Wybór prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I

• Druk: 2022
• Seria / cykl: MONOGRAFIE
• Autor: Sławomira Lerman-Balsaux
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 (Rzym I) należy do najważniejszych przykładów realizacji zasady swobody wyboru prawa w europejskim prawie kolizyjnym. Zawarcie w umowie klauzuli wyboru prawa eliminuje niepewność co do prawa właściwego i tym samym umożliwia standaryzację procedur prawnych.

Głównym celem książki jest przedstawienie granic swobody wyboru prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I, a także zestawienie i ocena ograniczających ją mechanizmów. Opracowanie w sposób przystępny wyjaśnia korzyści stosowania wyboru prawa dla zobowiązań umownych i przestrzega przed najczęściej popełnianymi błędami w zakresie formułowania klauzuli electio iuris. W publikacji przedstawiono nie tylko szeroki zbiór sytuacji faktycznych będących przedmiotem rozstrzygnięć organów orzeczniczych, lecz także przeanalizowano rozwiązania preferowane przez samych uczestników obrotu, w tym klauzule wyboru prawa.

Autorka, posiadając doświadczenie orzecznicze, proponuje teoretyczne uzasadnienia postulowanych rozwiązań oraz przywołuje liczne przykłady praktyczne dla zilustrowania swoich tez.

Monografia uwzględnia najnowsze orzecznictwo TSUE w odniesieniu do swobody wyboru prawa w umowach konsumenckich oraz indywidualnych umowach o pracę.

Książka jest przeznaczona dla przedstawicieli zawodów prawniczych – adwokatów, radców prawnych i sędziów, jak też dla obsługi prawnej przedsiębiorców zajmujących się handlem transgranicznym. Zainteresuje również pracowników naukowych specjalizujących się w prawie prywatnym międzynarodowym i prawie unijnym.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8286-530-1
• ISBN druku: 978-83-8286-181-5
• EAN: 9788382865301
• Liczba stron: 442

Wykaz skrótów  | str. 13
Wstęp  | str. 19
Rozdział I
Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym  | str. 23

Wybór prawa jako przejaw kolizyjnej autonomii woli  | str. 23
Zalety wyboru prawa  | str. 27

2.1. Ujęcie doktrynalne  | str. 27
2.1.1. Stanowisko tradycyjne  | str. 27
2.1.2. Efektywność ekonomiczna  | str. 31
2.2. Wybór kolizyjny a motywacja stron w obrocie międzynarodowym  | str. 36
2.2.1. Uwagi ogólne  | str. 36
2.2.2. Badania empiryczne  | str. 36
2.2.3. Wybór prawa w praktyce obrotu gospodarczego      39
2.2.3.1. Dążenie do wyboru prawa rodzimego  | str. 39
2.2.3.2. Wybór prawa a pozycja negocjacyjna stron  | str. 42
2.2.3.3. Globalna ocena „jakości” danego systemu prawnego  | str. 43
2.2.4. Podsumowanie  | str. 47

Systematyka wyboru prawa  | str. 48

3.1. Rodzaje wyboru prawa  | str. 48
3.2. Wybór swobodny  | str. 49
3.3. Wybór ograniczony  | str. 51

Wybór prawa a wskazanie materialnoprawne  | str. 52

 
Rozdział II
Wybór prawa jako zasada w prawie Unii Europejskiej   | str. 57

Od konwencji rzymskiej do rozporządzenia Rzym I  | str. 57
Wybór prawa w unijnych rozporządzeniach kolizyjnych  | str. 67
Wybór prawa a cele Unii Europejskiej  | str. 74

3.1. Uwagi ogólne  | str. 74
3.2. Wybór prawa w procesie integracji europejskiej  | str. 75
3.3. Wybór prawa jako unijny aksjomat?  | str. 81

Wykładnia rozporządzenia i zagadnienia kwalifikacyjne  | str. 84

4.1. Uwagi ogólne  | str. 84
4.2. Wykładnia językowa  | str. 85
4.3. Wykładnia systemowa  | str. 87
4.4. Wykładnia celowościowo-funkcjonalna  | str. 91
4.5. Wykładnia historyczna  | str. 94
4.6. Kwalifikacja na gruncie rozporządzenia Rzym I  | str. 96
4.6.1. Pojęcie kwalifikacji a specyfika unijnego prawa kolizyjnego  | str. 96
4.6.2. Kwalifikacja autonomiczna na gruncie rozporządzenia Rzym I  | str. 100

