Otępienie czołowo-skroniowe

• Druk: Kraków, 2014
• Autor: Henryk Olszewski
• Wydawca: Impuls

W pracy omówiono problematykę otępienia czołowo-skroniowego w ujęciu historycznym, poruszono kwestie złożoności diagnostycznej i terapeutycznej przedstawianej choroby, jak również ewolucję zespołu Picka ze szczególnym uwzględnieniem otępienia czołowo-skroniowego. Wnikliwie przedstawiono kwestię diagnozy otępienia czołowo-skroniowego, stosowanych kryteriów diagnostycznych oraz istoty procesu chorobowego. Dużo miejsca poświęcono opisowi wariantów otępienia czołowo-skroniowego, zarówno tych częściej spotykanych, jak i rzadszych, m.in. choroby Alzheimera, czyli otępienia typu Alzheimera (DAT).

Następnie autor podjął próbę ustalenia relacji między stanem mózgu a objawami zaburzeń występujących u chorych z otępieniem czołowo-skroniowym (FTD) w porównaniu z chorymi z otępieniem typu Alzheimera (DAT) na podstawie wyników badań własnych oraz danych zaczerpniętych ze światowej literatury.

Książka adresowana jest do szerokiej grupy odbiorców, przede wszystkim do osób zajmujących się udzielaniem pomocy terapeutycznej pacjentom z otępieniem, a więc do neuropsychologów i psychologów klinicznych, którzy coraz częściej współpracują w zespołach terapeutycznych z przedstawicielami zawodów medycznych – psychiatrami, psychogeriatrami, gerontologami. Praca kierowana jest również do bliskich i opiekunów osób z otępieniem.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7587-095-4
• ISBN druku: 978-83-7587-095-4
• Liczba stron: 420

