Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice

• Druk: Warszawa, 2013
• Seria / cykl: Wykłady z Psychologii
• Autor: Jerzy Marian Brzeziński
• Wydawca: Scholar

Psychologia i pedagogika są naukami empirycznymi, a to oznacza, że jedyną drogą wprowadzenia do nich nowych twierdzeń i teorii jest konfrontacja z danymi empirycznymi. Powtarzalność badań stanowi istotną cechę poznania naukowego. Metoda eksperymentu jest taką metodą, która pozwala na powtarzalność badania, czyniąc je intersubiektywnie komunikowalnym oraz intersubiektywnie kontrolowalnym i dostarcza wiedzy o najwyższym stopniu pewności. Podręcznik wprowadza Czytelnika – studenta psychologii, pedagogiki i dyscyplin pokrewnych (np. socjologii) – w podstawy eksperymentu zarówno laboratoryjnego, jak i terenowego, opartego na porównaniach dwugrupowych i na porównaniach wielogrupowych (odwołującego się do statystycznego modelu analizy wariancji). Obejmuje on pewne „minimum” metodologiczne, którego opanowanie przez Czytelnika umożliwia poprawne zaplanowanie i przeprowadzenie badań eksperymentalnych. Autor włożył wiele wysiłku, aby te skomplikowane zagadnienia wyłożyć w sposób systematyczny i przystępny dla osób z podstawowym przygotowaniem statystycznym.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Socjologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Edukacja, pedagogika, szkolnictwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-296-1
• ISBN druku: 978-83-7383-296-1
• Liczba stron: 280

