Prawo i obywatel

• Druk: Warszawa, 2015
• Autor: Marek Wąsowicz
• Wydawca: Scholar

Książka przedstawia dzieje kształtowania się podstawowych rozwiązań ustrojowych, które pozwoliły cywilizacji europejskiej uruchomić skutecznie wszystkie jej zasoby, zbudować solidny gmach instytucji i uzyskać wpływ na losy całego świata. Ten model kształtował się powoli, przez wiele stuleci, czerpiąc zarówno z dorobku antyku, jak i z doświadczeń „barbarzyńskiej” Europy, a tyglem, w którym te dwa źródła wymieszały się, przynosząc rozwojowy impuls, stały się czasy średniowiecza i epoki nowożytnej.
U schyłku XVIII stulecia katalog podstawowych rozwiązań ukształtował się już ostatecznie. Odnajdziemy w nim konstytucjonalizm, jako ramę prawną funkcjonowania państwa, zasadę tworzenia prawa przez gremia przedstawicielskie, wyodrębnioną władzę wykonawczą kontrolowaną przez legislatywę i niezależne sądy z niezawisłymi sędziami.
Dzisiaj, gdy dyskusja nad przyszłością Europy nabiera rumieńców, gdy powraca bezustanne pytanie o dalsze losy liberalnej demokracji, szczypta historii instytucji państwowych, trochę wiedzy o krętych ścieżkach ich powstawania i świadomość, że ius et civis, prawo i obywatel, stanowiły ich solidny fundament, mogą być pomocne.

Marek Wąsowicz – prawnik, historyk prawa, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikował m.in.: Między tronem, giełdą i barykadą. Francja 1830–1848 (1994), Historia ustroju państw Zachodu. Zarys wykładu (1998).

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-743-0
• Liczba stron: 348

Wstęp   9
Europejski standard ustrojowy 13
Konstytucjonalizm 18
Rozdział I
Geneza konstytucjonalizmu  25
Tradycja praw fundamentalnych 27
Konstytucja jako przekształcony mit założycielski  30
Prawo jako narzędzie konstytucjonalizacji państwa  36
Filozoficzne podstawy konstytucjonalizmu  50
Dwa modele regulacji konstytucyjnych –
amerykański i francuski  72
Rozdział II
Głowa państwa  87
Doświadczenia antyku: princeps, cesarz  88
Tradycja germańska: wodz i sędzia  93
Władza krolewska w średniowieczu: od patrymonium
do pojęcia Korony  98
Reguły następstwa tronu: elekcja i sukcesja dynastyczna  105
Krol jako władca absolutny  110
Monarcha jako konstytucyjna głowa państwa  114
Republikańska głowa państwa – prezydent  117
Rozdział III
Tworzenie prawa  131
Doświadczenia antyku: leges, senatus consulta,
konstytucje cesarskie  132
Tradycja germańska: dominacja prawa zwyczajowego  136
Król w parlamencie: przykład równowagi między władcą
i zgromadzeniem stanowym  139
Król jako wyłączny prawodawca – przykład Francji  147
Ustawa jako wyraz woli powszechnej – dorobek oświecenia  153
Struktura parlamentu – jednoizbowość czy dwuizbowość  158
Skład parlamentu – zasada reprezentacji  162
Tok ustawodawczy  169
Zarządzanie państwem  177
Doświadczenie antyku – polis i cesarstwo  179
Tradycja germańska – ustrój rodowy  184
System lenny jako sposób zarządzania państwem  188
Zarząd państwa stanowego – rozwój służb publicznych  194
Administracja w dobie absolutyzmu  200
Rozwój zarządu lokalnego w czasach nowożytnych  210
Rozbudowa zarządu państwa w XIX wieku –
jurydyzacja administracji  216
Rozdział V
Wymiar sprawiedliwości  227
Doświadczenia antyku – obywatelska heliaia i rzymska procedura  228
Tradycja germańska – wiec  231
Król jako najwyższy sędzia  232
Kształtowanie się niezawisłości sędziów – przykład angielski  234
Oświeceniowa krytyka wymiaru sprawiedliwości  238
Sądownictwo jako trzecia władza  242
Edukacja prawników  248
Rozdział VI
Obywatel  261
Doświadczenie antyku – obywatel na agorze i na Forum Romanum  262
Tradycja germańska – od wiecu do przedstawicielstwa stanowego  274
Przedstawicielstwo stanowe jako współuczestnik rządów  280
Miasto jako przestrzeń publicznej aktywności  289
Doświadczenie absolutyzmu – próba ograniczenia reguły reprezentacji 299
Obywatel i jego prawa podmiotowe  302
Pierwsze deklaracje praw człowieka i obywatela  313
Zakończenie  317
Zestawienie bibliograficzne prac
przywoływanych bezpośrednio lub cytowanych  333
Źródła ilustracji  339
Indeks nazwisk  341