Wprowadzenie	11
Podziękowania	21
Rozdział 1. Problematyka postępującego zwyrodnienia płatów czołowych: otępienie czołowo-skroniowe	23
	1.1. Choroba Picka w ujęciu historycznym	23
		1.1.1. Arnold Pick: uczony i pierwszy badacz zespołu otępień czołowo-skroniowych	25
		1.1.2. Dylematy nozologiczne	31
		1.1.3. Kompleks Picka	38
	1.2. Nowsze podejścia klasyfikacyjne	40
		1.2.1. Rozwój metod neuroobrazowych a diagnozowanie otępienia czołowo-skroniowego	40
		1.2.2. Genetyczne podłoże choroby Picka	41
	1.3. Epidemiologia	42
	1.4. Klasyfikacja otępienia z zajęciem płatów czołowo-skroniowych	47
Rozdział 2. Rozpoznanie otępienia czołowo-skroniowego	51
	2.1. Kryteria diagnostyczne otępienia czołowo-skroniowego	51
		2.1.1. Kryteria diagnostyczne otępienia czołowo-skroniowego Lund–Manchester	54
		2.1.2. Poprawione i rozszerzone kryteria diagnostyczne Lund–Manchester	54
		2.1.3. Kryteria diagnostyczne Środkowoamerykańskiego Konsorcjum na rzecz Zwyrodnienia Płatów Czołowo-Skroniowych	55
		2.1.4. Kryteria kliniczne otępienia czołowo-skroniowego	57
		2.1.5. Inne postaci otępienia czołowo-skroniowego	60
		2.1.6. Podsumowanie klinicznych kryteriów rozpoznania otępienia czołowo-skroniowego	60
	2.2. Zaburzenia behawioralne i językowe w przebiegu FTD	65
	2.3. Diagnostyka otępienia czołowo-skroniowego	70
		2.3.1. Diagnoza neuropatologiczna	70
		2.3.2. Badania neuropsychologiczne otępienia czołowo-skroniowego	73
	2.4. Diagnoza różnicowa FTD	75
		2.4.1. Różnicowanie jednostek chorobowych wchodzących w skład FTD	77
		2.4.2. Różnicowanie otępienia czołowo-skroniowego z chorobą Alzheimera	78
Rozdział 3. Wariant językowy otępienia czołowo-skroniowego	87
	3.1. Wprowadzenie	87
	3.2. Pierwotna afazja postępująca	89
		3.2.1. Trudności diagnostyczne	92
		3.2.2. Badania neuroobrazowe w PPA	96
		3.2.3. Badania neuropsychologiczne	98
		3.2.4. Leczenie farmakologiczne PPA	100
	3.3. Obraz kliniczny niepłynnej postaci afazji – PNFA	100
	3.4. Płynna postać afazji – otępienie semantyczne	104
		3.4.1. Istota otępienia semantycznego	105
		3.4.2. Poznawcza organizacja wiedzy	109
		3.4.3. Cechy kliniczne otępienia semantycznego	113
		3.4.4. Prognoza	126
		3.4.5. Badania neuropsychologiczne	127
	3.5. Podsumowanie	131
Rozdział 4. Wariant behawioralny otępienia czołowo-skroniowego	133
	4.1. Regulacja zachowania	133
		4.1.1. Zaburzenia występujące u pacjentów z uszkodzeniami płatów czołowych	136
	4.2. Badania neuropsychologiczne pacjentów z wariantem behawioralnym otępienia czołowo-skroniowego	148
		4.2.1. Ogólna inteligencja	149
		4.2.2. Płynność myślenia, abstrakcja i kategoryzacja	149
		4.2.3. Funkcje wykonawcze	150
		4.2.4. Zdolności uwagi i radzenie sobie z dystrakcją	153
		4.2.5. Pamięć krótkotrwała (robocza) i prospektywna	154
		4.2.6. Inicjowanie czynności, popędy, w tym motywacja i emocje	155
	4.3. Uszkodzenie płatów czołowych a zaburzenia zachowania	156
		4.3.1. Objawy psychotyczne	157
		4.3.2. Zespół Klüvera–Bucy’ego	158
		4.3.3. Zdolność opanowania się w sytuacjach społecznych	159
	4.4. Zaburzenia języka w przebiegu fvFTD: postępująca niepłynna afazja	161
	4.5. Diagnoza różnicowa wariantu behawioralnego otępienia czołowo-skroniowego	163
Rozdział 5. Inne, rzadziej spotykane jednostki chorobowe z kręgu otępienia czołowo-skroniowego	165
	5.1. Otępienie czołowo-skroniowe z zespołem parkinsonowskim sprzężone z chromosomem 17 (FTDP-17)	165
	5.2. Zespół otępienny w przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego	167
	5.3. Postępujące otępienie w przebiegu choroby neuronu ruchowego	170
	5.4. Otępienie w przebiegu zespołu korowo-podstawnego	173
		5.4.1. Opisy badań neuropsychologicznych	174
		5.4.2. Postępujące porażenie nadjądrowe (zespół Steele’a–Richardsona–Olszewskiego)	178
Rozdział 6. Otępienie typu Alzheimera	183
	6.1. Wprowadzenie	183
	6.2. Rys historyczny	187
	6.3. Epidemiologia	189
		6.3.1. Zachorowalność i czas przeżycia	189
		6.3.2. Czynniki ryzyka	192
	6.4. Obraz neuropatologiczny	197
		6.4.1. Zwyrodnienie włókienkowe Alzheimera	197
		6.4.2. Blaszki amyloidowe	198
		6.4.3. Proces powstawania zmian w chorobie Alzheimer	198
	6.5. Obraz kliniczny i przebieg choroby	199
		6.5.1. Przebieg procesu chorobowego: stadia choroby Alzheimera	199
		6.5.2. Zaburzenia zachowania i inne objawy psychiatryczne	203
		6.5.3. Kryteria diagnostyczne	204
	6.6. Diagnoza różnicowa otępienia – podstawowe zagadnienia	208