WPROWADZENIE  9
ROZDZIAŁ 1. OSOBLIWOŚCI EKSPERYMENTU W BADANIACH
PSYCHOLOGICZNYCH I PEDAGOGICZNYCH
– UWAGI WPROWADZAJĄCE  13
1.1. Pięć zasadniczych punktów   13
1.2. Eksperyment a teoria – zasada niesprzeczności paradygmatycznej   14
1.3. Pomiar zmiennych a teoria – zasada zgodności pomiaru zmiennych
i teorii psychologicznej   16
1.4. Metodologiczne i psychologiczne kryteria dobroci planu
eksperymentalnego  17
1.4.1. Kryteria metodologiczne   18
1.4.2. Kryteria psychologiczne   19
1.5. Eksperyment i interpretacja jego rezultatów – zasada zgodności
rezultatu eksperymentu i teorii psychologicznej   21
1.6. Wnioski    22
Podstawowe pojęcia  25
Literatura zalecana   26
ROZDZIAŁ 2. EKSPERYMENT – PODSTAWOWE POJĘCIA I ZAŁOŻENIA  27
2.1. Zmienna   27
2.2. Zmienność i wariancja jako jej miara.
Rozbicie wariancji całkowitej na wariancje cząstkowe   37
2.3. Istotność   46
2.4. Kontrola   47
2.5. Randomizacja – zasada randomizacji   48
2.6. Manipulacja   50
2.7. Eksperyment – definicja  51
Podstawowe pojęcia  52
Literatura zalecana   54
ROZDZIAŁ 3. ODMIANA JEDNO-JEDNOZMIENNOWA
– PODSTAWOWE PLANY EKSPERYMENTALNE OPARTE
NA PORÓWNANIACH DWUGRUPOWYCH   55
3.1. Ustalenia definicyjne i założenia wyjściowe   55
3.2. Przegląd planów eksperymentalnych i quasi-eksperymentalnych  60
3.2.1. Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną
– z pretestem i posttestem w obu grupach   61
3.2.2. Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną
– z posttestem w obu grupach   64
3.2.3. Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną
– z pretestem w grupie kontrolnej i posttestem
w grupie eksperymentalnej  67
3.2.4. Plan czterogrupowy z dwiema grupami eksperymentalnymi
i dwiema grupami kontrolnymi – z pretestem i posttestem
w czterech grupach (plan Solomona)   69
3.2.5. Plan czterogrupowy z pretestem i posttestem
w różnych grupach  72
3.2.6. Zwielokrotniony plan czterogrupowy z pretestem i posttestem
w różnych grupach  73
3.2.7. Plan trzygrupowy z pretestem i posttestem
w różnych grupach   75
3.2.8. Plan czterogrupowy przekrojowy – z pretestem i posttestem
w różnych grupach  76
3.2.9. Plan jednogrupowy z pretestem i posttestem  78
3.2.10. Plan jednogrupowy z posttestem   80
3.3. Ograniczenia odmiany jedno-jednozmiennowej   81
Podstawowe pojęcia  82
Literatura zalecana   82
ROZDZIAŁ 4. ODMIANA WIELO-JEDNOZMIENNOWA – CZĘŚĆ I
PLANY CZYNNIKOWE W GRUPACH KOMPLETNIE
ZRANDOMIZOWANYCH   83
4.1. Podstawowe pojęcia i definicje – na przykładzie
planu jednoczynnikowego (A) w grupach kompletnie
zrandomizowanych   85
4.1.1. Zapis wyników  85
4.1.2. Odchylenie wyniku od średniej. Sumy kwadratów odchyleń
wyników od średniej SS. Struktura pojedynczego wyniku
– efekty główne czynnika A (αi) i błąd eksperymentalny (εik)   89
4.1.3. Stopnie swobody df    93
4.1.4. Średnie kwadraty MS. Wartości oczekiwane średnich
kwadratów E(MS)   96
4.1.5. Hipotezy – zerowa H0 i alternatywna H1   98
4.1.6. Podejmowanie decyzji odnośnie do H0 za pomocą testu F.
Korzystanie z tablic Snedecora wartości statystyki F   100
4.1.7. Modele ANOVA: model stały (I), model losowy (II),
model mieszany (III). Model ortogonalny a model
nieortogonalny   101
4.1.8. Założenia . Odchylenia od założeń
i transformacja wyników surowych  102
4.2. Plan jednoczynnikowy (A) w grupach kompletnie
zrandomizowanych (n > 1)   106
4.3. Plan dwuczynnikowy (AB) w grupach kompletnie
zrandomizowanych (n > 1)   109
4.3.1. Podstawowe pojęcia i definicje (ciąg dalszy punktu 4.1)   109
4.3.2. Analiza przykładu   117
4.4. Plan trójczynnikowy (ABC) w grupach kompletnie
zrandomizowanych (n > 1)   124
4.4.1. Założenia statystyczne planu ABC  124
4.4.2. Pojęcie interakcji ABC – A| bj, A| cz, Β| ai, Β| cz, C| ai, C| bj
oraz proste efekty interakcyjne AB| cz, AC| bj, BC| ai   128
4.4.3. Analiza przykładu   138
4.5. Test wielokrotnych porównań HSD Tukeya   141
4.6. Plan jednoczynnikowy w grupach kompletnie zrandomizowanych
(n > 1) – porównanie p – 1 grup eksperymentalnych
z 1 grupą kontrolną: test Dunnetta   145
Podstawowe pojęcia  147
Literatura zalecana   149
ROZDZIAŁ 5. ODMIANA WIELO-JEDNOZMIENNOWA – CZĘŚĆ II
PLANY CZYNNIKOWE Z POWTARZANIEM POMIARÓW
ZMIENNEJ ZALEŻNEJ   150
5.1. Specyfika planów eksperymentalnych z powtarzaniem pomiarów
zmiennej zależnej. Założenia ANOVA   150
5.2. Plan jednoczynnikowy (A) z powtarzaniem pomiarów zmiennej
zależnej (n = 1)   155
5.2.1. Struktura wyniku pojedynczej osoby. Efekty główne
czynnika A. Założenia modelu  155
5.2.2. Sumy kwadratów SS. Stopnie swobody df.
Średnie kwadraty MS.
Oczekiwane średnie kwadraty E(MS)   156
5.2.3. Hipotezy zerowe i ich testy  159
5.2.4. Porównania wielokrotne   160
5.2.5. Analiza przykładu   160
5.3. Plan dwuczynnikowy (AB) z powtarzaniem pomiarów zmiennej
zależnej w obrębie czynnika Β(n > 1)   161
5.3.1. Struktura wyniku pojedynczej osoby.
Efekty główne czynnika A. Założenia modelu   161
5.3.3. Hipotezy zerowe i ich testy   165
5.3.4. Interakcja AB. Efekty proste   167
5.3.5. Porównania wielokrotne   172
5.3.6. Analiza przykładu   173
Podstawowe pojęcia  175
Literatura zalecana   175
ROZDZIAŁ 6. O TYM, CO ISTOTNE   176
6.1. Testy istotności różnic   177
6.1.1. Skala przedziałowa i ilorazowa   177
6.1.2. Skala porządkowa   186
6.1.3. Skala nominalna  195
6.2. Ocena siły związku między zmienną zależną Y i zmiennymi
niezależnymi dla niej istotnymi   200
6.3. Ocena wielkości efektów eksperymentalnych jako miara istotności
zmiennych w planach ANOVA – przypadek gdy zmienna Y
jest przedziałowa, a zmienne X są nominalne   201
Podstawowe pojęcia  212
Literatura zalecana  213
ROZDZIAŁ 7. JAK ZAPEWNIĆ WYSOKĄ TRAFNOŚĆ PLANU
EKSPERYMENTALNEGO?   215
7.1. Cztery konteksty trafności planu eksperymentalnego   215
7.2. Trafność wewnętrzna   216
7.3. Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną   218
7.4. Trafność zewnętrzna   222
7.5. Czynniki zakłócające trafność zewnętrzną   224
Podstawowe pojęcia  225
Literatura zalecana   226
ROZDZIAŁ 8. DLACZEGO NALEŻY ZWRACAĆ UWAGĘ NA PRETEST
ZMIENNEJ ZALEŻNEJ?   227
8.1. Pretest zmiennej zależnej – problemy metodologiczne   227
8.2. Znaczenie pretestu zmiennej zależnej   229
Podstawowe pojęcia  237
Literatura zalecana   237
LITERATURA   238
SPIS TABLIC STATYSTYCZNYCH   243
INDEKS NAZWISK   278