Społeczna psychologia środowiskowa

• Druk: Warszawa, 2002
• Seria / cykl: Wykłady z Psychologii
• Autor: Augustyn Bańka
• Wydawca: Scholar

Książka koncentruje się na związku między jednostką a jej środowiskiem fizyczno-przestrzennym oraz społeczno-kulturowym. Wprowadza w problemy pojawiające się na styku oczekiwań ludzi wobec środowiska i ofert, jakie dla ich spełnienia tworzy społeczno-kulturowy kontekst życia. Ujmuje człowieka nie tylko jako podmiot reagujący na bodźce środowiska, lecz także aktywnego sprawcę zmian zachodzących w nim samym, w jego otoczeniu fizycznym, w relacjach z innymi ludźmi. Przedstawia węzłowe problemy psychologii środowiskowej z perspektywy społeczno-kulturowej na tle rozwoju teorii i badań psychologicznych. Pokazuje więzi psychologii z innymi dziedzinami wiedzy zaangażowanymi w organizację, zmianę i projektowanie fizycznego środowiska człowieka – z architekturą, geografią, socjologią, etologią, ekologią. Przedstawia oczekiwania formułowane pod adresem psychologii środowiskowej oraz jej główne teorie, kierunki badań i zastosowania m.in. w rozwiązywaniu problemów społecznych. Książka przeznaczona jest głównie dla psychologów, ale także architektów, socjologów i przedstawicieli innych nauk humanistycznych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 83-7369-005-0
• ISBN druku: 83-7369-005-0
• Liczba stron: 418

Wstęp	19
CZĘŚĆ I TEORETYCZNE ORIENTACJE PSYCHOLOGII ŚRODOWISKOWEJ	25
	Rozdział 1. Źródła i rozwój społecznej psychologii środowiskowej	25
		1.1. Definicja psychologii środowiskowej	25
			1.1.1. Pojęcie psychologii środowiskowej	25
			1.1.2. Problem poziomu analizy zjawisk w psychologii środowiskowej	25
		1.2. Rozwój psychologii środowiskowej	28
			1.2.1. Podstawowe stadia rozwoju psychologii środowiskowej na świecie	29
			1.2.2. Rozwój psychologii środowiskowej w Polsce	31
		1.3. Zewnetrzne uwarunkowania rozwoju psychologii środowiskowej	35
			1.3.1. Psychologia środowiskowa a architektura	35
				Architektura a psychologia środowiskowa w Europie	37
				Architektura a psychologia środowiskowa w USA	39
			1.3.2. Psychologia środowiskowa a geografia behawioralna	46
			1.3.3. Ruchy naturalistyczno-ekologiczne	49
	Rozdział 2. Psychologia środowiskowa w tradycji psychologii percepcji	52
		2.1. Środowisko przestrzenno-fizyczne w tradycji psychologii percepcji	52
		2.2. Środowisko przestrzenno-fizyczne w psychologii percepcji szkoły Gestalt	56
		2.3. Środowisko przestrzenno-fizyczne w probabilistycznej psychologii percepcji	57
		2.4. Teoria percepcji Gibsona	60
		2.5. Środowisko fizyczno-przestrzenne w szkołach psychologii transakcyjnej	70
	Rozdział 3. Psychologia środowiskowa w tradycji psychologii społecznej	72
		3.1. Społeczno-kulturowy nurt psychologii transakcyjnej	72
		3.2. Teorie atrybucji	75
		3.3. Kurta Lewina teoria pola i psychologicznej ekologii	77
	Rozdział 4. Psychologia środowiskowa w tradycji psychologii ekologicznej	80
		4.1. Ekologiczny paradygmat psychiki	80
		4.2. Rogera Barkera psychologia ekologiczna	82