Charakter norm rozporządzenia Rzym I  | str. 105
Prawo właściwe do oceny istnienia oraz ważności porozumienia w przedmiocie wyboru prawa  | str. 107

6.1. Statut umowy o wybór prawa  | str. 107
6.2. Istnienie i ważność umowy o wybór prawa  | str. 110
6.2.1. Uwagi ogólne  | str. 110
6.2.2. Ważność materialna umowy o wybór prawa (art. 10 ust. 1 rozporządzenia Rzym I)  | str. 112
6.2.3. Dojście do skutku umowy o wybór prawa  | str. 113
6.2.4. Konflikt formularzy   | str. 116
6.2.5. Problem odpowiedniego stosowania art. 10 ust. 2 rozporządzenia Rzym I  | str. 119
6.3. Forma wyboru prawa  | str. 121
 
Rozdział III
Przedmiot wyboru prawa w rozporządzeniu Rzym I  | str. 123

Uwagi ogólne  | str. 123
Wybór prawa określonego państwa  | str. 124

2.1. Uwagi ogólne  | str. 124
2.2. Prawo państwa o niejednolitym systemie prawnym  | str. 129

Wybór norm niebędących prawem określonego państwa  | str. 136

3.1. Normy niebędące prawem określonego państwa  | str. 136
3.2. Stanowisko prawa unijnego  | str. 138
 
3.3. Wybór norm niebędących prawem państwa jako wskazanie materialnoprawne  | str. 141
3.4. Zasadność dopuszczenia wyboru norm niebędących prawem pozytywnym  | str. 145
3.5. Praktyczna potrzeba dopuszczenia wyboru norm niepochodzących od prawodawcy  | str. 149

Możliwość wyboru przez strony unijnegoinstrumentu opcjonalnego  | str. 154


Wybór postanowień konwencji wiedeńskiej   | str. 158

5.1. Poddanie umowy przepisom konwencji wiedeńskiej jako materialnoprawne wskazanie ........ regulacji prawnej  | str. 158
5.2. Zastosowanie konwencji wiedeńskiej w przypadku wyboru prawa określonego państwa  | str. 161

Prawo religijne jako prawo właściwe dla umowy  | str. 163

 
Rozdział IV
Sposób wyboru prawa właściwego  | str. 167

Wybór wyraźny a wybór dorozumiany  | str. 167

1.1. Wybór wyraźny  | str. 167
1.2. Wybór dorozumiany  | str. 168
1.2.1. Sformułowanie art. 3 ust. 1 zdanie drugie ............ rozporządzenia Rzym I  | str. 168
1.2.2. Wybór jako wyraz rzeczywistej woli stron  | str. 172
1.2.3. Elementy wskazujące na dorozumiany wybór prawa  | str. 174
1.2.3.1. Przykładowy katalog okoliczności świadczących o dokonaniu wyboru prawa  | str. 174
1.2.3.2. Znaczenie klauzuli jurysdykcyjnej  | str. 179
1.2.4. Wybór dorozumiany – problemy praktyczne  | str. 182

Wybór uprzedni, następczy i zmiana statutu kontraktowego  | str. 185

2.1. Uwagi ogólne  | str. 185
2.2. Wybór prawa w toku postępowania sądowego  | str. 188
2.3. Skutek temporalny wyboru następczego  | str. 192
2.3.1. Domniemanie skutku ex tunc  | str. 192
2.3.2. Zmiana statutu a ważność formalna umowy  | str. 196
2.3.3. Prawa osób trzecich  | str. 197
2.4. Klauzule modyfikujące w czasie właściwość prawa wybranego  | str. 200
2.4.1. Wybór warunkowy i klauzule floating choice  | str. 200
2.4.2. Klauzule usztywniające (petryfikacja treści statutu kontraktowego)  | str. 204

Wybór częściowy i złożony  | str. 211

3.1. Dépeçage – pojęcie i geneza  | str. 211
3.2. Granice wyboru częściowego i złożonego  | str. 213
3.3. Wybór częściowy w praktyce  | str. 221

