zgwałcenia w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 4.3.1.2. Element actus reus zbrodni zgwałcenia . . . . . . . . . . . . . . . . 240 4.3.1.3. Element mens rea zbrodni zgwałcenia . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 4.3.2. Zbrodnia niewolnictwa seksualnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 4.3.3. Zbrodnia przymusowej prostytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 4.3.4. Zbrodnia wymuszonej ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 4.3.5. Zbrodnia przymusowej sterylizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 4.3.6. Inne formy przemocy seksualnej porównywalnej wagi . . . . . . . . . 255 4.4. Przestępstwa na tle dyskryminacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 4.4.1. Zbrodnia prześladowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 4.4.1.1. Zbrodnia prześladowania w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 4.4.1.2. Element actus reus zbrodni prześladowania . . . . . . . . . . . . . 262 4.4.2. Zbrodnia apartheidu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 4.4.2.1. Element actus reus zbrodni apartheidu . . . . . . . . . . . . . . . . 279 4.4.2.2. Element mens rea zbrodni apartheidu . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 4.5. Przestępstwa objęte klauzulą otwartą (generalną) art. 7 ust. 1 lit. k STMTK (tzw. inne nieludzkie czyny o podobnym charakterze) . . . . . . . . . . . . . . 283 4.5.1. Klauzula otwarta (inne czyny nieludzkie) w orzecznictwie między- narodowych trybunałów karnych ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 4.5.2. Klauzula otwarta obejmująca inne czyny nieludzkie naruszeniem zasady legalizmu prawa karnego nullum crimen sine lege? . . . . . . 285 4.5.3. Element actus reus czynów objętych klauzulą otwartą zawierającą tzw. inne czyny nieludzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 4.5.4. Element mens rea czynów objętych klauzulą otwartą zawierającą tzw. inne czyny nieludzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 5. KONTROWERSJE WOKÓŁ ELEMENTU POLITYKI PAŃSTWA LUB ORGANIZACJI JAKO JEDNEGO ZE ZNAMION ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 5.1. Znaczenie pojęcia „polityki” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 5.2. Znaczenie pojęć „państwa” oraz „organizacji” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 5.3. Dlaczego należy szeroko interpretować pojęcie „organizacji” w kontekście elementu polityki państwa lub organizacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 5.4. Element polityki państwa lub organizacji a wymóg systematycznego charakteru ataku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 5.5. Dlaczego element polityki państwa lub organizacji ma zasadnicze znaczenie dla koncepcji zbrodni przeciwko ludzkości? 5.6. Podsumowanie . . . . 333 6. IMPLEMENTACJA DEFINICJI ZBRODNI PRZECIWKO LUDZKOŚCI DO KRAJOWYCH SYSTEMÓW PRAWNYCH. OBOWIĄZEK CZY WOLNA WOLA PAŃSTW-STRON STATUTU RZYMSKIEGO? . . . . . . 337 ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ……………………… 379 Wykaz aktów prawnych i innych dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 Wykaz orzecznictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426