1 Rys historyczny – Marcin Wełnicki 1
1.1. Jak się zmieniały oblicza medycyny 1
2. Prawidłowa nomenklatura farmakologiczna leków hipolipemizujących – Krzysztof J. Filipiak, Marcin Barylski 9
2.1. Zasady prawidłowej nomenklatury farmakologicznej 9
2.2. Wybrane zasady poprawnej pisowni nazw międzynarodowych 10
2.3. Zasady fonetyzacji rdzenia nazwy leku 11
2.4. Zasady tworzenia polskich końcówek 12
2.5. Odrębne zasady tworzenia nomenklatury przeciwciał monoklonalnych 13
2.6. Poprawne stosowanie nazw leków – uwagi końcowe 13
3. Fizjologia i patofizjologia gospodarki lipidowej – Sonia Borodzicz-Jażdżyk, Michał Kowara, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska 15
3.1. Ogólna charakterystyka lipidów 15
4. Znaczenie cholesterolu w rozwoju miażdżycy – Marcin Barylski 23
4.1. Rola cholesterolu w patogenezie miażdżycy 23
4.2. Miażdżyca jako proces zapalny 25
4.3. Patomorfologia miażdżycy 27
5. Diagnostyka zaburzeń lipidowych – Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz-Latoszek 33
5.1. Zaburzenia lipidowe o podłożu genetycznym 33
5.2. Rodzinna hipercholesterolemia (FH) 34
5.3. Poligeniczna hipercholesterolemia 35
5.4. Rodzinna złożona (mieszana) hiperlipidemia 36
5.5. Aterogenna dyslipidemia 36
5.6. Rodzinna hipertriglicerydemia 37
5.7. Wieloczynnikowy zespół chylomikronemii i rodzinny zespół chylomikronemii 37
5.8. Rodzinna dysbetalipoproteinemia 38
5.9. Hiperlipoproteinemia Lp(a) 41
6. Klasyfikacja zaburzeń lipidowych – Maria Łukasiewicz, Marcin Wełnicki 45
6.1. Wstęp 45
6.2. Klasyfikacja według Fredricksona 45
6.3. Klasyfikacje ICD-10 oraz ICD-11 49
6.4. Kliniczna klasyfikacja dyslipidemii 52
7. Epidemiologia zaburzeń lipidowych – Piotr Jankowski 55
7.1. Wstęp 55
7.2. Lipidy jako czynnik ryzyka 56
7.3. Rozpowszechnienie zaburzeń gospodarki lipidowej 57
7.4. Wykrywalność hipercholesterolemii 59
7.5. Skuteczność kontroli hipercholesterolemii w Polsce 59
8. Cele terapeutyczne leczenia dyslipidemii – Renata Mazur, Małgorzata Buksińska-Lisik 61
8.1. Czynniki ryzyka 61
8.2. Szacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego u osób bezobjawowych 62
8.3. Szacowanie ryzyka i cele terapeutyczne u osób z różnymi stanami chorobowymi 65
8.4. Podsumowanie 77
9. Leczenie 79
9.1. Postępowanie niefarmakologiczne 79
Leczenie dietetyczne – Damian Parol, Daniel Śliż 79
Aktywność fizyczna w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej – Marcin Konopka, Wojciech Braksator 93
Suplementy diety – Marcin Barylski, Daniel Śliż, Jarosław Pinkas 99
9.2. Postępowanie farmakologiczne 119
Statyny – Krzysztof J. Filipiak 119
Ezetimib – Marcin Barylski, Artur Mamcarz 129
Inhibitory PCSK9 – Joanna Lewek, Maciej Banach 141
Fibraty – Bogusław Okopień, Łukasz Bułdak, Aleksandra Bołdys 151
Pochodne kwasu nikotynowego – Maria Łukasiewicz, Marcin Wełnicki 158
Żywice jonowymienne – Maria Łukasiewicz, Marcin Wełnicki 164
Kwasy omega-3 w świetle najnowszych wytycznych ESC – Wiktor Wójcik, Daniel Śliż 168
Inhibitory CEPT – Maria Łukasiewicz, Marcin Wełnicki 171
Pozostałe wybrane substancje lecznicze – Marlena Broncel 175
Terapia skojarzona – Marcin Barylski, Artur Mamcarz 188