Rozdział 7. Diagnoza neuropsychologiczna osób z otępieniem czołowo-skroniowym– metodologia badań własnych	211
	7.1. Problematyka badawcza i cel badań	211
		7.1.1. Pytania i hipotezy badawcze	212
		7.1.2. Zmienne i ich pomiar	218
	7.2. Osoby badane	219
		7.2.1. Charakterystyka badanych grup	219
		7.2.2. Podsumowanie informacji na temat doboru grup	221
	7.3. Metody badań	222
		7.3.1. Analiza dokumentacji	223
		7.3.2. Wywiad kliniczny oraz rozmowa psychologiczna	223
		7.3.3. Testy przesiewowe	225
		7.3.4. Procesy językowe	228
		7.3.5. Procesy pamięci: WMS-III – Wechsler Memory Scales III (Bateria Badania Pamięci Wechslera – wyd. III)	230
		7.3.6. Procesy uwagi	233
		7.3.7. Procesy wzrokowo-przestrzenne	233
		7.3.8. Testy funkcji wykonawczych	235
		7.3.9. Testy oceny zachowania	238
		7.3.10. Procedura badań	238
		7.3.11. Analiza statystyczna	240
Rozdział 8. Diagnoza osób z otępieniem czołowo-skroniowym – wyniki badań własnych	241
	8.1. Analiza wyników oceny procesów poznawczych uzyskanych przez pacjentów z FTD w porównaniu z wynikami pacjentów z DAT	242
		8.1.1. Globalna ocena funkcjonowania pacjentów z otępieniem czołowo-skroniowym w porównaniu z oceną pacjentów z otępieniem typu Alzheimera (MMSE)	242
	8.2. Procesy językowe	246
		8.2.1. Bostoński Test Nazywania	246
		8.2.2. Płynność werbalna	252
		8.2.3. Test Żetonów	256
	8.3. Procesy pamięci	262
		8.3.1. Test Pamięci Listy Słów (z baterii WMS-IIIpl)	262
		8.3.2. Test Pamięci Logicznej	270
	8.4. Procesy uwagi	276
		8.4.1. Test Pamięci Ciągów Cyfr (z baterii WMS-IIIpl)	276
	8.5. Procesy wzrokowo-przestrzenne	276
		8.5.1. Test Pamięci Wzrokowo-Ruchowej (z baterii WMS-IIIpl)	276
		8.5.2. Test Rysowania Zegara	279
	8.6. Ocena funkcji wykonawczych	283
		8.6.1. Ocena wyników Testu Figury Semantycznej Pąchalskiej	283
		8.6.2. Test Łączenia Punktów, części A i B	290
		8.6.3. Komputerowy Test Stroopa (KTS)	294
	8.7. Ocena zachowania	301
		8.7.1. Nasilenie i częstość występowania objawów zaburzeń zachowania ocenianych za pomocą Kwestionariusza FBInv w badaniu pierwszym	302
		8.7.2. Nasilenie i częstość występowania objawów zaburzeń zachowania ocenianych za pomocą Kwestionariusza FBInv w badaniu drugim	308
		8.7.3. Analiza wyników z Kwestionariusza FBInv pod względem kategorii zaburzeń	313
Rozdział 9. Wczesne różnicowanie objawów kryterialnych otępienia czołowo-skroniowego (FTD) w porównaniu z otępieniem typu Alzheimera (DAT) – podsumowanie i dyskusja wyników badań	317
	9.1. Możliwość wczesnego różnicowania FTD i AD na podstawie odmiennych objawów kryterialnych w zakresie procesów poznawczych	318
		9.1.1. Globalna ocena funkcjonowania pacjentów	318
		9.1.2. Procesy językowe	319
		9.1.3. Procesy uwagi i pamięci	325
		9.1.4. Procesy przestrzenno-wzrokowe	330
		9.1.5. Funkcje wykonawcze	334
		9.1.6. Zaburzenia zachowań społecznych	335
	9.2. Czynniki modyfikujące profile zaburzeń procesów poznawczych i behawioralnych	339
		9.2.1. Czas trwania choroby	339
		9.2.2. Wiek i częstotliwość zachorowania	340
		9.2.3. Wykształcenie i inteligencja	341
		9.2.4. Perseweracje i zaburzenia świadomości	342
		9.2.5. Presja czasu a nasilenie objawów	343
		9.2.6. Zespół obcej ręki i obcej nogi a modyfikacja objawów	344
	9.3. Trudności we wczesnym różnicowaniu	345
		9.3.1. Podział chorych z FTD według wariantów anatomicznych otępienia a trudności diagnostyczne	346
		9.3.2. Zmienność objawów a trudności diagnostyczne	347
		9.3.3. Związki typu przyczyna – skutek a trudności diagnostyczne	348
		9.3.4. Zmiany osobowości i zachowania a trudności diagnostyczne	349
Rozdział 10. Neuropsychologiczny model otępienia czołowo-skroniowego	351
	10.1. Neuropatologia otępienia czołowo-skroniowego	352
		10.1.1. Rola połączeń płatów czołowych z układem limbicznym	356
		10.1.2. Załamanie się „czołowych układów funkcjonalnych” w otępieniu czołowo-skroniowym	357
	10.2. Teoria mikrogenetyczna a otępienie czołowo-skroniowe	359
		10.2.1. Ewolucyjny stosunek do organizacji funkcji w mózgu: specyficzna czy szeroka organizacja funkcji w mózgu	359
		10.2.2. Neurogeneza a procesy otępienne w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych	360
		10.2.3. Mikrogeneza i otępienie czołowo-skroniowe: kierunki analizy	361
	10.3. Ujęcie procesowe otępienia czołowo-skroniowego	364
	10.4. Podsumowanie	368
Bibliografia	375
Aneks	415
Wykaz używanych skrótów nazw jednostek i zespołów chorobowych	419