Podsumowanie  | str. 224

 
Rozdział V
Ograniczenia wyboru prawa w umowach konsumenckich i pracowniczych  | str. 226

Uwagi ogólne  | str. 226
Umowy konsumenckie  | str. 229

2.1. Pojęcie umów konsumenckich  | str. 229
2.2. Zakres podmiotowy regulacji  | str. 232
2.2.1. Pojęcie konsumenta  | str. 232
2.2.2. Konsument jako osoba fizyczna  | str. 233
2.2.3. Nieprofesjonalny cel zawarcia umowy  | str. 235
2.2.4. Przedsiębiorca jako kontrahent konsumenta  | str. 241
2.3. Zakres przedmiotowy regulacji  | str. 242
2.3.1. Uwagi ogólne  | str. 242
2.3.2. Przesłanki pozytywne  | str. 243
2.3.2.1. Uwagi ogólne  | str. 243
2.3.2.2. Nakierowanie działalności  | str. 243
2.3.2.3. Umowa zawarta w zakresie działalności przedsiębiorcy  | str. 247
2.3.2.4. Podsumowanie  | str. 247
2.3.3. Przesłanki negatywne  | str. 248

Indywidualne umowy o pracę  | str. 250
Mechanizm ochrony słabszej strony umowy w przypadku wyboru prawa  | str. 251

4.1. Uwagi ogólne  | str. 251
4.2. Zasada kolizyjnego uprzywilejowania strony słabszej a wybór prawa właściwego  | str. 252
4.3. Przepisy, których nie można wyłączyć w drodze umowy  | str. 254
4.4. Normy imperatywne a minimalny standard ochrony strony słabszej  | str. 258
4.5. Porównanie standardów ochrony  | str. 262
4.5.1. Uwagi ogólne  | str. 262
4.5.2. Proces porównania poziomów ochrony  | str. 262
4.5.3. Metody porównania poziomów ochrony  | str. 265
4.5.4. Stosowanie prawa korzystniejszego dla strony słabszej  | str. 268

Wybór prawa jako klauzula nienegocjowana indywidualnie  | str. 271

5.1. Uwagi ogólne  | str. 271
5.2. Dopuszczalność zawarcia klauzuli wyboru prawa we wzorcu umownym  | str. 272
5.3. Wymóg rzeczywistego konsensu stron  | str. 276
5.4. Uznanie klauzuli wyboru prawa za niedozwoloną  | str. 278

Efektywność konstrukcji ograniczenia skutku wyboru prawa  | str. 283

 
Rozdział VI
Ograniczony wybór prawa – umowy przewozu oraz umowy ubezpieczenia  | str. 286

Wprowadzenie  | str. 286
Umowy przewozu  | str. 287

2.1. Geneza i ratio legis art. 5 ust. 2 zdanie trzecie rozporządzenia Rzym I  | str. 287
2.2. Rozróżnienie umów przewozu towarów i osób w kontekście wyboru prawa właściwego  | str. 290
2.3. Ograniczony wybór prawa dla umów ........ przewozu osób  | str. 297
2.4. Wyłączenie stosowania reguły korekcyjnej  | str. 301

