Obrazki z moich lat chłopięcych (plus audiobook)
Bilder aus meiner Knabenzeit [Obrazki z moich lat chłopięcych] wydane w 1872 roku to zbiór esejów autobiograficznych, w których Ludwig Kalisch ukazuje różne aspekty życia gminy żydowskiej w Lesznie – w owym czasie największej gminy żydowskiej w Wielkopolsce. Autor szczegółowo opisuje zwłaszcza żydowską edukację religijną, życie rodzinne i gospodarcze, ale również trendy emancypacyjne i akulturacyjne. Bilder… to jedno z najciekawszych świadectw tożsamościowych i politycznych przeobrażeń społeczności żydowskiej Wielkopolski w pierwszej połowie XIX wieku.
Prezentowany tekst pamiętnika Ludwiga Kalischa stanowi ciekawe źródło pozwalające wniknąć w kilka niezwykle interesujących dla współczesnych badań historycznych aspektów przeszłości.
Po pierwsze z pewnością będzie interesujący dla badań lokalnych – południowej Wielkopolski oraz Leszna – sposobu kształcenia i przygotowania do narzucanych ówczesnym Żydom ról społecznych. Stanowi także ciekawą informację o żydowskim systemie edukacyjnym w ogóle oraz przyczynek do badań nad kulturą. Dodatkowo stanowi przykład niejakiej „globalizacji”, swoistego „kosmopolityzmu” ujednolicającego rozproszone grupy żydowskie pod różnymi względami.
Wstęp został napisany niezwykle ciekawym językiem, w sposób lekki, interesujący, a jednocześnie w pełni profesjonalny. Sięgnięto w nim zarówno do starszej jak i najnowszej literatury. Świetnie się go czyta i - co najważniejsze - jest on zwyczajnie wciągający. Podobnie ma się rzecz z samym tekstem pamiętnika, choć niekiedy wydaje się, że aparat objaśniający wręcz „ubezwłasnowolnia” czytelnika swoją szczegółowością, jak gdyby zakładając brak u niego jakiejkolwiek wiedzy ogólnej.
Prezentowana publikacja składa się z dwóch części. Obszernego wstępu (56 stron) zawierającego wszystkie informacje niezbędne dla zrozumienia zasadniczego tekstu pamiętnika oraz wspomnianego tekstu pamiętnika, przetłumaczonego z pierwodruku. Niestety do tej pory nie natrafiono na zachowane rękopisy ani samego pamiętnika, ani innych prac L. Kalischa.
Wstęp został podzielony na dziewięć podrozdziałów, z których trzy pierwsze (Dzieciństwo i młodość, W Moguncji oraz Na emigracji) stanowią próbę nakreślenia biografii autora pamiętnika. Kolejne trzy podrozdziały omawiają sam pamiętnik oraz próbują umiejscowić go wśród innych dokonań memuarystyki żydowsko-niemieckiej początkowych dziesięcioleci XIX w. Ostanie zaś trzy fragmenty „Wstępu” (Styl i gatunek, Nota edytorska i Bibliografia) przynoszą informacje na temat zasad samej edycji oraz materiałów niezbędnych do jej prawidłowego przygotowania.
Treść pamiętnika podzielono, zgodnie z pierwotnym tekstem Ludwiga Kalischa, na jedenaście części (Mój pradziadek, Szkoła, Synagoga, Demonologia, Historia Golema, Odrodzenie, Różne osobistości, Kobiety, Zwyczaje i obchody, Przechadzka, Zakończenie). Całość zaopatrzona została w przypisy, głównie odnoszące się do słabiej znanych elementów kultury, religii i życia codziennego Żydów.