		4.3. Teoretyczna i praktyczna wartość teorii Barkera	87
		4.4. Modyfikacje paradygmatyczne układu zachowania	90
		4.5. Podejście ekologiczno-rozwojowe Urie Bronfenbrennera	91
	Rozdział 5. Konstrukty teoretyczne społecznej psychologii środowiskowej	95
		5.1. Specyfika społecznej psychologii środowiskowej	95
		5.2. Społeczna psychologia środowiskowa w perspektywie transakcyjnej	98
		5.3. Społeczna psychologia środowiskowa w perspektywie zmiany społecznej	100
CZĘŚĆ II ZAGADNIENIA I KIERUNKI BADAWCZE	107
	Rozdział 6. Percepcyjna i poznawcza schematyzacja środowiska	107
		6.1. Ewolucja badań nad percepcją i poznaniem środowiskowym	107
		6.2. Percepcja i poznanie środowiskowe	109
			6.2.1. Rola zmysłu wzroku w spostrzeganiu przestrzeni	110
				Stałość spostrzegania	111
			6.2.2. Kulturowe i językowe aspekty percepcji środowiskowej	117
			6.2.3. Wpływ emocji na percepcję	118
		6.3. Mapy poznawcze	119
			6.3.1. Geneza pojęcia mapy poznawczej w psychologii	119
			6.3.2. Teoria obrazu miasta Kevina Lyncha	120
			6.3.3. Weryfikacja teorii Lyncha w badaniach psychologicznych	122
				Własności map poznawczych	123
				Ocena dystansu	124
		6.4. Wyobrażalność środowiska	125
		6.5. Rozwój umysłowych struktur poznawczych środowiska w cyklu życia	129
			6.5.1. Rola aktywności w rozwoju percepcji przestrzeni	130
			6.5.2. Percepcja własnego ciała jako początek rozwoju percepcji przestrzeni	131
			6.5.3. Percepcja przestrzeni bliskiej	132
			6.5.4. Rozwój reprezentacji przestrzennych środowiska dużej skali	136
		6.6. Indywidualna i społeczna schematyzacja środowiska jako miejsca	138
			6.6.1. Fenomenologia miejsca Norberga-Schulza	139
			6.6.2. Poczucie miejsca Yi-Fu Tuana	140
			6.6.3. Teoria miejsca Davida Cantera	142
	Rozdział 7. Przestrzeń personalna	146
		7.1. Funkcje przestrzeni personalnej	146
			7.1.1. Funkcja defensywna przestrzeni personalnej	147
			7.1.2. Funkcja aktywna przestrzeni personalnej	148
		7.2. Struktura przestrzeni personalnej	148
			7.2.1. Determinanty percepcji przestrzeni	149
			7.2.2. Typy organizacji przestrzeni	152
				Przestrzeń o stałych cechach	152
				Przestrzeń o zmiennych cechach	154
				Przestrzeń nieformalna	156
			7.2.3. Symboliczne i psychospołeczne znaczenie przestrzeni personalnej	157
	Rozdział 8. Terytorialność i zatłoczenie	160
		8.1. Terytorialność	161
			8.1.1. Przestrzenno-fizyczne wymiary zachowania	161
			8.1.2. Przestrzeń broniona	162
			8.1.3. Terytoria wewnątrzgrupowe a autokreacja przestrzeni mieszkalnej i poczucia tożsamości	164
			8.1.4. Symbolika terytorium i jego granic	166
			8.1.5. Personalizacja terytorium i psychologiczna identyfikacja z miejscem	170
			8.1.6. Struktura organizacyjna zachowań terytorialnych	172
		8.2. Zatłoczenie	174
			8.2.1. Uwarunkowania poczucia zatłoczenia	174
			8.2.2. Skutki zatłoczenia	176
				Teorie zatłoczenia	176
				Skutki zatłoczenia w badaniach nad zachowaniami terytorialnymi zwierząt	178
				Skutki zatłoczenia w badaniach nad zachowaniami terytorialnymi ludzi	179
