Tożsamość, indywidualizm, wspolnotowość w kulturze rosyjskiej
Niniejsza książka stanowi monograficzne opracowanie wybranych materiałów konferencji Tożsamość, indywidualizm, wspólnotowość w kulturze rosyjskiej, zorganizowanej 25-26 maja 2012 roku w Polskiej Akademii Umiejętności przez Katedrę Rosyjskiej Kultury Nowożytnej Instytutu Rosji i Europy Wschodniej Uniwersytetu Jagiellońskiego przy współudziale Komisji Kultury Słowian PAU. Zawarte w tytule książki pojęcia stanowią determinanty kultury rosyjskiej nie tylko filozoficzno-aksjologiczne i religijno-metafizyczne, lecz także ideologiczne, a nawet geopolityczne. Wyznaczają jej immanentny, niezależny od czynników zewnętrznych kierunek rozwoju, a jednocześnie punkty styczne z zagranicą - głównie Europą i jej formami kulturowymi. Poprzez te właśnie pojęcia można odczytać znaczenie sporów, jakie toczą się w Rosji od pierwszej połowy XIX wieku między zwolennikami jej niezależnej od Zachodu drogi rozwoju a ideologami jej okcydentalizacji. Zarówno w pierwszej, jak i w drugiej opcji rozwoju toczy się walka o wartości kształtujące mentalność i duchowość rosyjską, decydujące nie tylko o charakterze tożsamości pojedynczego Rosjanina, ale też narodu rosyjskiego jako historycznej, kulturowej oraz religijnej i moralnej wspólnoty. Walka ta obejmuje również kształt państwa rosyjskiego i sposób sprawowanej w nim władzy.
Kultura rosyjska jest specyficznym świadectwem owej walki. Z jednej strony stanowi bowiem wyraz „duszy rosyjskiej", z drugiej zaś - sposób jej kształtowania. Z uwagi na to dwojakie jej znaczenie można sugerować, że zagadnienie tożsamości ma charakter fundamentalny dla wyraźnie zarysowanych w niej problemów indywidualizmu i wspólnotowości.
Ze Słowa wstępnego
Anna Raźny, Słowo wstępne 7
I Determinanty tożsamości rosyjskiej 11
Marian Broda, Rosyjskiej inteligencji problemy z Rosją 13
Anna Kurkiewicz, Soborowe oblicze kolektywizmu 28
Katarzyna Kosowska, «Свои» и «чужие» на русских землях в XVII–XVIII веках 44
Magdalena Dąbrowska, Tożsamość w podróży. Bracia Demidowowie w Europie Zachodniej (1751–1761) 59
Ágnes Dukkon, «Два голоса» Белинского: личность и призвание 72
Katarzyna Walasek, Берег России jako rosyjski projekt cywilizacyjny 84
Anna Woźniak, Trzecia droga Zinaidy Gippius. Idee tożsamości narodowej wśród postrewolucyjnej emigracji rosyjskiej 99
Magdalena Sławińska, Od indywiduum ku osobie. Olivier Clement – spotkanie kultury zachodniej z rosyjską myślą religijną 115
Hanna Kowalska-Stus, Игры культурами. Забвение как парадигма современной культуры 129
Agnieszka Lenart, Rosyjska alija w Izraelu. „Od samozachwytu do samonegacji 140
II Od modernizmu do epoki postradzieckiej 155
Małgorzata Burzyńska, Wagnerowski mit i rzeczywistość „święta wiosny”. Aleksander Błok wobec rewolucji i zagłady jednostki 157
Iwona Krycka-Michnowska, Opętany (odierżymyj). Walerij Briusow oczyma Zinaidy Gippius 176
Marcin Zwiercan, Radziecka eschatologia: tożsamość człowieka czasów ostatecznych 191
Anna Raźny, Tożsamość osobowa w Gułagu 202
Katarzyna Duda, „Tożsamość” (pseudo)naukowców w państwie totalitarnym (na przykładzie wybranych tekstów literackich) 213
Radosław Sławomirski, Władimir Wysocki – indywidualizm barda rosyjskiego w epoce komunizmu 228
Andrzej Zwoliński, Między społeczeństwem a rojem. Zasada „nieoznaczoności” w naukach społecznych na przykładzie wyborczej Rosji 238
Daria Janowiec, Rosyjska Cerkiew Prawosławna a problem sekularyzacji społeczeństwa 255
Władimir Katasonow, Проблема идентичности в постсоветской России 269
III Literatura, sztuka i media a idee tożsamości, indywidualizmu i wspólnotowości 285
Anna Jędrzejkiewicz, W poszukiwaniu tożsamości osobistej. Refleksje Nikołaja Iwanowicza Pirogowa 287
Marta Łukaszewicz, Формы oбщинности в повести Николая Лескова Запечатленный ангел в контексте экклезиологической концепции Алексея Хомякова 306
Małgorzata Abassy, Społeczeństwo jako przestrzeń realizacji potencjału jednostki. Życie i twórczość Michała Bakunina i Lwa Nikołajewicza Tołstoja 321
Monika Grącka, Tożsamość środowiskowa i ideowa pisarza-narodnika Mikołaja Złatowratskiego (1845–1911) 336
Kamil Szybalski, Nowa tożsamość kulturowa Wiery Pawłowny w powieści M. Czernyszewskiego Co robić? 350
Wanda Laszczak, Rysunek, akwarela, ikona, haft w tożsamości artystycznej Jelizawiety Skobcowej (1891–1945) 366
Agnieszka Malska-Lustig, Swój wśród obcych. Proza emigracyjna Siergieja Dowłatowa 374
Agata Krzywdzińska, Strategie medialne władz rosyjskich w kształtowaniu rosyjskiej tożsamości narodowej 385
Indeks nazwisk 397
Указатель имен 405