Umowy ubezpieczenia  | str. 301 

3.1. Art. 7 rozporządzenia Rzym I jako próba ujednolicenia reżimu kolizyjnego umów ubezpieczenia  | str. 301
3.1.1. Uwagi ogólne  | str. 301
3.1.2. Geneza i zakres zastosowania art. 7 rozporządzenia Rzym I  | str. 302
3.1.3. Kryteria umiejscowienia ryzyka i jego rozmiaru  | str. 306
3.2. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia  | str. 309
3.2.1. Zakres swobody wyboru prawa dla umowy ............ ubezpieczenia  | str. 309
3.2.1.1. Uwagi ogólne  | str. 309
3.2.1.2. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia dużych ryzyk  | str. 310
3.2.1.3. Wybór prawa dla umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe zlokalizowane na terytorium Unii  | str. 311
3.2.1.4. Wybór prawa dla umów reasekuracji i umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe zlokalizowane poza terytorium Unii  | str. 312
3.2.2. Ratio legis zróżnicowania zasad wyboru prawa dla umów ubezpieczenia  | str. 312
3.3. Ograniczony wybór prawa dla umów ubezpieczenia ryzyk masowych – zagadnienia szczegółowe  | str. 318
3.3.1. Zakres stosowania regulacji art. 7 ust. 3 zdanie pierwsze rozporządzenia Rzym I  | str. 318
3.3.2. Przedmiot wyboru prawa  | str. 321
3.3.2.1. Zamknięty katalog porządków prawnych  | str. 321
3.3.2.2. Wybór prawa państwa członkowskiego, ............... w którym umiejscowione jest ryzyko ubezpieczeniowe w chwili zawarcia umowy  | str. 322
3.3.2.3. Wybór prawa państwa, w którym ubezpieczający ma miejsce zwykłego pobytu  | str. 325
3.3.2.4. Wybór prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej, którego obywatelem jest ubezpieczający zawierający umowę ubezpieczenia na życie  | str. 327
3.3.2.5. Wybór prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego  | str. 329
3.3.2.6. Wybór prawa państwa członkowskiego umiejscowienia ryzyka, gdy ubezpieczający prowadzi działalność handlową lub przemysłową lub wykonuje wolny zawód, a umowa ubezpieczenia obejmuje co najmniej dwa ryzyka ubezpieczeniowe związane z tą działalnością i umiejscowione w różnych państwach członkowskich  | str. 331
3.3.3. Mechanizm kolizyjny umożliwiający poszerzenie minimalnych granic wyboru prawa   | str. 333

Ograniczony wybór prawa jako narzędzie..... ochrony kolizyjnoprawnej  | str. 339

4.1. Uwagi ogólne  | str. 339
4.2. Przedmiot ograniczonego wyboru prawa a realizacja celu ochronnego  | str. 340
4.2.1. Uwagi ogólne  | str. 340
4.2.2. Umowy przewozu osób  | str. 342
4.2.3. Umowy ubezpieczenia obejmujące ryzyka masowe zlokalizowane na terytorium Unii Europejskiej  | str. 345
4.3. Zasadność zastosowania konstrukcji ograniczonego wyboru prawa dla ochrony kolizyjnej ........ strony słabszej  | str. 346
 
Rozdział VII
Wybór prawa a regulacje o charakterze imperatywnym  | str. 354

Uwagi ogólne  | str. 354 


Wybór prawa w sytuacjach wewnątrzkrajowych (art. 3 ust. 3 rozporządzenia Rzym I)  | str. 358

2.1. Wybór prawa a element międzynarodowy  | str. 358
2.2. Przesłanki stosowania art. 3 ust. 3 rozporządzenia Rzym I  | str. 360
2.2.1. Obiektywny element międzynarodowy  | str. 360
2.2.2. Powiązania podmiotowe  | str. 364
2.2.3. Powiązania przedmiotowe  | str. 367
2.2.4. Moment dokonania oceny  | str. 370
2.3. Charakter regulacji zawartej w art. 3 ust. 3 rozporządzenia Rzym I  | str. 371
2.3.1. Uwagi ogólne  | str. 371
2.3.2. Artykuł 3 ust. 3 rozporządzenia Rzym I ............ jako ograniczenie wyboru kolizyjnego  | str. 371
2.3.3. Znaczenie art. 3 ust. 3 rozporządzenia Rzym I dla praktyki  | str. 377

Wybór prawa w sytuacjach wewnątrzunijnych (art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rzym I)  | str. 381

3.1. Geneza i cel uregulowania  | str. 381
3.2. Przesłanki stosowania art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rzym I  | str. 384
3.3. Unijne przepisy imperatywne  | str. 388
3.3.1. Pojęcie unijnych przepisów imperatywnych  | str. 388
3.3.2. Unijne przepisy imperatywne w kształcie przyjętym w siedzibie sądu – wady i zalety  | str. 391
3.4. Mechanizm ograniczenia wyboru prawa  | str. 394
3.5. Relacja art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rzym I  z innymi przepisami rozporządzenia   | str. 399
3.6. Artykuł 3 ust. 4 rozporządzenia Rzym I a obowiązki implementacyjne państw członkowskich  | str. 404
3.7. Relacja z przepisami kolizyjnymi dyrektyw  | str. 406
Bibliografia  | str. 411