			8.3. Prywatność	181
	Rozdział 9. Stres środowiskowy	184
		9.1. Teoretyczne podstawy stresu środowiskowego	184
			9.1.1. Model fizjologiczny stresu środowiskowego	185
			9.1.2. Model psychologiczny stresu środowiskowego	186
		9.2. Stres i stresory środowiska fizycznego	187
			9.2.1. Oświetlenie	187
			9.2.2. Hałas	189
			9.2.3. Drgania i wibracje	190
			9.2.4. Warunki klimatyczne	192
			9.2.5. Ciepło	192
			9.2.6. Substancje chemiczne	193
			9.2.7. Promieniowanie i pole elektromagnetyczne	194
		9.3. Czynniki modyfikujące reakcje na stres	196
			9.3.1. Ocena emocjonalna środowiska	196
				Reakcje emocjonalne a czynniki środowiska fizycznego	196
				Reakcje emocjonalne jako mediatory reakcji stresowych	198
			9.3.2. Ocena poznawcza środowiska	204
				Ocena zawartości informacyjnej środowiska	206
				Zawartość informacyjna środowiska a rytmy zachowania	209
			9.3.3. Osobowość a stres środowiskowy	211
				Temperament	212
				Wzory zachowań: "twardość" i zachowania typu A	214
		9.4. Kataklizmy i katastrofy	216
			9.4.1. Kataklizmy	216
			9.4.2. Katastrofy	219
		9.5. Stres miejski	222
	Rozdział 10. Wartości i postawy wobec środowiska	225
		10.1. Wartości i przekonania jako regulatory postaw środowiskowych	225
		10.2. Postawy środowiskowe a poczucie bezpieczeństwa	226
		10.3. Postawy akceptacji zagrożen środowiskowych	228
		10.4. Postawy wobec otoczenia fizycznego: etyka środowiskowa	230
		10.5. Postawy wobec środowiska naturalnego: etyka ekologiczna	233
		10.6. Oddziaływanie na postawy wobec zagrożeń środowiskowych	236
CZĘŚĆ III OBSZARY ZASTOSOWAŃ PSYCHOLOGII ŚRODOWISKOWEJ	243
	Rozdział 11. Środowisko architektoniczne i urbanistyczne	243
		11.1. Historia opozycji natura-miasto-dom	244
			11.1.1. Miasto z perspektywy historycznej	244
			11.1.2. Dom a psychiczne potrzeby człowieka	246
		11.2. Negatywne skutki życia miejskiego	249
			11.2.1. Bezdomność i poczucie bezdomności	249
			11.2.2. Patologie psychiczne	252
			11.2.3. Patologia społeczna	253
		11.3. Psychologiczne funkcje krajobrazu miasta	255
			11.3.1. Krajobraz miasta tradycyjnego	256
			11.3.2. Krajobrazy miasta postmodernistycznego	258
			11.3.3. Miasto przyszłości i krajobraz nowych emocji	260
		11.4. Rewitalizacja przestrzeni miejskiej	262
			11.4.1. Rewitalizacja zespołów śródmiejskich i historycznych	262
			11.4.2. Rewitalizacja osiedli i dzielnic mieszkaniowych	265
		11.5. Psychologiczne problemy projektowania miast jako struktury miejsc	267
			11.5.1. Psychologia w projektowaniu środowiska miejskiego	268
			11.5.2. Model projektowania psychologicznej przestrzeni urbanistycznej	269
	Rozdział 12. Środowisko pracy	274
		12.1. Środowisko i organizacja pracy	274
			12.1.1. Środowisko pracy w klasycznych teoriach organizacji	274
			12.1.2. Środowisko pracy jako czynnik kultury organizacyjnej	277
		12.2. Środowisko pracy fabryczne i przemysłowe	279
		12.3. Środowisko pracy biurowej	281
		12.4. Środowisko pracy w warunkach ekstremalnych i niezwykłych	284
		12.5. Środowisko pracy a potrzeba zmienności	287