9.3. Leki stosowane z innych niż dyslipidemia wskazań, wpływające na profil lipidowy – Dagmara Mirowska-Guzel 194
9.4. Zastosowanie aferezy w leczeniu dyslipidemii uwarunkowanych genetycznie – Agnieszka Mickiewicz, Marcin Gruchała 203
10. Pozasercowe zastosowanie statyn 217
10.1. Osteoporoza – Magdalena Walicka, Edward Franek 217
10.2. Statyny w chorobach obturacyjnych płuc – Piotr Boros 226
10.3. Statyny a śródmiąższowe choroby płuc – Magdalena Martusewicz-Boros 231
10.4. Statyny w chorobie Alzheimera – Jacek Zaborski 238
11. Podstawowe, praktyczne trudności w farmakoterapii dyslipidemii 253
11.1. Miotoksyczność statyn – Jarosław D. Kasprzak, Ewa Szymczyk 253
11.2. Hepatotoksyczność – Paweł Burchardt 265
11.3. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej – Jarosław D. Kasprzak, Tomasz Rechciński 275
11.4. Wpływ na stężenie hormonów steroidowych – Paweł Burchardt 283
11.5. Neurotoksyczność statyn – Marcin Barylski 288
11.6. Wpływ na narząd wzroku – Paweł Burchardt 298
11.7. Wpływ na kancerogenezę – Marcin Barylski, Robert Irzmański 300
11.8. Zaburzenia funkcji rozrodczych – Paweł Burchardt 316
11.9. Zmiany dermatologiczne – Paweł Burchardt, Aleksandra Mamcarz 320
11.10. Wskazania do czasowego przerwania leczenia dyslipidemii – Marcin Barylski 324
12. Interakcje lekowe preparatów hipolipemizujących – Marcin Wełnicki, Magdalena Niedzielko, Dagmara Mirowska-Guzel 327
12.1. Wstęp 327
12.2. Potencjalnie klinicznie istotne interakcje statyn 329
12.3. Interakcje z lekami stosowanymi z powodu schorzeń układu sercowo-naczyniowego 331
12.4. Interakcje statyn z lekami przeciwnowotworowymi 334
12.5. Interakcje statyn z lekami przeciwdepresyjnymi 334
12.6. Ezetimib 336
12.7. Fibraty 336
13. Zaburzenia lipidowe w wybranych sytuacjach klinicznych 339
13.1. Dzieci – Joanna Bautembach-Minkowska, Małgorzata Myśliwiec 339
13.2. Młodzi dorośli – Iwona Gorczyca, Beata Wożakowska-Kapłon 356
13.3. Wiek podeszły – Marcin Wełnicki, Wiesława B. Duda-Król 363
13.4. Hipercholesterolemia rodzinna – monogenowa i poligenowa – Agnieszka Mickiewicz, Joanna Marlęga 370
13.5. Zespół metaboliczny – Wiesława B. Duda-Król, Marcin Wełnicki 380
13.6. Zespół policystycznych jajników – Agata Kudas, Wiesława B. Duda-Król 390
13.7. Kobiety ciężarne i karmiące piersią – Marcin Wełnicki, Artur Mamcarz 403
13.8. Nadciśnienie tętnicze – Beata Wożakowska-Kapłon 414
13.9. Cukrzyca typu 1 – Dariusz Garecki, Wiesława B. Duda-Król 421
13.10. Cukrzyca typu 2 – Dariusz Naskręt, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz 427
13.11. Przewlekły zespół wieńcowy – Magdalena Rostek-Bogacka, Marek Kuch 448
13.12. Ostry zespół wieńcowy – Maciej Janiszewski, Marek Chmielewski 457
13.13. Niewydolność serca – Ewa Straburzyńska-Migaj, Marcin Wełnicki 467
13.14. Choroby nerek – Anna Adamska-Wełnicka, Ryszard Gellert 474
13.15. Choroba naczyń obwodowych – Wioletta Dyrla, Marek Kuch 492
13.16. Choroba naczyń mózgowych i inne wybrane choroby ośrodkowego układu nerwowego – Izabela Domitrz 498
13.17. Pacjenci z HIV/AIDS – Aleksandra Stańska-Perka, Jolanta Popielska 505
13.18. Wady serca – Wojciech Król, Wojciech Braksator, Piotr Hoffman 511