			12.5.1. Różnorodność przestrzenna środowiska	287
			12.5.2. Muzyka w środowisku pracy	288
		12.6. Środowisko pracy a różnice indywidualne	291
		12.7. Środowisko pracy w erze informacyjnej	292
			12.7.1. Technologie informacyjne a zmiany w środowisku pracy	293
			12.7.2. Interakcja człowiek-komputer w środowisku pracy	294
			12.7.3. Systemy informacyjne jako nowe czynniki stresu środowiskowego	296
		12.8. Telepraca i środowisko wirtualne	297
			12.8.1. Kryteria jakości środowiska telepracy	300
			12.8.2. Mieszkanie jako środowisko pracy i życia	301
	Rozdział 13. Środowisko rekreacji i czasu wolnego	303
		13.1. Definicja rekreacji i czasu wolnego	303
		13.2. Historia rekreacji i czasu wolnego	305
		13.3. Rekreacja i czas wolny a alienacja z pracy	307
		13.4. Zachowania rekreacyjne w czasie wolnym	309
		13.5. Tendencje rozwojowe w rekreacji i konsumpcji czasu wolnego	312
	Rozdział 14. Środowisko w ochronie zdrowia i korygowaniu zaburzeń zachowania	315
		14.1. Środowisko terapeutyczne i promujące zdrowie	316
			14.1.1. Środowisko a cele terapii	318
			14.1.2. Model techniczny interwencji i prewencji środowiskowej	321
			14.1.3. Model psychoekologiczny interwencji i prewencji środowiskowej	322
			14.1.4. Cechy i wymagania ergonomiczne środowiska terapeutycznego	324
		14.2. Środowisko dla osób w starszym wieku	327
			14.2.1. Starzenie sie a jakość życia	329
			14.2.2. Środowiskowe wspomaganie jakości życia osób starszych	330
		14.3. Środowisko uwiezienia	332
			14.3.1. Człowiek w warunkach uwiezienia	332
			14.3.2. Przestrzenno-fizyczne wyznaczniki interakcji w sytuacji uwiezienia	333
		14.4. Środowisko szpitalne	334
	Rozdział 15. Środowisko w edukacji i wychowaniu	338
		15.1. Środowisko uczenia się, zabaw i rozwoju .	338
			15.1.1. Środowisko dziecięce w przestrzeni ogólnofunkcjonalnej	339
			15.1.2. Place zabaw	340
			15.1.3. Ośrodki opieki nad dziećmi: żłobki i przedszkola	342
		15.2. Środowisko szkolne	345
			15.2.1. Fizyczne milieu szkoły z przestrzenią otwartą	345
				Reakcje pośrednie na potencjalności przestrzeni otwartej	346
				Reakcje bezpośrednie na przestrzeń otwartą szkoły	347
				Strefy odosobnienia w sytuacji szkolnej	348
			15.2.2. Układ zachowania wewnątrz klasy szkolnej	349
				Wybór miejsca a aktywność i postawy uczniów	349
				Przydział miejsca a postawy i reakcje uczniów	350
		15.3. Znaczenie psychologiczne wielkości szkół	351
			15.3.1. Wielkość szkół podstawowych	351
			15.3.2. Wielkość szkół ponadpodstawowych	352
	Rozdział 16. Programowanie, projektowanie i ewaluacja środowiska	355
		16.1. Tradycyjny i nowoczesny paradygmat projektowania architektonicznego	355
		16.2. Programowanie zasobów architektonicznych	356
		16.3. Uczestnictwo w procesie projektowania	356
		16.4. Partycypacja czynnika ludzkiego w domenach projektowania środowiska	358
		16.5. Ewaluacja procesu i efektów projektowania	359
		16.6. POE - ocena obiektów oddanych do eksploatacji	360
	Uwagi końcowe	363
	Literatura	367
	Indeks nazwisk	402
	Indeks haseł	414