13.19. Choroby reumatyczne – Anna Felis-Giemza, Maria Rell-Bakalarska 517
13.20. Choroba nowotworowa – Jarosław Kępski, Sebastian Szmit 533
13.21. Procesy neurodegeneracyjne – Jacek Zaborski 541
13.22. Zaburzenia funkcji tarczycy – Arkadiusz Lubas 550
13.23. Antyarytmiczne działanie leków hipolipemizujących – Dariusz Kozłowski 557
13.24. Sportowcy wyczynowi – Marcin Konopka, Wojciech Braksator 570
14. Pacjent z zaburzeniami gospodarki lipidowej w praktyce lekarza rodzinnego – Agnieszka Mastalerz-Migas, Roma Roemer-Ślimak 577
14.1. Wstęp 577
14.2. Diagnostyka zaburzeń lipidowych 578
14.3. Edukacja zdrowotna pacjentów 580
15. Zalecenia lipidowe Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego – Filip M. Szymański, Anna E. Płatek 591
15.1. Historia Deklaracji Sopockiej 591
15.2. Aktualna III Deklaracja Sopocka 592
16. Kluczowe badania RCT w lipidologii – Katarzyna Kwiatkowska, Wiktor Wójcik, Urszula Szewczak, Agnieszka Sosnowska, Maria Dyczek, Katarzyna Bartoś, Jan Bracha, Krystyna Peplińska, Dariusz Garecki, Maria Łukasiewicz, Marcin Wełnicki 599
16.1. 4S 599
16.2. ACCORD Lipid 602
16.3. AFCAPS/TexCAPS 608
16.4. ARBITER 6-HALTS 613
16.5. ASCEND 616
16.6. ASCOT-LLA 619
16.7. ASTEROID 623
16.8. CANTOS 624
16.9. CARDS 627
16.10. CARE 630
16.11. CIRT 632
16.12. CORONA 634
16.13. CTT 636
16.14. dal-OUTCOMES 640
16.15. EBBINGHAUS 643
16.16. EVOLVE 646
16.17. EVOPACS 649
16.18. FIELD 651
16.19. FOCUS 653
16.20. FOURIER 656
16.21. Framingham Heart Study 659
16.22. GISSI-HF 661
16.23. HPS 664
16.24. IDEAL 668
16.25. IMPROVE-IT 669
16.26. JUPITER 671
16.27. LIPID 675
16.28. MIRACL 678
16.29. ODYSSEY Outcomes 681
16.30. PROVE IT-TIMI 22 683
16.31. PURE 685
16.32. REVEAL 687
16.33. SAFARI 689
16.34. SATURN 691
16.35. SEAS 695
16.36. SECURE-PCI 698
16.37. SHARP 700
16.38. SPARCL 702
16.39. STAREE 704
16.40. STELLAR 706
16.41. STRENGTH 709
16.42. TNT 710
16.42. WOSCOPS 714
17. Pacjent z zaburzeniami lipidowymi w codziennej praktyce klinicznej – opisy przypadków 717
17.1. Ostry zespół wieńcowy u pacjenta z dyslipidemią – Karol Osłowski, Marcin Wełnicki 717
17.2. Udar mózgu/Przemijający atak niedokrwienny – Marcin Barylski 721
17.3. Dyslipidemia aterogenna – Marcin Barylski 731
17.4. Przewlekła choroba nerek – Marcin Barylski 736
17.5. Hipercholesterolemia rodzinna – Marcin Barylski 743
17.6. Ciężka hipertriglicerydemia – Agnieszka Sosnowska, Marcin Wełnicki 752
17.7. Miażdżyca tętnic obwodowych – Marcin Wełnicki 756
17.8. Zaburzenia lipidowe u pacjenta z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby – Jakub Kula, Marcin Wełnicki 759
17.9. Nietolerancja statyn – Marcin Wełnicki 764
17.10. Interakcja lekowa a cytochrom P450 – Marcin Barylski 769
18. Lipidologia w czasach COVID-19. Sytuacja w Polsce – Krzysztof J. Filipak 775
18.1. Pandemia COVID-19 775
18.2. Wpływ zakażeń i obaw związanych z zakażeniami na farmakoterapię zaburzeń lipidowych 776
18.3. Wpływ pandemii na opiekę nad pacjentami z dyslipidemią w Polsce 776
18.4. Postulaty dostosowania opieki nad pacjentami z dyslipidemią do aktualnej sytuacji w ochronie zdrowia w czasie pandemii COVID-19 777
Skorowidz 781
